چیچن ایتزا

چیچن ایتزا یکی از عجایب هفتگانه جهان و سکونتگاهی باستانی است که به تمدن مایا تعلق دارد. این سایت باستانی یکی از پربازدیدترین مکان‌های تاریخی کشور مکزیک است. اهرام پلکانی، معابد، طاق‌های ستون‌دار و سایر سازه‌های سنگی در چیچن‌ ایتزا برای مردم مایا مقدس بوده است.

چیچن ایتزا، مرکز امپراتوری مایاها بود که در طی سال‌های ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ پس از میلاد گسترش پیدا کرد. آن‌ها در ساخت و توسعه بناهای این شهر از سازه‌هایی منحصربه‌فرد و طراحی پیچیده‌ای استفاده کردند که برخی از این سازه‌‌ها تا به امروز نیز باقی‌مانده‌اند. با کجارو همراه باشید تا با این شهر باستانی بیشتر آشنا شوید.

آنچه که باید درباره چیچن ایتزا بدانید:

• آدرس: مکزیک، نیمه شمالی ایالت یوکاتان (مشاهده روی نقشه)

«چیچن ایتزا» (Chichen Itza) از عجایب هفتگانه در مکزیک است که در مرکز نیمه شمالی ایالت یوکاتان (The Yucatan Peninsula) در شرق این کشور و در ۱۶۰ کیلومتری شمال شرقی شهر باستانی «اوکسمال» (Uxmal؛ شهری باستانی متعلق به تمدن مایاها) قرار دارد.

منبع: kayak.com، عکاس: نامشخص

موقعیت چیچن ایتزا بسیار منحصربه‌فرد است؛ چراکه مهم‌ترین شهرهای شبه‌جزیره یوکاتان در اطراف آن قرار دارد. این شهر باستانی بین شهرهای «کانکون» (Cancun) (۱۹۵ کیلومتری، سه ساعت) و شهر مدرن «مریدا» (Merida) (۱۲۰ کیلومتری، یک ساعت و ۴۰ دقیقه) واقع شده است.

از میان شهرهای مهم ایالت یوکاتان، «پلایا دل کارمن» (Playa del Carmen) در ۱۸۰ کیلومتری (دو ساعت و ۳۰ دقیقه)، «تولوم» (Tulum) در ۱۵۰ کیلومتری (دو ساعت)، «ایزمال» (Izamal) در ۷۵ کیلومتری (یک ساعت) و «وایادولید» (Valladolid) در ۴۵ کیلومتری (۴۰ دقیقه) از شهر باستانی چیچن ایتزا قرار دارند. همه این شهرها از مراکز گردشگری شناخته‌شده‌ای هستند که پس از بازدید از آن‌ها می‌توان برای سفر به چیچن ایتزا برنامه‌ریزی کرد.

هواپیما

یکی از رایج‌ترین شیوه‌های سفر به چیچن ایتزا، استفاده از هواپیما است. نزدیک‌ترین فرودگاه به این شهر باستانی، «فرودگاه بین‌المللی مریدا» محسوب می‌شود که در فاصله ۱۳۵ کیلومتری (حدود دو ساعت) چیچن ایتزا قرار دارد. در هر شهری هستید، با هواپیما خود را به فرودگاه مریدا برسانید و از این فرودگاه با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا کرایه ماشین، به چیچن ایتزا بروید.

همچنین می‌توانید با هواپیما به فرودگاه بین‌المللی کانکون بروید. این فرودگاه تا شهر باستانی چیچن ایتزا حدود ۲۰۰ کیلومتر (دو ساعت و ۳۰ دقیقه) فاصله دارد؛ این مسافت را با ماشین‌های کرایه‌ای فرودگاه یا بخشی را با وسایل نقلیه عمومی طی کنید.

منبع: whc.unesco، عکاس: Emmanuel Pivard

اگر قصد دارید در هزینه‌های سفر خود صرفه‌جویی کنید و ماجراجویی بیشتری در پیش رو داشته باشید، می‌توانید از اتوبوس یا دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی در سفر به چیچن ایتزا استفاده کنید؛ اما فراموش نکنید که این وسایل بسیار محدود هستند. در فصل شلوغ گردشگری بهتر است بلیط خود را زودتر رزرو کنید. شما می‌توانید تاریخ، ساعت و قیمت بلیط اتوبوس‌ها را از طریق وب‌سایت www.ado.com.mx بررسی کنید.

به‌طور معمول، هرروز چند اتوبوس از شهرهای تولم، کانکون، پلایا دل کارمن و مریدا به‌سمت چیچن ایتزا یا به شهر مجاور آن وایادولید حرکت می‌کند. اتوبوس‌‌های که مستقیم به‌سمت چیچن ایتزا می‌روند، معمولا صبح‌ها، زودتر حرکت می‌کنند. از وایادولید نیز هرروز صبح یک اتوبوس به‌سمت چیچن ایتزا می‌رود.

در صورت تمایل می‌توانید برای سفر به چیچن ایتزا ماشین کرایه کنید. از هر نقطه‌ای که سفر خود را آغاز کنید، باید از بزرگراه ۱۸۰ مریدا - کانکون عبور کنید. این بزرگراه یکی از توریستی‌ترین جاده‌های مکزیک محسوب می‌شود. رانندگی در بزرگراه مریدا به کانکون بسیار ساده و بدون دردسر است؛ چراکه تا شهر «پیست» (Piste) در نزدیکی چیچن ایتزا مسیری مستقیم در پیش روی شما قرار دارد. این مسیر فقط در روزها و زمان‌های خاصی ترافیک سنگین دارد.

