شهر تاریخی سیروان

شهر تاریخی سیروان از برجسته‌ترین آثار دوران پیش از اسلام و از جاهای دیدنی ایلام است. آثار به‌جا‌ی‌مانده از قلعه‌ها، محوطه‌ها، مسیرها و مناطق مسکونی در این شهر باستانی، نشانه‌هایی از معماری ساسانی دارند و عظمت و شکوه آن را در روزگاران گذشته مشخص می‌کند.

شهر تاریخی سیروان در منطقه‌ای خوش‌آب‌و‌هوا و کوهستانی با ظرفیت‌های برجسته طبیعی قرار دارد. رودخانه سیمره در نزدیکی این شهر باستانی در جریان است و دلیل اصلی آبادانی این نواحی به شمار می‌رود. بازدید از این شهر باستانی نه‌تنها برای علاقه‌مندان به تاریخ، بلکه برای طبیعت‌گردان نیز جذابیت بسیار دارد. برای آشنایی بیشتر با شهر تاریخی سیروان و ظرفیت‌های گردشگری آن در ادامه با ما همراه شوید.

• آدرس شهر تاریخی سیروان: استان ایلام، ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی ایلام، روستای سراب کلان، شهر تاریخی سیروان (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: همشهری آنلاین، عکاس نامشخص

شهر سیروان محوطه‌ای تاریخی در غرب ایران و شمال استان ایلام است که در مرز استان لرستان قرار دارد و در سال ۱۳۸۰ شمسی در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید. این شهر تاریخی در منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا با طبیعت زیبا، چشمه‌ها و رودخانه‌های خروشان قرار گرفته است. منابع آبی فراوان، زمین‌های حاصلخیز و آب‌و‌هوای مناسب در این منطقه در گذشته‌های دور سبب شکل‌گیری شهر تاریخی سیروان شده‌ است.

منبع عکس: قدس آنلاین، عکاس نامشخص

آثار معماری ارزشمندی از شهر تاریخی سیروان توسط باستان‌شناسان کشف شده است و ویرانه‌های آن، حکایت از معماری برجسته دوره ساسانیان دارد. باستان‌شناسان با بررسی سبک معماری شهر تاریخی سیروان شباهت‌های زیادی بین سیستم شهرسازی آن با دیگر بناهای دوره ساسانیان مانند شهر تاریخی سیمره، قلعه‌های شیخ مکان و بهرام چوبین در کبیر کوه و پل چم آب یافته‌اند. اطراف روستای سراب کلان را مناظری زیبا از کوهستان‌های سرسبز و جنگل‌های مملو از گیاهان دارویی و معطر پوشانده‌اند. ویژگی‌های تاریخی و طبیعی در شهر تاریخی سیروان، این شهر و روستای مشرف بر آن را به یک منطقه گردشگری مورد توجه در استان ایلام تبدیل کرده‌اند.

منبع عکس: سایت نشاط آوران، عکاس نامشخص

اطراف روستای سراب کلان و شهر تاریخی سیروان را جاذبه‌های طبیعی برجسته‌ای مانند رودخانه سراب کلان، کوه سیروان و جنگل‌های بلوط زاگرس پوشانده‌اند. در جنگل‌های این منطقه تنوع بالایی از پوشش گیاهی و جانوری به چشم می‌خورد. مردمان محلی این منطقه اصالت کردی دارند و مراسم بومی و جشن‌های خود را با موسیقی محلی و آداب مخصوص برگزار می‌کنند. ساخت انواع صنایع دستی نیز میان بانوان این روستا رواج دارد.

منبع عکس: ایرنا، عکاس نامشخص

شهر تاریخی سیروان در شمال استان ایلام قرار دارد و روستاهای لومار، سرابله، غسلک و سرتنگ اطراف آن واقع شده‌اند. این محوطه تاریخی در حدود ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی ایلام قرار دارد. ارتفاع روستای سراب کلان و شهر تاریخی سیروان از سطح دریا به حدود ۱,۰۰۰ متر می‌رسد.

