عمارت شهرداری تبریز

بنای عمارت شهرداری تبریز یکی از آثار تاریخی و فرهنگی مهم و جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود که در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است. غالب گردشگران و مسافران حین اقامت خود در این شهر بازدید از این عمارت زیبا را در برنامه خود قرار می‌دهند. با کجارو همراه باشید تا بیشتر درباره این بنای تاریخی مشهور بدانید.

عمارت شهرداری تبریز در زمینی به مساحت ۹۶۰۰ مترمربع و زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ هجری شمسی در محل گورستان متروکه کوی نوبر (ابتدای محله مقصودیه) و در سه طبقه ساخته شده است. بنای زیبای عمارت دارای برج ساعتی به ارتفاع ۳۰٫۴ متر است که طی ۷۰ سال اخیر بی‌وقفه هر ۱۵ دقیقه یک‌بار آوای گوش‌نواز آن گذشت زمان را به مردم شهر یادآوری کرده است. این بنا در وسط شهر تبریز و در میدانی موسوم به میدان ساعت واقع شده و در حال حاضر تمام امور عمرانی شهر و امور اداری شهرداری تبریز در این تالار و عمارت متمرکز است.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

عمارت شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در میدان شهرداری (ساعت)، تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش واقع است. (مشاهده روی نقشه)

برای دسترسی به این مکان می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. سریع‌ترین راه استفاده از اتوبوس تندرو (BRT) است. اتوبوس تندرو شریعتی-آبرسان نیز شما را به عمارت شهرداری می‌رسانند. در ضمن دو پایانه مهم اتوبوس‌رانی تبریز در نزدیکی این مکان قرار دارند و غالب اتوبوس‌های شهری سرانجام به این پایانه‌ها وارد می‌شوند. همچنین اگر قصد استفاده از مترو را دارید، در ایستگاه میدان ساعت پیاده شوید. تاکسی و خودروی شخصی دیگر گزینه‌ها هستند. در نظر داشته باشید که به‌دلیل کمبود فضای پارک، شاید ناچار شوید ماشین خود را در فاصله دورتری پارک کنید. البته چند پارکینگ عمومی در نزدیکی عمارت وجود دارند که می‌توانید پس از پارک ماشین، پیاده از آن‌ها به کاخ شهرداری برسید.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

کار احداث عمارت شهرداری تبریز در سال ۱۳۱۴ در زمان صدارت شهردار وقت حاج ارفع‌الملک جلیلی و با نظارت مهندسان آلمانی در محل گورستان مخروبه و متروکه محله نوبر (مقصودیه) آغاز شد. نکته جالب و قابل‌توجه اینکه شهرداری تبریز نخستین نهاد شهرداری در سطح شهر تبریز است که در اوایل تأسیس با عنوان «بلدیه» شناخته می‌شد.

این بنا به‌ دلیل وجود ساعت در بالاترین نقطه برج در میان مردم به ساختمان ساعت (ساعات قاباغی) نیز شهرت دارد. این میدان به‌عنوان یکی از آثار قدیمی و بنام شهر تبریز به ثبت ملی رسیده است.

بنای U شکل عمارت شهرداری تبریز در سه طبقه با زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع احداث و نمای خارجی آن از سنگ تراشیده‌ شده‌ است. نقشه هوایی عمارت شبیه به‌ طرح یک عقاب در حال پرواز است که با نمونه ساختمان‌های کشور آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد. دیوارهای این بنا عموما از جنس آجر و ملات ماسه و آهک بوده و نمای آن‌ها در قسمت شمال و شرق (معابر اصلی شهر) سنگی و نمای جنوبی و غربی آن ترکیبی از آجر و سنگ است.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

البته کلیه دیوارها در جهت طولی و عرضی دارای کلاهک آهنی هستند. سنگ‌های حجاری‌شده نما در قاب پنجره‌ها و نیز در قسمت رخ بام از زیباترین موارد تزئینی به کار رفته در معماری این عمارت باشکوه است. البته این شیوه معماری در سایر بناهای تاریخی شهر تبریز نیز مشهود است. از جمله سایر ویژگی‌های این بنا وجود یک ورودی تشریفاتی در قسمت مشرف به میدان و چندین ورودی متعارف در بخش محوطه است.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

نمای زیبا و هماهنگی بسیار خوب برج ساعت در محور اصلی و مرکزی بنا با کل عمارت جز شاخصه‌‌های اصلی این مجموعه محسوب می‌شود. این زیبایی منحصربه‌فرد حتی از فاصله دور نیز نظر رهگذران را به خود جلب می‌کند.

این بنا از ابتدا به‌صورت اداری و با هدف محل استقرار شهرداری تبریز احداث شده و در طول دوره تحولات صورت گرفته در شهر تبریز همواره جایگاه خود را به‌عنوان یکی از ابنیه خوب و زیبای این شهر حفظ کرده است. البته امروزه با تقسیم شهر تبریز به‌ ده منطقه و نیز انتقال اکثر امور عمرانی و اداری شهرداری به ساختمانی جدید، این عمارت همچنان به‌ عنوان پایگاهی مرکزی برای فعالیت‌های شهرداری محسوب می‌شود. حتی به‌دلیل اهمیت این بنا، شهردار كلان شهر تبريز نیز برخی از ملاقات‌های رسمی، ديپلماتیک را با مقامات عالی رتبه در محل كاخ مذكور انجام می‌دهد. علاوه بر آن، نخستین موزه شهر و شهرداری‌های كشور، شورای اسلامی شهر تبريز در بخشی از ساختمان مذكور مستقر بوده و جلسات رسمی شورا در محل آمفی‌تئاتر موجود در ساختمان تشكيل می‌شود.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

در سال ۱۳۸۶ عمارت شهرداری تبریز، به مناسبت بزرگداشت يكصدمین سال تاسیس اولین انجمن شهر و بلديه ايران در تبريز، با صرف هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد و صد میلیون ریال به نخستین موزه شهر و شهرداری‌های كشور تبديل و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در این موزه، تالارهای مختلفی نظیر تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر قرار دارند.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

در داخل هر یک از این تالارها یادگارهای ارزشمندی از قبیل اشیا، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام‌ها و شخصیت‌های خارجی به شهرداران، کتب خطی و آثار هنری، اسناد اداری و مالی، جام‌های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه‌های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات، امکانات و اسناد مربوطه به شهر نخستین‌ها با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری و در معرض دید قرار گرفته‌است.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

یکی از مهم‌ترین و بارزش‌ترین این تالارها، تالار فرش است. در این تالار، گنجینه‌ای بی‌نظیر و ارزشمند از فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده ‌است.

عکس از نصر نیوز (عکاس: عباس حسینیان)

یکی دیگر از تالارهای جالب این موزه، تالار دوربین‌های قدیمی است. در این تالار، تاریخچه و روند تکوین و شکل‌گیری دوربین‌های نسل قدیم در دوران مختلف در معرض دید عموم قرار دارد.

البته در محوطه عمارت شهرداری نیز تعدادی از اتومبیل‌های قدیمی از جمله تاکسی و اولین ماشین آتش‌نشانی تبریز در معرض دید عموم قرار دارند که تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست.

• عمارت شهرداری تبریز به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی میزبان گردشگران است. در روزهای غیرتعطیل می‌توانید از عمارت شهرداری بازدید کنید.
• ساعات بازدید عمارت شهرداری تبریز از ۸ تا ۱۸ است.
• هزینه ورودی کاخ موزه (در سال ۱۳۹۹) چهار هزار تومان است.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: رضا عادلی)

نویسنده: سعیده خلیلی‌صفا