غار پراو

غار پراو عمیق‌ترین غار ایران در ارتفاع ۳,۰۵۰ متری کوه پراو در دل رشته کوه‌های زاگرس است؛ جاذبه‌ای که به غار قاتل شهرت دارد و از جاهای دیدنی کرمانشاه به شمار می‌آید. این غار از جمله غارهای عمودی صعب‌العبور دنیا شناخته می‌شود مه در زمان کشف لقب «اورست غارهای جهان» را به خود اختصاص داد و در حال حاضر در فهرست آثار طبیعی ملی ایران قرار دارد. غار پراو یکی از رمزآلودترین نقاط ایران به شمار می‌رود.

در ادامه شما را با این غار، چگونگی کشف و تاریخچه پیمایش در آن آشنا خواهیم کرد. در نظر داشته باشید که این مقاله برای معرفی این جاذبه به‌عنوان بخشی از شگفتی‌های ایران است و بازدید از غار پراو به هیچ عنوان به افراد عادی توصیه نمی‌شود؛ زیرا تنها غارنوردان حرفه‌ای با هماهنگی‌های قبلی می‌توانند به این غار وارد شوند.

• آدرس: استان کرمانشاه، ۱۲ کیلومتری شمال شرق شهر کرمانشاه، روستای چالابه، کوه پرآو (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

غار پراو، یکی از عجایب ایران، در ۲۱ کیلومتری شمال شرق شهر کرمانشاه در میان کوه طاق بستان و کوه بیستون و در جنوب منطقه‌ای به نام میدان پرآو قرار دارد. این غار در ارتفاع ۳,۰۵۰ متری کوه پرآو، یکی از بلندترین قله‌های استان (با ارتفاع ۳,۳۵۷ متری از سطح دریا) در کنار روستای چالابه واقع شده است و یکی از عمیق‌ترین و صعب‌العبورترین غارهای ایران به شمار می‌رود. كوهستان پراو از کنار هم قرار گرفتن کوه‌های متعددی نظیر قرال، دوقرال، راق چرمی، دار بید عالیور، بلوچ، میرادال، واسه، شاه‌نشین، كمر سیاه و... تشكیل شده است. بلندترین قله کوهستان پراو با ارتفاع ۳,۳۵۷ متر با نام شیخ علی خان مشهور است که تنها حدود ۳۰۰ متر با قله پراو فاصله دارد.

فاصله غار پراو تا فرودگاه بین‌المللی کرمانشاه، ۲۰ کیلومتر (۴۰ دقیقه) و تا ایستگاه قطار کرمانشاه، ۱۶ کیلومتر (۳۶ دقیقه) است. این غار تا تهران نیز حدود ۵۰۰ کیلومتر (۶ ساعت و ۳۰ دقیقه) فاصله دارد.

منبع عکس: amordadnews.com. عکاس: نامشخص

برای دسترسی به غار پراو از شهر کرمانشاه، باید از طریق خیابان بهشتی در مرکز شهر به بلوار کشوری رفت و پس از طی کردن چند کیلومتر از خروجی سمت راست وارد بلوار نماز به‌سمت شمال شد و مسیر را به‌سمت شمال شرق ادامه داد تا به پای کوه پراو رسید. غارنوردان برای دسترسی به این غار باید در ابتدا به ارتفاعات صعود کنند. بهترین مسیر صعود به قله كوه پراو از تنگ گنشت به ده مانگ هلات و سپس به‌سوی قله است. صعود و پیمایش این غار بدون همراهی با گروه به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ ضمن اینکه تنها غارنوردان حرفه‌ای می‌توانند وارد غار پراو شوند.

غار پراو (Paraw cave) با نام‌های غار پَرآیا و غار پَرو نیز شناخته می‌شود. در زبان کردی «آو» به معنی آب و پراو به معنی «پرآب» است. با توجه به وجود آب فراوان و حوضچه‌های آبی در این غار، نام‌گذاری آن، به نظر منطقی می‌رسد؛ آبی که حاصل ذوب شدن یخچال‌های زیرزمینی درون غار است. جالب است بدانید که در انتهای غار پراو حوضچه آبی با عمق سه متر وجود دارد.

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

البته باید بدانید که با وجود قرار گرفتن دهانه غار پراو در ارتفاع ۳,۰۰۰ متری از سطح دریا، این غار کماکان عمیق‌ترین غار جهان در این ارتفاع به شمار می‌آید.