منبع: whc.unesco، عکاس: Emmanuel Pivard

شهر باستانی چیچن ایتزا در کنار آثاری همچون اهرام مصر، مجسمه حضرت مسیح در برزیل، تاج‌ محل در هند، شهر باستانی پترا در اردن، شهر باستانی ماچو‌ پیچو در پرو، کولوسئوم در ایتالیا و دیوار چین از سال ۲۰۰۷ میلادی در فهرست عجایب هفتگانه جهان قرار گرفتند.

چیچن ایتزا، شهر باستانی ویران‌شده‌ای که به تمدن مایا تعلق داشته است. این شهر با وسعتی در حدود پنج کیلومتر مربع در شمال ایالت یوکاتان مکزیک قرار دارد. به گمان برخی پژوهشگران چیچن ایتزا مرکزی مذهبی، نظامی، سیاسی و تجاری بوده است که در زمان رونق خود بیش از ۳۵,۰۰۰ نفر در آن زندگی می‌کردند. طبق تخمین‌ها، اولین ساکنان این سایت باستانی سال ۵۵۰ به آن مهاجرت کردند و این مهاجرت احتمالا به‌دلیل دسترسی آسان به آب در منطقه بوده است. آب چیچن ایتزا از طریق غارها و فروچاله‌های موجود در سازه‌های آهکی، معروف به «سنوت» (cenote؛ چاه مقدس)، تامین می‌شد.

منبع: whc.unesco، عکاس: M & G Therin-Weise

این‌طور به نظر می‌رسد که شهر چیچن ایتزا توسط مایاها در قرن ششم پس از میلاد تاسیس شده است؛ مردمانی که از دوره پیش کلاسیک یا دوره شکل‌گیری (بین ۱۵۰۰ پیش از میلاد تا ۳۰۰ بعد از میلاد) در شبه‌جزیره یوکاتان ساکن بودند.

با توجه به امکانات محدود آن زمان، چیچن ایتزا در منطقه‌ای از زمین که دارای ناهمواری بوده، ساخته شده؛ اما به جهت ساخت سازه‌های بزرگ همچون قلعه «ال کاستیلو» (El Castillo) این زمین به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم شده است. «لاس مونجاس» (Las Monjas) از جمله دیگر بناهای برجسته در این سایت باستانی محسوب می‌شود که به‌عنوان مکانی دولتی مورد استفاده بوده و در زمینی هموار بنا شده است.

تمام بناهای موجود در چیچن ایتزا و حومه آن توسط شبکه‌ای از ۱۰۰ «ساکبیوب» (sacbeob؛ جاده‌ها و پیاده‌روهای آسفالت‌شده) به هم متصل می‌شدند. با توجه به آسفالت نبودن بخش زیادی از خیابان‌ها در شهرهای اروپایی، چنین موضوعی بسیار حیرت‌انگیز و منحصربه‌فرد است. علاوه بر این، باستان‌شناسان معتقدند که مایاها بسیاری از ساختمان‌ها و بناها را به رنگ‌های قرمز، سبز و آبی‌ رنگ‌آمیزی می‌کردند؛ اما امروز تنها بقایای خاکستری کم‌رنگ سنگ‌های اصلی باقی‌مانده است.

منبع: whc.unesco، عکاس: M & G Therin-Weise

سنوت بزرگی که در انتهای شمالی چیچن ایتزا قرار دارد، دارای اهمیت باستان‌شناسی بسیاری است. بر اساس برخی فرضیه‌ها، این چاه مکانی تشریفاتی به نظر می‌رسد و جایگاه قربانی کردن انسان‌ها بوده است. در اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی و پس از لای‌روبی در این چاه، آثار گرانبهایی از جمله طلا، فیروزه و بقایایی از انسان یافت شد. در طی بررسی دقیق‌تر بقایای انسان، زخم‌ها و آثاری روی استخوان دیده شد که نشان می‌داد قبل از افتادن در چاه، کشته شده‌اند. در برخی پژوهش‌ها نیز سنوت مکانی مقدس بود که مایاها در آن خدای باران را ستایش می‌کردند و دریچه‌ای برای ورود به جهان مردگان بود.

منبع: whc.unesco، عکاس:Emmanuel Pivard

مایاها مردمی صلح‌جو و باهوش بودند؛ با این وجود به نفرین و قربانی‌کردن برای خدایان مورد پرستش خود باور داشتند. به همین جهت در مواقع سخت و خشکسالی‌ها، در کنار سنوت‌ها آیین قربانی را برپا می‌کردند و قربانی‌ها را به درون این چاه‌ها می‌انداختند. بر اساس برخی منابع مایاها برای حفظ نظم و گسترش ترس، طرفدار مجازات‌های وحشتناک و مرگ نیز بودند و این احتمال وجود دارد که قربانیان خود را از میان افراد محکوم انتخاب می‌کردند.

سایت باستان‌شناسی چیچن ایتزا همچنان فعال است و پژوهشگران هرروز به اطلاعات بیشتری از فرهنگ و دستاوردهای قوم مایا پیش از ورود اروپاییان به مکزیک دست می‌یابند. این سایت در سال ۱۹۸۸ میلادی به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و در سال ۲۰۰۷ میلادی در طی نظرسنجی، در میان عجایب‌ هفتگانه جدید جهان قرار گرفت.