برای بازدید از شهر تاریخی سیروان باید به شمال استان ایلام بروید. با توجه به محل سکونت خود، می‌توانید از شهرهای ایلام، اسلام‌آباد غرب، مهران یا کوهدشت به آن برسید. چنانچه از شرق استان ایلام به بازدید از شهر تاریخی سیروان می‌روید، پس از عبور از شهر لومار در مسیر جاده لومار به ایلام، از خروجی سمت چپ جاده به مسیر فرعی روستای سراب کلان وارد شوید. در این جاده فرعی پس از مسیری ۱۰ کیلومتری به شهر تاریخی سیروان خواهید رسید.

منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما، عکاس نامشخص

شهر تاریخی سیروان از محوطه های تاریخی ایلام است که قدمت آن به حکومت ساسانیان باز می‌گردد. کارشناسان در معماری این شهر شباهت‌های قابل‌تاملی با دیگر بناهای باقی مانده از دوره ساسانیان یافته‌اند. استفاده از سنگ و گچ در ساخت بناها و طراحی محوطه‌ها، خانه‌ها و مسیرهای داخلی این شهر باستانی از مهم‌ترین ویژگی‌های این منطقه برای کشف قدمت آن بوده‌اند.

ایلام کنونی از دیرباز به‌دلیل اقلیم و موقعیت جغرافیایی مناسب، مورد توجه اقوام ساکن در ایران‌زمین بوده است. در دوره ساسانیان شهرهای زیادی در این نواحی شکل گرفت که مهم‌ترین آن‌ها «سیروان» و «مهرجان قذق» بودند. این شهرهای باستانی در مرکز نواحی «ماسبذان» و «سیمره» قرار داشتند. شهر تاریخی سیروان با نام شیروان نیز شناخته می‌شد و از مهم‌ترین شهرهای آن زمان بود.

بر اساس کتب تاریخی معتبر، شهر تاریخی سیروان تا قرن چهارم هجری شکوه و اقتدار خود را حفظ کرد و پس از آن رو به فراموشی و زوال رفت. درگیری‌های نظامی بین ساسانیان و قبایل نواحی اطراف، حمله اعراب و وقوع زلزله از مهم‌ترین دلایل افت و زوال این شهر بوده است. شهر تاریخی سیروان و سیمره تشابه زیادی از نظر ساختار با یکدیگر داشته‌اند و هر دو از آبادترین شهرهای ساسانیان پیش از حمله اعراب به شمار می‌رفتند. پس از نابودی این شهرها تا سالیان طولانی، این مناطق تنها محل زندگی عشایر بود و شهرنشینی مانند دوران قبل در آن‌ها شکل نگرفت.

پس از شکل‌گیری حکومت آل بویه در ایران به‌دلیل تغییر مرکز حکومت به‌سمت نواحی شرقی کشور ما، ایلام و شهرها و آبادی‌های اطراف آن از مرکز توجه خارج شدند و شهر سیروان و نواحی اطراف آن، علی‌رغم اهمیت خود تا آن زمان، مهجور شدند و تا بیش از ۱۰۰۰ سال پس از آن سکونت هیچ قومی در این منطقه ثبت نشده است.

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

شهر تاریخی سیروان سالیان طولانی زیر تپه‌های باستانی پنهان بود. شکل‌گیری روستای سراب کلان با ساختار متراکم روی این محوطه تاریخی، مانع از کاوش کارشناسان برای بررسی‌های پیشرفته در این منطقه شده است. بدون شک، کنکاش در این نواحی توسط باستان‌شناسان و انجام عملیات احیا به‌منظور حراست از شهر تاریخی سیروان، به کشف اطلاعات جدیدی از این شهر و حراست از این مجموعه باستانی خواهد انجامید.

از سوی دیگر، سکونت اهالی روستا در طی ۱۰۰ سال اخیر، آسیب‌های غیرقابل‌جبرانی به این محوطه تاریخی وارد کرده است. با توجه به ساختار تپه‌ای این روستا و مناطق اطراف آن، می‌توان ضرورت کاوش‌های باستان‌شناسی در این تپه‌های باستانی را درک کرد. به‌دلیل وابستگی اهالی سراب کلان به زمین‌های کشاورزی و محیط اطراف آن، جابه‌جایی خانه‌های روستایی از منطقه شهر تاریخی سیروان، با مشکلات جدی روبه‌رو است؛ اما ادامه سکونت در این ناحیه نیز ممکن است سبب تخریب کامل این محوطه باستانی در آینده نزدیک شود.