غار اسرارآمیز و منحصربه‌فرد پراو در سال ۱۹۷۱ میلادی (۱۳۵۰ شمسی) کشف شد. در آن سال، گروهی از مهندسان و زمين‌شناسان انگليسی در حین عملیات نقشه‌برداری و تحقیقات در ارتفاعات زاگرس، دهانه یک غار را کشف کردند؛ آن‌ها با توجه به تجربه‌های خود درباره بافت زمین‌شناسی منطقه، احتمال دادند که غاری عمیق و بزرگ در آنجا وجود دارد.

منبع عکس: خبرگزاری مهر. عکاس: نامشخص

محققان انگلیسی اطلاعات و پژوهش‌های خود را در کتاب جويبارهای زاگرس به چاپ رساندند و احتمال وجود غاری عظیم در رشته کوه زاگرس را در آن کتاب مطرح کردند. چاپ این کتاب سبب شد که ۱۱ نفر از ماهرترین غارنوردان انجمن غارشناسی انگلستان در دوم شهریورماه سال ۱۳۵۰ به سرپرستی جان ميدلتون به قصد کشف این غار به کرمانشاه سفر کنند.

غارنوردان انگلیسی در ۳۰ شهريورماه، عمليات اصلی اكتشاف غار پراو را آغاز کردند و پس از چند روز فعاليت سخت و مشاهده پدیده‌های حیرت‌انگیز، موفق شدند به انتهای چاه ۲۶ در عمق ۷۵۰ متری غار برسند؛ جایی که یک حوضچه‌ گلی به طول ۵۰ متر به چشم می‌خورد. آن‌ها پیمایش را در همین نقطه غار متوقف کردند؛ زیرا بر این باور بودند که برای ادامه پیمایش غار به تجهیزات بیشتری نیاز دارند. عملیات ادامه پیمایش غار عمودی پراو به سال بعد موکول شد و غارنوردان انگلیسی پس از بازگشت به کشور خود، به‌عنوان اولین كاشفان غار پرآو شناخته شدند.

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

پس از پیمایش اولیه غار عمودی پراو در سال ۱۳۵۰ توسط انگلیسی‌ها، یک گروه جدید از غارنوردان انگلیسی در تاریخ ۳۰ مردادماه ۱۳۵۱ به سرپرستی ديويد جادسون و با حمایت انجمن سلطنتی جغرافی و گروه غارشناسان انگلستان وارد کرمانشاه شدند. آن‌ها قصد داشتند با نفوذ به عمق بیشتر، رکورد گروه قبلی را بشکنند. البته این گروه تنها موفق شد که تحقیقات قبلی را تکمیل کند و نتوانستند به عمق بیشتری از غار پراو دست یابند. عملیات گروه در حوضچه انتهايی چاه ۲۶ به پایان رسید. گروه غارنوردان انگلیسی در طی دو سفر اکتشافی خود از ۲۲ میخ‌کوبی برای فرود به عمق ۷۵۱ متر و تا حوضچه گلی آب استفاده کردند.

جالب است بدانید که تجربه غارنوردی در غار پراو منجر به خلق یک اصطلاح در زبان انگلیسی در بین غارنوردان شد و از آن تاریخ به بعد، اگر یک غار بزرگ، که تصور عمق بیشتری از آن دارند، طی عملیات اکتشاف به آخر خود برسد، آن‌ها به اصطلاح می‌گویند:

غار، پرآوی شد. ( Ghar Paraued)

نتایج سفرهای اکتشافی به غار رازآلود پراو منجر به تشکیل بنیاد غار پرآو در سال ۱۳۵۲ شد؛ بنیادی که امروزه نیز کماکان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و با گردهم آوردن داوطلبان سفرهای اکتشافی، به پیمایش غارهای مختلف و جدید در سراسر دنیا می‌پردازد.

پس از چندسال و با معرفی غار پرآو و شناخته شدن آن در دیگر کشورهای دنیا، این بار لهستانی‌ها تصمیم گرفتند تا این غار را بپیمایند. گروه غارنوردان لهستانی در سال ۱۳۵۴ وارد کرمانشاه شدند و با وجود اینکه موفقیت چندانی به نسبت دو گروه قبل به دست نیاورند، موفق شدند تا یک متر به رکورد قبلی پیمایش غار بیفزایند. این عملیات پیمایش تنها جنبه تبلیغاتی داشت و رسیدن به حوضچه آخر آن و دیدن پرچم باقی مانده از انگلیسی‌ها در سال ۱۳۵۱، دوباره تایید کرد که غار پراو در همین حوضچه به نقطه آخر خود می‌رسد.