تخمین سن حقیقی چیچن ایتزا دشوار است؛ اما بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته این شهر باستانی حداقل ۱,۵۰۰ سال قدمت دارد. برخی باستان‌شناسان امروزی معتقدند که پایه‌های باستانی این شهر ۱۰۰ سال بعد از میلاد گذاشته شده است و در واقع تخمین آن‌ها ۴۰۰ سال قدیمی‌تر از برآوردهای صورت‌گرفته در دهه‌های گذشته است.

آنچه که تاریخ‌پژوهان روی آن توافق دارند، مجموعه‌ای از ساخت‌وسازهای مهم از جمله خانه‌ها، معابد و بناهای تاریخی است که در طی قرن‌ چهارم تا دوازدهم میلادی در چیچن ایتزا انجام شده‌اند.

منبع: whc.unesco، عکاس: Emmanuel Pivard

چیچن ایتزا، در زبان مردم مایا به‌معنای «دهانه چاه ایتزا» (at the mouth of the well of the Itza) است. چاه در این اصطلاح اشاره به رودخانه‌های زیرزمینی دارد که از این منطقه عبور می‌کردند. ایتزا گروهی از مردم تمدن مایا بودند که در بخش شمالی جزیره یوکاتان به قدرت رسیدند. دسترسی آسان به آب، بخش شمالی یوکاتان را به شهری وسیع بدل کرد. ایتزا نیز به بنیان‌گذاران این شهر اشاره دارد و به‌معنای «جادوگران آب» است.

در مورد زمان تاسیس چیچن ایتزا و تبدیل آن به قدرتی سیاسی و اقتصادی گزارش‌های تاریخی متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند این شهر در اوایل سال ۴۰۰ پس از میلاد شکل گرفته است و برخی دیگر بر این باور هستند که ساخت‌وسازها در نیمه قرن پنجم آغاز شده؛ اما بدون شک چیچن ایتزا در سال ۶۰۰ پس از میلاد یکی از مهم‌ترین مراکز سیاسی و اقتصادی در فرهنگ مایاها بوده است. در آن زمان، این شهر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای تمدن مایا بود که وسعتی حدود پنج کیلومتر مربع را با ساختمان‌های تجاری و مسکونی و سایر سازه‌های سنگی خود اشغال می‌کرد. بر اساس اسناد در اطراف چیچن ایتزا خانه‌های کوچک‌تری نیز بودند که حومه این شهر محسوب می‌شدند.

در قرن نهم چیچن ایتزا پایتخت منطقه‌ای وسیع بود که شامل شبه‌جزیره یوکاتان مرکزی و شمالی می‌شد. چیچن ایتزا به‌واسطه بندر خود در ساحل شمالی جزیره سریتوس (Cerritos) مرکز تجاری مهمی بود که از طریق آن کالاهایی همچون طلا و گنجینه‌های دیگر را با شهرهایی در سراسر قاره آمریکا تبادل می‌کردند. در اوج رونق اقتصادی، ۵۰,۰۰۰ نفر در این شهر ساکن بودند که بر اساس استانداردهای آن زمان و با وجود مهاجرانی از آمریکای مرکزی کنونی، طیف نسبتا متنوعی از اقوام را شامل می‌شدند.

منبع: whc.unesco، عکاس: Emmanuel Pivard

سقوط مایاها به ورود کریستف کلمب و استعمارگران اروپایی در سال ۱۹۴۲ میلادی نسبت داده می‌شود؛ اما برخی مورخان بر این باور هستند که بسیاری از فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی چیچن‌ایتزا تا اواسط دهه ۱۲۰۰ میلادی به جامعه جدید‌تری به نام «مایاپان» (Mayapan) در جنوب و غرب این شهر منتقل شده بود.

همچنین بر اساس برخی اسناد تمدن مایاها در حدود قرن چهاردهم ناپدید شدند. چیچن ایتزا که نمادی از استقامت و قدرت برای این مردم بود به‌واسطه جنگ ویران شد و تمدن آن‌ها که یکی از پیشرفته‌ترین تمدن‌های زمان خود محسوب می‌شد، به‌دلیل مسائلی همچون خشکسالی، قحطی، حمله و غارت به‌طور ناگهانی به پایان رسید. برخی پژوهشگران نیز معتقدند گروهی از مایا‌ها تا قرن شانزدهم در شمال پایداری کردند؛ به همین جهت چیچن ایتزا موقعیت سابق خود را به‌عنوان شهری مهم در منطقه از مدت‌ها پیش از ورود اروپاییان از دست داده بود. با وجود این در سال ۱۵۲۶ میلادی با ورود فاتحان اسپانیایی به چیچن ایتزا، جامعه‌ای پررونق در شهر و اطراف آن وجود داشت و اسپانیایی‌ها پایتختی موقتی در این منطقه ایجاد کردند که بعدها برای فعالیت‌های دامداری مورد استفاده قرار گرفت.

مایاها، سرخ‌پوستانی ساکن آمریکای میانه بودند که در منطقه‌ای وسیع در جنوب مکزیک، گواتمالا و شمال بلیز حکمرانی می‌کردند. در ابتدای قرن ۲۱ میلادی، بیش از پنج میلیون نفر به بیش از ۳۰ زبان مایا صحبت می‌کردند که البته بخش بزرگی از آن‌ها به زبان اسپانیایی نیز مسلط بودند. قبل از فتح مکزیک و آمریکای مرکزی توسط اسپانیا، مایاها یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌های نیم‌کره غربی را در اختیار داشتند.

