مسجد جامع سلطان قابوس

مسجد جامع سلطان قابوس که با معماری مدرن اسلامی همچون نگینی در خط افق مسقط می‌درخشد، یکی از جاهای دیدنی عمان به حساب می‌آید. این مسجد با گنجایش ۲۰,۰۰۰ نفر در سال ۲۰۰۱ افتتاح شد و به‌عنوان بزرگ‌ترین مسجد عمان شناخته می‌شود. این مسجد مربعی‌شکل، گنبدی به ارتفاع ۵۰ متر و پنج مناره به نشانه پنج رکن اسلام دارد. مسجد جامع یکی از بزرگ‌ترین فرش‌های دستباف ایرانی را در خود جای داده است که ۲۴ تن وزن دارد و نقشه گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان و نگاره‌های تزیینی ایرانی و اسلامی در آن دیده می‌شود. یکی از عظیم‌ترین لوسترهای کریستالی جهان را نیز می‌توانید در مسجد سلطان قابوس به نظاره بنشینید. علاوه بر این، مسجد با موزاییک‌کاری زیبا و رنگارنگی تزیین شده است و برای ساعت‌ها شما را محو تماشای خود می‌کنند. مسجد جامع سلطان قابوس تنها مساجد عمان است که به هر بازدیدکننده‌ای اعم از مسلمان و غیرمسلمان اجازه ورود به نمازخانه را می‌دهد و بازدید از آن رایگان است.

• آدرس: عمان، مسقط، منطقه بوشر، خیابان سلطان قابوس (نمایش روی نقشه)

مسجد جامع سلطان قابوس که با نام مسجد جامع مسقط نیز شناخته می‌شود، در منطقه «بوشر» (Bawshar) در خیابان سلطان قابوس شهر مسقط قرار گرفته است. این مسجد فقط ۱۲٫۵ کیلومتر با فرودگاه بین‌المللی مسقط فاصله دارد و با حدود ۱۵ دقیقه رانندگی می‌توان به آن دسترسی داشت.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Aksemsettin Gullen)

راحت‌ترین راه برای بازدید از مسجد، استفاده از وسیله نقلیه شخصی است. ضمن اینکه می‌توانید از فرودگاه یا هر جای دیگر شهر، تاکسی بگیرید.

چندین خط اتوبوس (۸، ۱، ۱۲ و A1) از نزدیکی مسجد می‌گذرند. نزدیک‌ترین ایستگاه به مسجد جامع سلطان قابوس، ایستگاه اتوبوس «المها» (Al Maha) است که به‌اندازه ۱۳ دقیقه پیاده‌روی با آن فاصله دارد.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Richard Bartz)

در نزدیکی جاده منتهی به قلب پایتخت مسقط، مسجد جامع سلطان قابوس مانند فانوس دریایی درخشانی خودنمایی می‌کند. پس از برگزاری مسابقه معماری برای انتخاب بهترین طرح برای مسجد جامع سلطان قابوس، ساخت آن ۶ سال طول کشید و سرانجام پادشاه عمان در چهارم مه سال ۲۰۰۱ این مسجد باشکوه را به مناسبت جشن ۳۰ سالگی پادشاهی‌اش افتتاح کرد. ظرفیت کلی مسجد ۲۰,۰۰۰ نمازگزار است و مساحت آن به ۴۱۶,۰۰۰ متر مربع می‌رسد.

در ابتدا آنچه نگاه هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند، گنبد و مناره‌های باشکوه مسجد جامع مسقط هستند که از محله‌های دور این شهر به‌راحتی دیده می‌شوند. فضای بیرونی مسجد نیز نورپردازی زیبایی دارد تا پس از غروب، نمایی عرفانی پیش روی نمازگزاران قرار بگیرد.

وقتی قدم به داخل مسجد می‌گذارید، در شبستان آن با لوستری فوق‌العاده زیبا روبه‌رو می‌شود. یکی دیگر از جاذبه‌های مسجد جامع، موزاییک‌های زیبا و رنگارنگی هستند که مشخص نیست چه تعداد سنگ در آن به کار رفته است. بی‌دلیل نیست که مسجد جامع سلطان قابوس در سال ۲۰۱۵ از طرف روزنامه بریتانیایی تلگراف به‌عنوان یکی از ۲۵ مسجد زیبا در جهان معرفی شد.