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

پیمایش بعدی خارجی‌ها در غار پراو در سال ۱۳۸۴ انجام شد؛ زمانی که یوری اودوکیموف با گروه کوچکی از غارنوردان روسی به کرمانشاه رفتند و تا عمق ۴۰۰ متری غار پراو را پیمودند. آن‌ها سال بعد نیز به همین منطقه بازگشتند؛ اما به‌دلیل شرایط بد آب و هوایی موفق به پیمایش غار پراو نشدند.

در نهایت در مهرماه سال ۱۳۷۰، حشمت حيدريان، بهمن مشتكوب و منوچهر دهشت از اعضای كانون كوهنوردان كرمانشاه، موفق شدند به‌عنوان اولين فاتحان ايرانی غار پرآو تا انتهای غار و حوضچه آن را بپیمایند و به انتهای غار برسند.

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

پس از اولین پیمایش موفق غار پراو توسط غارنوردان ایرانی، افراد بسیار دیگری به پیمایش در این غار علاقه‌مند شدند. پیمایش‌های بعدی در این غار، نقشه غار پراو را کامل‌تر کرد؛ به‌طوری که یک راه ورودی جدید به غار پرآو کشف شد. غارنوردان تلاش کردند تا با بالا رفتن از دیواره کنار حوضچه یک راه جدید دیگر به بالای حوضچه پیدا کنند؛ اما متاسفانه موفق نشدند.

درسال ۱۳۷۲، یک تیم دونفره (محمدنوری و قدیر یزدانی) در یک پیمایش سبک‌بار و آلپی موفق شدند تا با حدود ۴۰۰ کیلو بار، در ۱۳ روز، این غار را بپیمایند و از آن خارج شوند. در سال ۱۳۷۳ نیز یک گروه چهارنفره (سه کل کرمانشاه) با استفاده از طناب‌های داخل غار در طول سه روز موفق شدند به حوضچه انتهایی بروند و بازگردند. آن‌ها سومین تیم پیمایش‌کننده ایرانی غار پراو بودند.

چهارمین تیم ایرانی موفق (گروه آزادگان مشهد)، تیمی از غارنوردان خراسانی بودند که در سال ۱۳۷۴ موفق به پیمایش غار پراو و بازگشت از آن در ۵۶ ساعت شدند. البته باید بدانید که تنها سه نفر از اعضای این گروه توانستند عملیات پیمایش غار را با موفقیت به سرانجام برسانند. آن‌ها رکورد کمترین زمان پیمایش را به خود اختصاص دادند و اولین تصاویر ویدیویی را از چاه و قسمت‌های انتهایی غار پراو ضبط کردند.

منبع عکس: destinationiran.com. عکاس: نامشخص

در سال ۱۳۸۳، یک تیم غارنورد، از کلوپ کوهنوردی کرمانشاه، به انتهای غار پراو رفتند و برای اندازه‌گیری عمق حوضچه، غواصی را به داخل آن فرستادند. عمق این حوضچه سه متر برآورد شد؛ حوضچه انتهای آن کاملا بسته بود. لیلا اسفندیاری، غارنورد و هیمالیانورد سرشناس نیز اولین زن ایرانی بود که توانست در سال ۱۳۸۱، غار پراو را بپیماید.

پیمایش غار پرآو در سال‌های اخیر کماکان ادامه دارد و هر سال، بین دو تا ۹ نفر موفق می‌شوند این غار را بپیمایند. برخی از غارنوردان نیز با استفاده از اصول اولیه SRT موفق به رسیدن به انتهای غار شده‌اند. جالب است بدانید که برخی از زبده‌ترین غارنوردان ایرانی، بیش از یک بار به پیمایش این غار پرداخته‌اند؛ به‌طور مثال، یوسف سورنی نیا عضو گروه کوهنوردی کرمانشاه، تا به امروز ۹۱ سفر به داخل غار پرآو رفته و ۳۰ بار موفق شده است تا انتهای غار را بپیماید و رضا شهلایی، کوهنورد باسابقه‌‌ای که صعود به چندین قله بالای ۸,۰۰۰متر را در کارنامه خود دارد، تاکنون سه بار پراو را تا انتها رفته و چند بار هم برای امداد و نجات تا میانه این غار را پیموده است.