منبع: whc.unesco، عکاس: Michael Laudij

مردم تمدن مایا به کار کشاورزی مشغول بودند و محصولاتی همچون ذرت، لوبیا و کدو کشت می‌کردند. علاوه بر این، به استخراج و تجارت طلا و مس می‌پرداختند. مایاها سنگ‌های ساختمانی (به‌طور معمول سنگ آهک) استخراج می‌کردند و شهرهایی متشکل از قصرها، معبدها، ساختمان‌های هرمی بزرگ، میدان‌ها و زمین‌های بازی می‌ساختند. آن‌ها سیستم خط و سیستم تقویمی و نجومی پیچیده‌ای داشتند. خط نوشتاری مایاها هیروگلیف بود که امروزه بخش زیادی از آن رمزگشایی شده است. مایاها برای نوشتن از پوست داخلی درختان انجیر وحشی کاغذ تولید می‌کردند و کتاب‌هایی نوشتند که به «کودکس» (Codex) یا دفترنامه شهرت دارند.

مردم مایا مجسمه‌سازی و کنده‌کاری برجسته را به‌شکل پیچیده و زیبایی توسعه دادند و آثار معماری و کتیبه‌های به‌جای‌مانده از این تمدن، مهم‌ترین منابع برای کسب دانش درباره آن‌ها است. پژوهشگران بر این باور هستند که فرهنگ اولیه مایاها متاثر از اولین تمدن در مکزیک و آمریکای میانه یعنی «اولمک‌» (Olmec) بوده است.

امروزه چیچن ایتزا شامل ۲۶ سازه است که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید. بقایای بازارها، معابد، زمین‌های بازی و خانه‌ها از جمله بازماندگان این تمدن است. باستان‌شناسان حداقل ۱۰۰ گذرگاه را پیدا کرده‌اند که کانال ارتباطی میان بخش‌های مختلف این شهر و حومه آن بوده است. نمادهای به کار رفته در ساخت بناهای موجود در چیچن ایتزا الهام گرفته از خدای «کوکولکان» (Kukulkan) است.

منبع: whc.unesco، عکاس: M & G Therin-Weise

ساختمان‌های اولیه و اصلی شهر باستانی چیچن ایتزا به سبک معماری «پووک» (Puuc) طراحی شده‌اند که در بازدید از آن‌ها می‌توان برخی تفاوت‌ها با سبک معماری به ‌کار رفته در زمین‌های جنوبی را مشاهده کرد. قدیمی‌ترین سازه‌های این شهر در جنوب میدان اصلی قرار دارند و شامل «آکاب دزیب» (Akab Dzib؛ در زبان مایاها به‌معنای خانه نوشته‌های اسرارآمیز)، «چیچانچوب» (Chichanchob؛ به‌معنای خانه قرمز)، ایگلسیا (Iglesia؛ به‌معنای کلیسا) و رصدخانه ال‌کاراکول است.

چیچن ایتزا شهری باستانی است که در سال ۱۸۰۰ میلادی به جهت معماری منحصربه‌‌فرد مورد توجه قرار گرفت. تعدادی از سازه‌های مهم این شهر همچنان پابرجا هستند که از میان آن‌ها می‌توان موارد زیر را برشمرد:

ال‌کاستیلو (El Castillo): معبد ال‌کاستیلو که آن را با نام کوکولکان نیز می‌شناسند، سازه‌ای هرمی‌ و چهاروجهی است که حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد. نام این معبد الهام گرفته از خدایی در تمدن مایا است که به‌صورت ماری بال‌دار ظاهر می‌شود. بنای ال کاستیلو دارای چهار راه‌پله بزرگ است که هرکدام شامل ۹۱ پله می‌شود و با احتساب پله روی سکوی بالای هرم، تعداد پله‌ها درمجموع ۳۶۵ عدد است که تعداد روزهای سال خورشیدی را نمایش می‌دهند. در پایین‌ پلکان شمالی دو سر مار (نمادی از خدای کوکولکان) خواهید دید.

در طول اعتدال بهاری و پاییزی، اتفاق شگفت‌انگیزی در ال کاستیلو رخ می‌دهد؛ در این زمان سایه‌هایی که غروب خورشید پدید می‌آورد، این توهم را ایجاد می‌کند که ماری به‌سمت پایین در حرکت است؛ این نزول کوکولکان برای مایاها، بیان‌‌گر آغاز فصل بارانی بود.

منبع: whc.unesco، عکاس: Michael Laudij

میدان بزرگ بازی توپ (The Great Ball Court): در شمال شرقی معبد ال‌کاستیلو، سازه‌ای روباز را می‌بینید که برای ورزش و بازی‌های جمعی با استفاده از توپ مورد استفاده قرار می‌گرفته است. یکی از این بازی‌ها انداختن توپ به درون حلقه‌های سنگی بود که بالای دیواری هشت تا ۱۲ متری قرار داشتند. این بازی هم با اهداف آیینی و هم به‌عنوان سرگرمی انجام می‌شد.