منبع عکس: خبرگزاری تسنیم، عکاس نامشخص

شهرستان سیروان ایلام از زیباترین مناطق طبیعی در غرب ایران است. وجود بناهای تاریخی برجسته و مناظر طبیعی، این شهرستان را به یکی از مقاصد گردشگری محبوب در کشور ما تبدیل کرده‌اند. شهر تاریخی سیروان از معروف‌ترین جاهای دیدنی این منطقه به شمار می‌رود که اطراف آن را نیز جاذبه‌های برجسته‌ای پوشانده‌اند. در بازدید از این محوطه تاریخی می‌توانید از جاذبه‌های دیدنی زیر در شهرستان سیروان نیز بازدید کنید.

در شهرستان سیروان آرامگاه تنی چند از امامزاده‌ها و بزرگان دینی به چشم می‌خورد که مورد توجه ساکنان این منطقه قرار دارند. در طول سال، گردشگران زیادی در بازدید از جاهای دیدنی سیروان زمانی را به بازدید از این بقعه‌های متبرک اختصاص می‌دهند.

امامزاده «صورت بانو» در روستای «گوراب»، «امامزاده سید علی» در نزدیکی شهر لومار، «امامزاده عباس عرب» در روستای «چم شیر»، «امامزاده محمد باقر» در جنوب روستای «سفید خانی» و «امامزاده زیدبن علی» در تپه‌ای مشرف بر رودخانه سیمره، از معروف‌ترین بناهای مذهبی مورد توجه مردمان سیروان هستند.

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

قلعه سازبن در مسیر رودخانه سیمره و بالای تنگه‌ای به همین نام قرار دارد. موقعیت ویژه جغرافیایی این قلعه، اهمیت این بنا در دوران قدیم را مشخص می‌کند. این قلعه در بخش شرقی شهر لومار و شمال روستای «ورگچ» قرار دارد و اطراف آن را مناظر بکر و چشم‌نواز پوشانده‌اند. شکل معماری قلعه سازبن و مصالح به کار رفته در آن نشان می‌دهند این بنا در دوره ساسانیان ساخته شده است. برای بازدید از قلعه و تنگه سازبن، باید به دل طبیعت بروید. اگرچه مسیر دسترسی به این قلعه چندان مناسب نیست؛ بسیار زیبا و چشم‌نواز است.

پیش از بازدید از قلعه سازبن می‌توانید زمانی را با اتراق در حوالی دریاچه سد سیمره یا قایق‌سواری در آب این رودخانه و دریاچه بگذرانید. برای لذت از زیبایی‌های این منطقه باید حتما ۶ ماه نخست سال را انتخاب کنید. تنگه‌های برنجان و شمشه نیز از دیگر جاذبه‌های دیدنی در مسیر رودخانه سیمره هستند که بازدید از آ‌ن‌ها نیز خالی از لطف نیست.

روستای چم روته از خوش آب و هواترین روستاهای شهرستان سیروان در نزدیکی سد سیمره است. اطراف این روستا را زمین‌های کشاورزی و جنگل‌های انبوه پوشانده‌اند. «چم» در زبان محلی معنی چشمه می‌دهد و نام‌گذاری این منطقه حاکی از تعدد چشمه‌های این منطقه دارد. روستای چم روته فاصله کوتاهی تا شهر لومار دارد و در بازدید از شهر تاریخی سیروان، می‌توانید زمانی را به گشت‌و‌گذار در این منطقه خوش‌آب‌و‌هوا اختصاص دهید. (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: سایت میراث فرهنگی ایلام، عکاس نامشخص

تل شیروان در نزدیکی رودخانه سیمره و شهر تاریخی سیروان قرار دارد. این منطقه از قدیمی‌ترین مناطق ناحیه است که باستان‌شناسان آن را مربوط به دوره پیش از تاریخ می‌دانند. در لایه‌های سطحی این تل نمونه‌هایی از آثار دوره ساسانی کشف کرده‌اند. تل شیروان نیز هنوز به‌درستی مورد کاوش قرار نگرفته و اطلاعات کاملی در مورد این تپه باستانی وجود ندارد. نام این تپه باستانی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه وازیل از دیگر بناهای تاریخی شهرستان سیروان است که به حکومت ساسانیان تعلق دارد. این قلعه در جوار رودخانه سیمره و فاصله ۲۵ کیلومتری از شهر لومار قرار دارد. برای بازدید از قلعه وازیل باید به روستای سفیدخانی علیا بروید. نام این قلعه میان آثار ملی ایران به چشم می‌خورد و در دامنه کوهستان «قلارنگ» واقع شده است.