منبع عکس: amordadnews.com. عکاس: نامشخص

غار پراودر سال ۱۳۸۸ به‌عنوان دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران به ثبت رسید و در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۹۸ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

فرود و عبور از معبرهای تنگ و هولناک و سختی غار پراو در حد D5، یعنی بالاترین درجه سختی پیمایش غار است و غارنوردان برای رسیدن به انتهای آن باید از ۲۵۲ چاهک و ۲۶ چاه عبور کنند.

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان. عکاس: نامشخص

غار پراو یکی از سخت‌ترین غارهای ایران و جهان برای پیمایش است و غارنوردان مسیر بسیار مشکلی برای پیمایش در این غار در پیش رو دارند. غارنوردان برای ورود به غار از طریق دهانه، باید به حالت پا مرغی باشند؛ به‌علاوه پس از ورود به غار، سرد بودن هوا مشکل دیگری است که غارنوردان با آن روبه‌رو هستند. وجود یخچال‌های طبیعی و ارتفاع بالای غار پراو از سطح دریا سبب شده است تا دمای این غار در حدود یک تا سه درجه سانتی‌گراد باشد؛ دمایی بسیار پایین که پیمایش را سخت‌تر می‌کند.

بدنه و دیوار غار پراو، سنگی، خشن و متخلخل است و همین امر منجر به پاره شدن لباس غارنوردان در حین پیمایش و نفوذ آب سرد و سرما به لباس‌ها و بدن آن‌ها می‌شود. در این شرایط سخت، عبور از سوراخ‌های تنگ غار با جریان‌های آبی با دمای نزدیک به صفر درجه سانتی‌گراد، بر درجه سختی پیمایش می‌افزاید. به‌علاوه غارنوردان مجبور هستند تا در بخش‌هایی از غار پراو مانند «تنگ گل خیز» به‌صورت سینه‌خیز حرکت کنند.

گذرگاه‌های تنگ و محل‌هایی موسوم به خرچنگ‌رو، ریزشی بودن برخی از قسمت‌های غار، دیواره‌های خطرناک و چاه‌‌های عمیق‌ از دیگر عواملی هستند که غار پراو را تبدیل به غاری صعب‌العبور و سخت برای پیمایش کرده‌اند. پیمودن غار پراو به آمادگی بدنی و آمادگی روحی و روانی، تمرکز بسیار بالا و روحیه تیمی نیاز دارد؛ کاری که تنها از عهده غارنوردان حرفه‌ای برمی‌آید.

منبع عکس: gardeshgari۷۲۴.com. عکاس: نامشخص

تا به امروز پنج نفر از غارنوردان ایرانی، جان خود را در حین پیمایش غار پراو از دست داده‌اند؛ به همین دلیل این غار با لقب غار قاتل نیز شناخته می‌شود. متاسفانه برخی از اجساد غار پراو هیچ‌وقت به بیرون از غار منتقل نشده‌اند. در ادامه به برخی از حوادثی می‌پردازیم که در این غار رخ داده‌اند.

اولین حادثه دلخراش در غار پراو برای چنگيز شيخلی، محقق و غارشناس مشهور کشور رخ داد. او در سال ۱۳۵۳ در حین بیرون آمدن از چاه سوم به عمق ۳۷ متر (اروئیکا) سقوط كرد و تا زمان رسيدن گروه امداد، برای بیش از ۲۰ ساعت در حالت معلق باقی ماند؛ ولی در نهایت نجات یافت.

سعید امینی ثانی اولین فردی بود که در سال ۱۳۷۵ جان خود را در غار پراو از دست داد. وی قبل از این حادثه در سال ۱۳۷۴ همراه تیم آزادگان مشهد، پیمایش موفقی را در این غار تجربه کرده و مستندی به نام «پلکانی به سوی تاریکی» برای صدا و سیمای مرکز خراسان ساخته بود. وی نیز درست مانند چنگیز شیخلی در حین صعود از چاه سوم دچار حادثه شد و جان خود را از دست داد.