با وجود ناشناخته‌ماندن قواعد دقیق بازی، در رایج‌ترین شکل آن، بازیکنان از آرنج، باسن، ران‌ و زانوهای خود استفاده می‌کردند. توپ‌ها از لاستیک یا کا‌ئوچو ساخته می‌شدند و بین سه تا پنج کیلوگرم وزن داشتند. بازی توپ جنبه‌های آیینی بسیار مهمی داشته و با قربانی‌کردن انسان همراه بوده است؛ طبق افسانه‌ها کاپیتان تیم برنده سر خود را به‌ کاپیتان تیم بازنده تقدیم و بنا بر اعتقاد مایاها بلیط مستقیم بهشت را دریافت می‌کند. بر اساس برخی اسناد زنان و کودکان نیز در این بازی مشارکت داشتند. بازی توپ چیچن ایتزا شناخته‌‌شده‌ترین و بزرگ‌ترین بازی توپ آمریکای میانه است.

معبد شمالی (The North Temple): معبد شمالی که به «معبد مرد ریش‌دار» (the Temple of the Bearded Man) نیز شهرت دارد، در مجاورت میدان بزرگ توپ واقع شده است و روی دیوارهای داخلی آن حکاکی‌هایی دیده می‌شود؛ در مرکز حکاکی‌های این معبد مردی وجود دارد که زیر چانه آن موهایی شبیه به موی صورت کنده‌کاری شده است.

حمام بخار (The Steam Bath): سازه‌ای دارای حمام آب و محفظه بخار است که با استفاده از سنگ‌های حرارت‌دیده آب را گرم می‌کند.

جاده شماره یک (Sacbe Number One): یکی از خیابان‌های آسفالت‌شده شهر چیچن ایتزا است؛ جاده‌ای سفید که حدود ۲۷۴ متر طول و حدود ۹ متر عرض دارد.

معبد جنگجویان (Temple of the Warriors): هرم بزرگ و پلکانی دیگری در شهر چیچن ایتزا است که حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد. این معبد متشکل از چهار سکو است که از جهت جنوب و غرب با ۲۰۰ ستون گرد و مربع احاطه شده است.

مجموعه‌ هزار ستون (Group of a Thousand Columns): در امتداد دیوار جنوبی معبد جنگجویان، مجموعه‌ای از ستون‌ها وجود دارند که احتمالا در زمان سکونت مردمان در این شهر، وزن سقفی بزرگ را تحمل می‌کردند.

بازار ال‌مرکادو (El Mercado): سازه‌ای مربع‌شکل که در انتهای جنوبی معبد جنگجویان قرار دارد و به عقیده باستان‌شناسان به‌عنوان بازار مورد استفاده بوده است.

معبد ال‌اوساریو (El Osario): یکی دیگر از سازه‌های پلکانی و هرمی چیچن ایتزا است که معبدی در راس آن وجود دارد.

رصدخانه ال‌کاراکول (El Caracol): در فرهنگ مایاها علم ستاره‌شناسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود و آن‌ها تقویم خود را بر اساس پدیده‌های نجومی و مشاهده تغییرات آسمانی تنظیم می‌کردند. ال‌کاراکول رصدخانه باستانی منحصربه‌‌فردی است که در چیچن ایتزا قرار دارد و نام آن به‌معنای حلزون، اشاره به پلکان مارپیچ داخل برج دارد. کل ساختار این سازه با اجرام آسمانی از جمله زهره در هماهنگی است.

منبع: chichenitza.com، عکاس: نامشخص

شهر باستانی چیچن ایتزا نخستین بار در سال ۵۱۴ بعد از میلاد توسط کشیشی به نام «لاکین چان» (Lakin Chan) کشف می‌شود. به عقیده برخی چان از آن به‌عنوان «ایتزامنا» (Itzamna؛ بزرگ‌ترین خدا در سلسله خدایان مایایی) یاد کرده است. در طی سال‌های بعد مکزیک دچار جنگ و آشوب می‌شود و این شهر باستانی در میان ویرانی‌ها به فراموشی سپرده می‌شود. در سال ۱۸۴۱ میلادی کاوشگری آمریکایی به نام «جان لوید استفنز» (John Lloyd Stephens) دوباره چیچن ایتزا را کشف می‌کند و آن را به دولت مکزیک تحویل می‌دهد.

باستان‌شناسان از سال‌ها پیش به این حقیقت پی بردند که هرم دومی در میان دیوارهای هرم ال‌کاستیلو پنهان شده است؛ اما فناوری جدید به آن‌ها کمک کرد تا به کشف جدیدی دست پیدا کنند و به وجود هرم سومی پی ببرند که داخل هرم دوم قرار گرفته است. اگر محققان بتوانند به آن دست پیدا کنند، به اطلاعات دقیقی درباره اولین سازندگان ال‌کاستیلو خواهند رسید. دو هرم داخل معبد به‌ترتیب حدود ۲۰ و ۱۰ متر ارتفاع دارند.

دانشمندان برای کشف هرم داخل ال‌کاستیلو از فناوری «توموگرافی سه‌بعدی» (ERT-3D) کمک گرفتند و با کاشت ۹۶ الکترود در اطراف سازه، نقشه دیجیتالی این سازه پیچیده را ترسیم کردند. در فرهنگ اسپانیایی به‌طور معمول ساختن سازه جدید روی بقایای سازه‌های پیشین رایج است؛ به همین جهت شکل‌گیری بناهایی متوالی که در چندین مرحله ساخته شده باشند، طبیعی به نظر می‌رسد.