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

شهر تاریخی سیروان یکی از نمونه شهرهای سنگی ایران به شمار می‌رود. بررسی‌های محدود باستان‌شناسان در بقایای این شهر تاریخی، ذوق و هنر معماران ساسانی را آشکار کرده است. برج‌ها، دخمه‌ها، ساختمان‌های یک طبقه و دو طبقه، مسیرها و زیرزمین‌ها، بخش‌های مختلف شهر تاریخی سیروان را تشکیل می‌دهند. مصالح اصلی در ساخت این بناها سنگ و آهک بوده‌اند و مساحت کامل آن در حدود ۱۵ هکتار برآورد شده است.

سقف بناهای شهر تاریخی سوخته که امروزه انبار و کاهدان خانه‌های روستای سراب کلان هستند، در گذشته شکل گنبدی و هلالی داشتند. در بخش مرکزی خانه‌های تاریخی سیروان بقایای بنایی عظیم با راهروهای تنگ به چشم می‌خورد. مسیر راهروی این خانه به اتاقی گنبدی شکل می‌رسد که از آن با نام دخمه یا «قبر انوشیروان» یاد می‌کنند.

برخی از کارشناسان و باستان‌شناسان خرابه‌ها و بقایای شهر تاریخی سیروان را کامل‌ترین نمونه از شهرهای ساسانی می‌دانند. بیشتر خانه‌های این شهر دو طبقه بوده‌اند و اتاق‌ها با راهروهای تودرتو به یکدیگر راه داشتند. بخش مرکزی خانه‌ها از نورگیرهای سقف روشن می‌شدند و اتاق‌ها سقف‌های گنبدی داشتند. با توجه به بکر ماندن نسبی این محوطه تاریخی، کارشناسان معتقد هستند کاوش‌های باستان‌شناسی منجر به کشف اشیا و اطلاعات فراوانی از شهر تاریخی سیروان خواهد شد.

منبع عکس: خبرگزاری برنا، عکاس نامشخص

استان ایلام از مناطق سردسیر کوهستانی ایران است که مقصد مناسبی برای سفر در فصل‌های گرم سال به شمار می‌رود. این استان ظرفیت‌های برجسته‌ای در طبیعت‌گردی دارد و به‌دلیل وجود کوهستان‌ها و جنگل‌های انبوه، علاقه‌مندان به طبیعت را به سوی خود جلب می‌کند. ایلام را با نام عروس زاگرس می‌شناسند و گردشگران زیادی در طول سال از جاهای دیدنی این استان بازدید می‌کنند.

بیش از ۸۰ درصد از استان ایلام را محیط زیست طبیعی تشکیل می‌دهد که بیشتر آن‌ها در بخش شمالی این استان قرار گرفته‌اند. کوهستان‌های انبوه در نزدیکی شهر تاریخی سیروان، درطول فصل‌های پاییز و زمستان پوشیده از برف و یخ هستند. با شروع فصل بهار طبیعت اطراف روستای سراب کلان جان تازه می‌گیرد و اطراف این نواحی را دشت‌های پرگل و جنگل‌های سرسبز می‌پوشانند. برای بازدید از شهر تاریخی سیروان بهترین زمان از نظر آب‌و‌هوایی فصل‌های بهار و تابستان است.

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

شهر تاریخی سیروان در طول فصل بهار بیشترین تعداد گردشگران را به خود می‌بیند. در تابستان نیز آب و هوا در این منطقه برای گشت‌وگذار مناسب است؛ اما آفتاب ظهرگاهی به‌دلیل پاکی هوا بسیار شدید و سوزان می‌شود. در تابستان برای بازدید از شهر تاریخی سیروان و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی اطراف آن صبح زود و عصر را انتخاب کنید. چنانچه به سفرهای زمستانی در مناطق سردسیر علاقه دارید، برای بازدید از این شهر تاریخی تجهیزات کامل وسیله نقلیه و لباس و کفش گرم به‌همراه داشته باشید.