منبع عکس: سایت worldarchitecture.org (عکاس: ناشناس)

دستور ساخت مسجد جامع توسط سلطان قابوس، پادشاه این کشور صادر شد که احساس می‌کرد جای یک بنای باشکوه مذهبی در پایتخت خالی است. پادشاه عمان وسواس خاصی برای این مسجد قائل بود و به همین دلیل، در سال ۱۹۹۳ مسابقه‌ای بین‌المللی برای طراحی بنای مسجد ترتیب داد. در نهایت شرکت معماری بین‌المللی «کاریلیون الاوی» (Carillion Alawi) سربلند از این مسابقه بیرون آمد. طرح نهایی ساخت مسجد در سال ۱۹۹۴ زیر نظر این شرکت انگلیسی اجرا شد. ساخت مسجد سلطان قابوس ۶ سال و هفت ماه به طول انجامید و سرانجام در سال ۲۰۰۱ به بهره‌برداری رسید و خیلی زود به یکی از جاذبه‌ های گردشگری مسقط تبدیل شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Uwe Lange)

کل مسجد به‌شکل مستطیل بنا شده است و در هر گوشه آن چهار مناره قرار دارد. سالن اصلی نماز، سالن مخصوص بانوان، کتابخانه و سالن سخنرانی، چهار بخش اصلی مسجد را تشکیل می‌دهند.

• راهرو: راهروی ورودی مسجد جامع، سه طاق بسیار بلند دارد که با سنگ مرمر پوشیده‌ شده‌اند. راهروها مانند دیواری امن ساختمان مسجد را احاطه کرده‌اند و از طریق پنج مناره‌ای به هم می‌رسند که محدوده مسجد را مشخص می‌کنند و نماد اصول دین اسلام هستند. طول راهروهای شمالی و جنوبی هرکدام ۲۴۰ متر است و مرز بین نمازخانه‌ها و سایر تاسیسات مسجد را تشکیل می‌دهند. سایبانی گنبدی‌شکل در سقف راهروها قرار دارد.
• مناره: مناره اصلی مسجد ۹۰ متر ارتفاع دارد و چهار مناره دیگر با ۴۵٫۵ متر ارتفاع در اطراف آن قرار گرفته‌اند.
• گنبد: گنبد مرکزی مسجد ۵۰ متر ارتفاع دارد و در مرکز آن، لوستر معروف مسجد سلطان قابوس با ۱۱۲۲ لامپ قرار دارد که نور زیبای خود را به داخل این گنبد می‌تاباند.
• صحن اصلی: این صحن شامل نمازخانه‌ای مربعی به ابعاد ۷۴٫۴ در ۷۴٫۴ متر می‌شود که برای ۶,۵۰۰ نمازگزار گنجایش دارد. دیوارهای داخلی آن با سنگ مرمر سفید و خاکستری تیره پوشیده شده و مزین به نقاشی‌های دیواری با الگوی برگ و طرح‌های هندسی است. این بخش از مسجد چهار ستون اصلی دارد که وزن گنبد داخلی را تحمل می‌کنند. روی درهای صحن اصلی تزیینات اسلامی وجود دارد که آیات قرآنی به خط ثلث، زیبایی آن‌ها را تکمیل کرده‌اند. ضمن اینکه پنجره‌های این بخش دارای شیشه‌های رنگی هستند.
• محراب: طراحی محراب این مسجد به استاد سید محمد کاظم مظلوم‌زاده، از معماران شاخص هنر اسلامی واگذار شده بود.
• صحن بانوان: مصلای بانوان می‌تواند ۷۵۰ نمازگزار را در خود جای دهد.
• صحن سخنرانی: کاملا مشخص است مسجدی با مساحتی بیشتر از ۴۰۰,۰۰۰ متر مربع، فقط محل نمازگزاری نیست. در این مسجد صحن مخصوصی برای برگزاری سخنرانی‌های مذهبی وجود دارد. در این صحن بسیاری از سخنرانی‌های اساتید مسلمان و غیر مسلمان به زبان انگلیسی و معمولا با هدف تقویت گفتگوی بین ادیان انجام می‌شود و استفاده از آن برای عموم مردم آزاد است.
• کتابخانه: این محل یکی از کامل‌ترین کتابخانه‌های عمان محسوب می‌شود که نزدیک به ۲۰,۰۰۰ جلد کتاب در موضوعات فرهنگ اسلامی، علوم، هنرهای زیبا، فلسفه و روان‌شناسی دارد. بیشتر این مجموعه به زبان عربی است؛ اما مجموعه‌ای از کتاب‌های انگلیسی نیز در این محل وجود دارد.
• باغ‌ها: مسجد توسط چندین باغ زیبا احاطه شده است. در داخل دیوارهای مسجد نیز باغ‌های دیگری تعبیه شده‌اند که دارای مسیرهای پیاده‌روی طولانی و جذاب هستند. به نظر می‌رسد که معمار و طراح مسجد جامع از این روش برای محافظت از آن در برابر سرو‌صدای شهر استفاده کرده است.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Silvia zandomeneghi)

• تزیینات: بالای دیوارها و حیاط مسجد، آیاتی از قرآن به خط ثلث در میان نقوش هندسی اسلامی به چشم می‌خورد. نام الله نیز بر دیوار راهروها نقش بسته است. انتخاب آثار هنری در تالارهای مسجد نه‌تنها اشکال متنوع دکوراسیون معماری را نشان می‌دهند، بلکه بر فرهنگی غنی از اندلس تا چین اشاره دارند. پنل‌های چوبی در سقف‌ها نیز معماری سنتی عمانی را منعکس می‌کنند.
• سایر بخش‌ها: موسسه علوم اسلامی که جوانان در آن رشته‌های معارف دینی را فرا می‌گیرند و سالنی برای جلسات و سمینارها با گنجایش ۳۰۰ نفر، از دیگر بخش‌های مسجد هستند.