منبع: whc.unesco، عکاس: Michael Laudij

بر اساس پژوهش‌های صورت‌گرفته، یک چاه یا سنوت مقدس در زیر هرم بزرگ ال‌کاستیلو کشف شده؛ اما این واقعیت که این هرم بین چهار سنوت و در فاصله‌ای برابر نسبت به آن‌ها بنا شده است، آن را شگفت‌انگیزتر می‌کند. این چهار سنوت در شمال، جنوب و شرق و غرب هرم ال‌کاستیلو قرار دارند و این پنجمین سنوت کشف‌شده خواهد بود.

بر اساس برخی نظریات، سنوتی که ال‌کاستیلو بر آن بنا شده، همان محور عالم (axis mundi؛ محور چرخش زمین به دور خود) است که درخت زندگی یا سیبا مقدس (Sacred Ceiba) در آن ریشه دارد و شاخه‌های آن به چهار نقطه اصلی یا همان چهار گوشه دیگر هرم می‌رسد.

برخی بر این باور هستند که دلیل ساخت ال‌کاستیلو نیاز مایاها به وجود مکانی برای پرستش خدای کوکولکان بوده است. این هرم محل ملاقات گروه‌های مایا از سایر نقاط شبه‌جزیره یوکاتان بود و مردم برای عبادت در آن دور هم جمع می‌شدند. برخی مورخان نیز بر این باور هستند که خورشید تاثیر بسیاری بر ساخت سازه‌های چیچن ایتزا داشته است؛ چراکه مایاها برای امور کشاورزی و درک شرایط جوی نسبت به محیط اطراف خود حساس بودند. به همین جهت بیشتر آن‌ها خورشید و آسمان را به‌عنوان پارامترهای مهمی در کار مهندسی و ساخت سازه‌ها لحاظ می‌کردند.

منبع: whc.unesco، عکاس: Michael Laudij

یکی از شگفتی‌های هرم ال‌کاستیلو، مواد به‌کار رفته در ساخت این معبد است. بر اساس پژوهش باستان‌شناسان «میکا» (Mica) ماده به کار رفته برای ساخت هرم کوکولکان تنها در فاصله ۳,۲۰۰ کیلومتری از چیچن ایتزا و در بزریل وجود دارد و این پرسش مطرح است که چگونه این سنگ‌ها از چنین فاصله‌ای به چیچن ایتزا حمل شده‌اند. این یکی از رمز و رازهای جادویی و عجیب هرم باستانی ال‌کاستیلو است.

چیچن ایتزا در طول تاریخ در مراحل مختلفی ساخته شده است. بیشتر سازه‌های دوره پیشاکلاسیک به تمدن مایاها تعلق دارد. از میان اهرام سه‌گانه ال کاستیلو، ساخت کوچک‌ترین هرم که از سبک معماری کلمبیایی پیروی می‌کند، به مایاها نسبت داده می‌شود. به‌واسطه حمله‌های متعدد نیروهای متجاوز در طول قرن‌ها، تولتک‌ها در قرن دهم به قدرت رسیدند و برخلاف تصور عموم، نمادین‌ترین بناهای چیچن‌ ایتزا همچون معبد کوکولکان احتمالا توسط آن‌ها ساخته شده است.

• ساعت بازدید: هرروز از ساعت ۰۸:۰۰ تا ۱۷:۰۰ (آخرین ورودی ساعت ۱۶:۰۰)
• هزینه بلیط گردشگران غیر مکزیکی در سال ۲۰۲۴: برای بزرگسالان ۶۴۳ پزو مکزیک (حدود ۳۷ دلار) و کودکان ۳ تا ۱۲ سال ۹۵ پزو مکزیک (حدود ۶ دلار) و کودکان زیر ۳ سال رایگان

گردشگران تا سال ۲۰۰۶ میلادی امکان صعود از پله معبدهای چیچن ایتزا و تماشای مجسمه‌های بالای آن را داشتند؛ اما در سال ۲۰۰۶ میلادی، گردشگری آمریکایی در حین صعود از ال‌کاستیلو، سقوط می‌کند و جان خود را از دست می‌دهد. بعد از آن به‌دلیل جلوگیری از چنین حوادثی، پله هرم‌های این شهر باستانی محدود می‌شود تا علاوه بر ایجاد سطحی از ایمنی برای گردشگران، این سازه باستانی به‌موجب صعود صدها هزار گردشگر، آسیب نبیند.

منبع: whc.unesco، عکاس: Ko Hon Chiu Vincent

• در ساعت‌های اولیه روز از چیچن ایتزا بازدید کنید؛ چراکه گردشگران بسیاری برای بازدید از این سایت اقدام می‌کنند و ازدحام جمعیت می‌تواند آزاردهنده باشد.
• آب‌وهوای چیچن ایتزا به‌خصوص در تابستان گرم است؛ پس کرم ضدآفتاب بزنید و آب به‌همراه داشته باشید.
• چیچن ایتزا سایت باستانی بسیار وسیعی است؛ پس کفش راحت بپوشید تا بتوانید به‌راحتی مسافت طولانی را پیاده طی کنید.
• یک راهنما استخدام کنید یا از راهنمای صوتی استفاده کنید تا با جزئيات تاریخی این فضا بیشتر آشنا شوید.
• از تمامی سازه‌ها و بخش‌های این سایت باستانی دیدن کنید و فقط روی هرم کوکولکان تمرکز نکنید.
• درباره تاریخچه چیچن ایتزا و تمدن مایا بخوانید تا با المان‌های معماری موجود در این فضا آشنا باشید و تجربه بهتری از این بازدید کسب کنید.
• اگرچه برخی مکان‌ها در چیچن ایتزا کارت اعتباری می‌پذیرند، برای پرداخت خدمات اضافی یا خرید حضوری بلیط، پول نقد به‌همراه داشته باشید.
• به قوانین سایت باستانی چیچن ایتزا احترام بگذارید.