منبع عکس: damavandclub.ir. عکاس: نامشخص

مشهورترین و دلخراش‌ترین حادثه مربوط به غار پراو در سال ۱۳۸۱ رقم خورد. در این سال، گروهی متشکل از كاظم فريديان (سرپرست)، امير احمدی، علی رحيمی، ليلا اسفندياری، ويكتوريا كيانی راد و رحيم دانايی از باشگاه کوهنوردی دماوند و یوسف سوری‌نیا از گروه «سه کل کرمانشاه» تصمیم می‌گیرند تا در قالب دو گروه سه و چهار نفره، این غار را بپیمایند. گروه اول (متشکل از فريديان‌، دانايی، اسفندياری و سوری نيا) در تاریخ ۱۴ مهرماه وارد غار می‌شوند و صبح روز بعد به پايين چاه ۲۶ و انتهای غار می‌رسند؛ آن‌ها بلافاصله راه بازگشت را در پیش می‌گیرند. در همان روز بازگشت گروه اول، گروه دوم (اميراحمدی، ويكتوريا كيانی راد و علی رحيمی) وارد غار می‌شوند و عصر همان روز در بالای چاه ۱۶ به گروه اول برخورد می‌کنند. متاسفانه آن‌ها با وجود خطرات به راه خود ادامه می‌دهند.

خلیل عبد نکویی، کوهنورد و عکاس مشهور و زبده همدانی از دیگر جان‌باختگان پیمایش در غار پراو است. او که صعود به قله موستاق آتا، لنین، کورژنوسکایا، آرارات و ارتفاع ۷,۰۰۰ متری اورست را در کارنامه خود داشت، در سال ۱۳۸۷ در زیر چاه ۱۱ جان خود را از دست داد.

پدرام بوچانی از اعضای یک گروه مستقل کوهنوردی از شهرستان دالاهو نیز در هنگام فرود از چاه شماره هشت در شهریور ۱۳۸۹، به‌دلیل پاره شدن طناب به پایین سقوط کرد و جان خود را در غار پراو از دست داد.

منبع عکس: amordadnews.com. عکاس: نامشخص

بهترین زمان سفر به کرمانشاه و پیمایش غار پرآو بین بهار و تابستان است؛ زیرا در این زمان از سال آب و هوا در بهترین شرایط خود قرار دارد و منطقه با بارش کمتری به نسبت فصول پاییز و زمستان روبه‌رو است.

• فاصله از غار پراو: ۵۶ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: کرمانشاه، مسیر صحنه به بیستون، ۱۰ کیلومتری بیستون (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: img.nody.ir. عکاس: نامشخص

در زمان حرکت به‌سمت کرمانشاه در مسیر صحنه به بیستون و از فاصله ۱۰ کیلومتری بیستون، کوه بیستون و صخره‌های پشت آن، یک اثر طبیعی را خلق کرده‌اند که به شیرین خفته یا بانوی خفته مشهور است. در این منطقه صخره‌ها به‌طور طبیعی به‌شکل زنی درآمده‌اند که به پشت روی زمین خوابیده است. طبق افسانه‌ها فرهاد به‌دلیل نداشتن تبحر در هنر نقاشی، با به دست گرفتن تیشه، پیکر شیرین، معشوق خود را در سنگ‌ها تراشیده است.

• فاصله از غار پراو: ۳۹ کیلومتر (۵۴ دقیقه)
• آدرس: کرمانشاه، شهر بيستون، محوطه تاریخی بیستون (نمایش روی نقشه)

عکاس: میترا هاشمی

فرهاد تراش در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به‌طوری که مردم به‌خاطر اشعاری نظیر آنچه که نظامی گنجوی سروده است، این اثر تاریخی را کار فرهاد کوهکن می‌دانند که به‌خاطر عشق شیرین دست به این کار زده بود.

• فاصله از غار پراو: ۴۲ کیلومتر (۵۶ دقیقه)
• آدرس: کرمانشاه، شهر بیستون، غرب جاده خراسان و ۳۵۰ متری مجموعه تاریخی بیستون مجسمه هرکول (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: hr.irancultura.it. عکاس: نامشخص

مجسمه هرکول در نحنوعه تاریخی بیستون کرمانشاه از آثار ملی ایران و میراث جهانی یونسکو است. این مجسمه به دوران اشکانیان و سلوکیان تعلق دارد و جزو معدود آثار باقی‌مانده از این دوره‌های تاریخی است. مجسمه هرکول در حین عملیاتی عمرانی در سال ۱۳۳۷ کشف شده است و در حال حاضر از مشهورترین جاهای دیدنی کرمانشاه به شمار می‌آید. این مجسمه در زیر سایه کوهستان پراو (بخشی از رشته‌کوه زاگرس در غرب) و قله‌های بلند این کوهستان زیبا همچون قله پراو و قله بیستون جای گرفته است.

اگر شما نیز یک غارنورد حرفه‌ای هستید و از غار پراو دیدن کرده‌اید، نظرات خود را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: نگین توکلی

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاس: حمزه رشیدی)