منبع عکس: سایت worldarchitecture.org (عکاس: ناشناس)

یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های غیرقابل‌انکار مسجد سلطان قابوس مسقط، فرش دستباف ایرانی با یک میلیارد و هفتصد میلیون گره و ۲۴ تن وزن است که بافت آن چهار سال طول کشید. سفارش بافت این فرش دستباف ایرانی با وسعت ۴,۲۰۰ متر مربع به قالیبافان نیشابوری داده شده بود. این اعداد و ارقام شگفت‌انگیز باعث شده‌اند که فرش مسجد سلطان قابوس، لقب دومین فرش بزرگ جهان را از آن خود کند.

در بافت این فرش از ۲۸ رنگ مختلف از رنگ‌های گیاهی استفاده شده است و در طرح آن می‌توانید شاهد گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان به‌همراه نگاره‌های ایرانی و اسلامی باشید. همتای این فرش نفیس را می‌توانید در سقف چوبی سالن مشاهده کنید که با نقوش عربی و خطاطی مزین شده است.

منبع عکس: سایت worldarchitecture.org (عکاس: ناشناس)

لوستر مسجد جامع ۱۴ متر طول دارد و وزن آن به ۸,۵۰۰ کیلوگرم می‌رسد. این لوستر یکی از بزرگ‌ترین لوسترهای کریستالی دنیا به شمار می‌رود که به‌ دست هنرمندان ایتالیایی ساخته شده است. این هنرمندان در مدت‌زمان چهار سال با ۶۰۰,۰۰۰ قطعه کریستال درخشان سواروسکی با روکش طلای ۲۴ عیار و ۱,۱۲۲ لامپ هالوژن موفق به ساخت لوستری باشکوه شدند. در کنار این لوستر عظیم که تماشای آن هوش از سر گردشگران می‌برد، ۳۴ لوستر کوچک دیگر در قسمت‌های مختلف مسجد به چشم می‌خورد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Bernie Riley)

درهای مسجد سلطان قابوس از شنبه‌ تا پنجشنبه از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۱ به‌صورت رایگان به روی گردشگران باز است و علاقه‌مندان از هر دین‌ و‌ آیینی می‌توانند از آن بازدید کنند. با توجه به محدودیت ساعت بازدید و شلوغی بیش از حد در حوالی ساعت ۱۰، ترجیحا ساعات اولیه روز را برای گشت‌وگذار خود انتخاب کنید.

ورود به مسجد در ساعاتی غیر از ساعت رسمی امکان‌پذیر است؛ چراکه خیلی از گردشگران دوست دارند در زمان غروب خورشید یا شب از این سازه با عظمت عکس بگیرند؛ اما دیگر نمی‌توانند به داخل سالن‌های نماز بروند. شما هم سعی کنید هنگام نماز یا ظهر جمعه به مسجد نروید؛ زیرا با ترافیک سنگین روبه‌رو خواهید شد.

• ساعات رسمی: شنبه تا پنجشنبه، ۸:۳۰ تا ۱۱
• ساعات غیررسمی: چهار تا ۲۱:۳۰

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: ناشناس)

• مسجد جامع سلطان قابوس در عمان به روی نمازگزاران و گردشگران باز است؛ اما برای بازدید از آن باید قوانینی ساده نظیر لباس پوشیده و مناسب را رعایت کنید. زنان نیز موظف هستند که موهای خود را بپوشانند. ضمن اینکه استفاده از تلفن همراه در صحن مخصوص نمازگزاران ممنوع است. خوابیدن، خوردن خوراکی و ورود کودکان کمتر از ۱۰ سال نیز از دیگر موارد ممنوع در مسجد محسوب می‌شود.
• این مسجد اتاق کوچکی به‌عنوان وضوخانه دارد.
• پس از گشت‌وگذار در مسجد سلطان قابوس می‌توانید از «مرکز خرید اونیوز مال» (Oman Avenues Mall) بازدید کنید که در فاصله‌ ۱٫۴ کیلومتری مسجد قرار دارد.

نویسنده: مریم اصلانی/ بازنویسی: صدیقه شجاعی