بهترین زمان سفر و بازدید از یوکاتان در مکزیک از ماه نوامبر تا مارس است. چیچن ایتزا تابستان‌های ابری و بسیار گرمی دارد که برای سفر مناسب نیست. فصل گرما از ماه آوریل تا ژوئن (اواسط فروردین تا اواسط تیر) ادامه دارد. ماه مه (از ۱۱ اردیبهشت تا ۱۰ خرداد) گرمای هوا به بالاترین میزان خود و دمای هوا به ۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. با عبور از این ماه‌‌ها در چیچن ایتزا فصلی بارانی در پیش رو خواهید داشت که از ژوئن تا اکتبر (اواسط تیر تا اواسط آبان) ادامه دارد. سفر در این فصل به‌دلیل بارش‌های شدید می‌تواند آزاردهنده باشد.

منبع: whc.unesco، عکاس؛ Michael Laudij

از نوامبر (اواسط آبان) در چیچن ایتزا زمستانی طولانی آغاز می‌شود که تا مارس (اواسط فروردین) ادامه دارد. زمستان‌های چیچن ایتزا فصلی مناسب برای سفر و بازدید از این سایت باستانی است؛ چراکه دمای هوا به‌ندرت به زیر ۱۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. در این فصل هوای معتدل و مرطوب بر منطقه حاکم است و گردشگران بسیاری را به‌سمت خود می‌کشاند.

ماه نوامبر بهترین زمان سفر به چیچن ایتزا است؛ چراکه علاوه بر آب‌و‌هوایی مناسب، گردشگران کمتری آن اطراف حضور دارند. اگر می‌خواهید به‌دور از ازدحام جمعیت از این شهر باستانی دیدن کنید، ساعات اولیه بازدید و روزهای وسط هفته، بهترین گزینه هستند؛ چیچن ایتزا روزهای یکشنبه بیشترین بازدیدکننده را دارد.

• آدرس: ایالت یوکاتان (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از چیچن ایتزا: ۴۵ کیلومتر (حدود ۴۰ دقیقه)

وایادولید یکی از شهرهای زیبای ایالت یوکاتان محسوب می‌شود. پیاده‌روی در این شهر به‌واسطه معماری اسپانیایی تجربه‌ای منحصربه‌فرد است. شهر وایادولید بین سال‌های ۱۶۰۱ تا ۱۶۰۶ میلادی پایتخت «هابسبورگ» (Habsburg) اسپانیا بود. این شهر محل درگذشت کریستف کلمب (Christopher Columbus) است و از این جهت نیز شهرت دارد.

قدمت میدان «پلازا مایور» (Plaza Mayor) در شهر وایادولید به قرن سیزدهم می‌رسد و به‌عنوان الگویی برای ساخت میدان‌های مشابه همچون پلازا مایور مادرید مورد استفاده قرار گرفته است.

منبع: iberian-escapes، عکاس: نامشخص

شما می‌توانید با گشت‌وگذار در مرکز تاریخی وایادولید از کلیسای جامع سنت جرواز (San Gervasio) دیدن کنید. مرکز تاریخی این شهر شامل خیابان‌های سنگ‌فرش‌شده، نماهای رنگارنگ، میدان‌های زیبا و مجموعه‌ای از ساختمان‌های تاریخی است. از جمله بناهای تاریخی شهر وایادولید می‌توان به موزه ملی مجسمه‌سازی،‌ خانه موزه کریستف کلمب، خانه‌‌‌‌‌‌‌ «میگل د سروانتس ساآودرا» (Miguel de Cervantes Saavedra؛ نویسنده رمان مشهور «دن کیشوت») و خانه «خوزه زوریلا» (Jose Zorrilla؛ شاعر و نمایشنامه‌نویس اسپانیایی) اشاره کرد.

در نزدیکی شهر وایادولید چندین سنوت نیز وجود دارد که می‌توانید برای شنا و وقت‌گذرانی در محیط طبیعی اطراف آن‌ها نیز برنامه‌ریزی کنید. علاوه بر این، لذت صرف غذاهای محلی ایالت یوکاتان را در رستوران‌های این شهر از دست ندهید. در شهر وایادولید جشنواره‌های متعددی برگزار می‌شود که از آن‌ها می‌‌توان به جشنواره عید پاک اشاره کرد.

• آدرس: ایالت یوکاتان (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از چیچن ایتزا: ۷۰ کیلومتر (حدود یک ساعت)
• ساعت بازدید: هرروز از ساعت ۰۸:۰۰ تا ۱۷:۰۰
• قیمت بلیط در سال ۲۰۲۴: برای بزرگسالان حدود ۳۱ دلار و برای کودکان حدود پنج دلار

اک‌بالام سایت باستانی‌شناسی است که نام آن از دو قسمت «اک» و «بالام» تشکیل می‌شود. قسمت اول آن در زبان مایاها به‌معنای ستاره است و به باور برخی به رنگ سیاه اشاره دارد. قسمت دوم نیز به‌معنای «جگوار» است. به همین جهت اک‌بالام را جگوار سیاه یا ستاره جگوار معنا می‌کنند. این مرکز تشریفاتی باستانی مایاها، در اواخر دوره کلاسیک (بین سال‌های ۷۰۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد) شهری مهم بوده است.