مسیر دسترسی به شهر تاریخی سیروان از جاده‌های پرپیچ‌وخم کوهستانی می‌گذرد. این جاده‌ها در طول زمستان پوشیده از برف هستند و برای رانندگی در آن‌ها باید دقت کافی داشته باشید. پیش از سفر به این نواحی در زمستان، وضعیت راه‌ها و آب و هوا را استعلام کنید.

اطراف شهرستان سیروان مانند این منطقه ظرفیت‌های گردشگری زیادی دارند. در ادامه به معرفی برخی از جاهای دیدنی اطراف سیروان می‌پردازیم.

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

گورستان آهنگران در فاصله کوتاهی از روستای «سراب کارزان» در فاصله ۴۰ کیلومتری از شمال غربی روستای سراب کلان قرار دارد. بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسان، قدمت قبرهای موجود در این قبرستان به حدود ۵۰۰۰ سال پیش و عصر آهن می‌رسد. گرچه چیدمان قبرهای این گورستان از نظم مشخصی پیروی نمی‌کند، شکل قرارگیری آن‌ها نشان از ساختاری منظم در گذشته دارد.

در گورستان آهنگران در حدود ۱۰۰ سنگ قبر به چشم می‌خورد که هرکدام از آ‌ن‌ها بین یک تا پنج تن وزن دارند. برخی قبرها به‌صورت دسته‌جمعی هستند و به اعضای یک خانواده تعلق دارند. در طول سال‌های گذشته تعداد زیادی از این قبرها به‌صورت غیرقانونی حفر و کنکاش شده‌اند. بنا بر گفته ساکنان روستای اطراف نیز اشیای زیادی از قبرهای گورستان آهنگران به سرقت رفته‌اند. گورستان آهنگران از معروف‌ترین آثار باستانی ایلام در نزدیکی شهر تاریخی سیروان است.

منبع عکس: سایت wikiloc، عکاس نامشخص

کوه مانشت از زیباترین مناطق طبیعی در نزدیکی ایلام است که به‌دلیل سرسبزی فراوان از تفرجگاه‌‌های محبوب در این شهرستان به شمار می‌رود. سراسر این کوهستان را جنگل‌های انبوه با گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری پوشانده‌اند. غار ابدالان یا اشکفت ابدالان از بکرترین جاذبه‌های طبیعی ایلام در دامنه کوهستان «مانشت»، در فاصله ۱۵ کیلومتری ایلام و در ۵۰ کیلومتری شهر تاریخی سیروان است. برای بازدید از این اثر طبیعی بکر نیاز به تجهیزات مناسب کوهنوردی و غارنوردی خواهید داشت. اطراف این غار را دره‌ای زیبا با مناظری بسیار زیبا به نام «هیانان» پوشانده است. (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: خبرگزاری مهر، عکاس نامشخص

تنگه کافرین یا تنگه کافری در فاصله تقریبی ۶۰ کیلومتری از جنوب شرقی شهر تاریخی سیروان قرار دارد. این تنگه از زیباترین جاذبه‌های طبیعی ایلام به شمار می‌رود که گردشگران زیادی در بهار و تابستان برای قایق رانی و لذت از طبیعت زیبا به آن سفر می‌کنند. اطراف تنگه کافرین را چشم‌اندازهایی بسیار سرسبز و زیبا پوشانده‌اند که نظر طبیعت دوستان را به خود جلب می‌کنند. در سراسر مسیر این تنگه غارهای طبیعی، آبشار زیبا و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دیگر به چشم می‌خورند. برای بازدید از این تنگه و قایق‌سواری در طول آن رعایت نکات ایمنی ضروری است. (مشاهده روی نقشه)

در این مقاله به معرفی شهر تاریخی سیروان، از آثار برجسته باستانی در ایلام پرداختیم. شما نیز می‌توانید در ادامه تجربه‌های خود از بازدید از این اثر تاریخی برجسته را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.

نویسنده: مینا بهزادی‌منش