منبع: chichenitza.com، عکاس: نامشخص

اک بالام به‌واسطه ساختار و معماری چشمگیر خود به آکروپولیس شهرت دارد. ابعاد چشم‌گیر و تزیینات دقیق سازه اصلی این مجموعه، آن را نسبت به باقی بناها متمایز می‌کند. در بالای آکروپولیس معبدی وجود دارد که از فراز آن به منظره پانورامایی از سایت باستان‌شناسی و جنگل‌های اطراف آن دسترسی خواهید داشت. علاوه بر بنای آکروپولیس در اک‌بالام، سازه‌ها و ساختمان‌های دیگری همچون میدان بزرگ (Great Plaza)، میدان توپ، کاخ‌ها و میدان‌های کوچک‌تری نیز وجود دارد.

در اک‌بالام مقبره‌هایی کشف شده است که از طریق آن‌ها به اطلاعات ارزشمندی همچون شیوه مراسم تدفین و سلسله مراتب اجتماعی در تمدن مایاها رسیده‌اند. آنچه که اک‌بالام را نسبت به چیچن ایتزا متمایز می‌کند، کیفیت مجسمه‌ها و تزیینات به‌جای مانده است. در این مجموعه شما می‌توانید به تماشای سنگ‌های کنده‌کاری‌شده، دیوارهایی با نقش‌های برجسته و پیکره‌های زینتی بنشینید که خدایان و شخصیت‌های اساطیری را نشان می‌دهند.

• آدرس: ایالت یوکاتان، شهر وایادولید (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از چیچن ایتزا: ۶۰ کیلومتر (۵۰ دقیقه)
• ساعت بازدید: هرروز از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۶:۳۰
• قیمت بلیط در سال ۲۰۲۴: برای بزرگسالان حدود ۱۵ دلار و برای کودکان پنج تا ۱۱ سال حدود ۱۲ دلار

گودال آبی سویتون یکی از شگفتی‌های طبیعی است که در ۱۰ کیلومتری شرق شهر وایادولید قرار دارد. این استخر طبیعی به‌دلیل سکوی بتنی که تا میانه آب‌های فیروزه‌ای آن امتداد دارد، شناخته‌ شده است. سنوت سویتون حفره‌ای زیرزمینی محسوب می‌شود که سال‌ها پیش بر اثر فروریختن سقف آهکی شکل گرفته و دارای آب شیرین است. آب‌های کریستالی این حفره طبیعی، فرصت تجربه‌ای منحصربه‌‌فرد برای آب‌تنی و خنک‌‌‌شدن فراهم می‌کند.

علاوه بر این در اطراف گودال آبی سویتون مسیرهای طبیعت‌‌گردی متعددی وجود دارد که می‌توانید زمانی را به گشت‌وگذار، کشف پوشش گیاهی و تماشای زیبایی‌های اطراف اختصاص دهید. این مکان فرصتی عالی برای ارتباط با طبیعت، لذت از شنا و عکاسی است.

منبع: digital-nomad-couple، عکاس: نامشخص

• آدرس: ایالت یوکاتان، شهر تموزن (Temozon)، کیلومتر ۱٫۵ بزرگراه وایادولید به تیزیمن (Tizimin) (مشاهده روی نقشه)
• ساعت بازدید: هرروز از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰
• فاصله از چیچن ایتزا: ۶۰ کیلومتر (۵۵ دقیقه)
• قیمت بلیط در سال ۲۰۲۴: پذیریش عمومی، پنج دلار؛ بلیط مجزا برای استفاده از رستوران ۱۳ دلار

هوبیکو یکی از مشهورترین و زیباترین گودال‌های آبی است که در نزدیکی شهر وایادولید وجود دارد. این مجموعه نیمه باز است و با شکافی درون سقف غار اجازه می‌دهد تا نور طبیعی به درون فضا نفوذ کند. این نور در کنار آب‌های نیلگون و ریشه بلند درختان که همچون آبشاری از سقف غار سرازیر هستند، منظره‌ای منحصربه‌فرد خلق می‌کند.

منبع: cancun-sightseeing، عکاس: نامشخص

شما می‌توانید با فعالیت‌های آبی مختلفی از فضای هوبیکو لذت ببرید. در فصل تابستان شنا در آب‌های خنک و زلال این استخر طبیعی بسیار لذت‌بخش است. علاوه بر این می‌توانید غواصی کنید و در زیر آب از دیدن صخره‌های مرجانی و کشف آبزیان لذت ببرید. در هوبیکو، سکوی پرشی نیز برای علاقه‌مندان به تجربه‌های هیجان‌انگیز در نظر گرفته شده است و شما می‌توانید به درون این گودال آب شیرجه بزنید.

گودال آبی هوبیکو خدمات رفاهی همچون اتاق تعویض لباس، دوش و رستورانی برای صرف غذا و نوشیدنی‌های محلی دارد. این مجموعه به‌راحتی از چیچن ایتزا و وایادولید قابل دسترس است.

منبع: whc.unesco، عکاس: Michael Laudij

آیا فرصت بازدید از چیچن ایتزا و سازه‌های پیچیده آن را داشتید؟ تا چه حد با تمدن مایاها، تاریخچه و قلمرو آن‌ها آشنایی دارید؟ در صورت تمایل تجربه خود در بازدید از این بنا را با ما و مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

عکس کاور: شهر باستانی چیچن ایتزا؛ منبع عکس: actiontourguide، عکاس: نامشخص

نویسنده: شقایق وحیدی