دربند قاطرچی

ماهنشان شهرستانی با قدمت دیرین و چندین هزارساله در استان زنجان است. این شهرستان در سال‌های بسیار دور، محل استقرار قوم ماد بود و به‌واسطه این سابقه طولانی، آثار و دیدنی‌های باستانی بسیار دارد. یکی از عجیب‌ترین و قدیمی‌ترین جاهای دیدنی ماهنشان، دربند قاطرچی نامیده می‌شود که در ادامه این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

• آدرس: استان زنجان، هفت کیلومتری غرب شهر ماهنشان، سه كیلومتری غرب روستای ساری آغل (مشاهده در نقشه)

عکس‌ از صفحه اینستاگرام farzad.shokrae

دربند قاطرچی در منطقه‌ حفاظت‌شده انگوران و در پنج کیلومتری غرب ماهنشان قرار گرفته است. این منطقه که میزبانی بقایای قلعه‌ای تاریخی را بر عهده دارد، در شهرستان ماهنشان و سه کیلومتری غرب روستای ساری آغل واقع شده است. نام قلعه قاطرچی در فهرست آثار ملی ایران دیده می‌شود.

عکس‌ از صفحه اینستاگرام farzad.shokrae

بر اساس مطالعات انجام‌شده، قدمت دربند قاطرچی به دوره‌های دوم و سوم زمین‌شناسی می‌رسد. در این منطقه که مهد تمدن انسان‌های ماقبل تاریخ است، آثار زندگی بشر از دوره پارینه‌سنگی تا هخامنشیان، ساسانیان و بعد از اسلام نیز دیده می‌شود. بقایای قلعه‌ای باستانی که مربوط به دوره سلجوقیان است، در این مکان وجود دارد. این قلعه در زمان حکومت فرقه اسماعیلیه، مورد استفاده مخالفان دولت بود.

عکس‌ از صفحه اینستاگرام farzad.shokrae

قلعه دربند قاطرچی از صخره‌هایی با شیب تند در نزدیکی رودخانه قزل‌اوزن و همچنین صخره‌‌‌هایی با شیب ملایم، در قسمت جنوب‌ غربی تشکیل شده است. این قلعه در قسمت فوقانی دره قاطرچی قرار دارد. طول دره قاطرچی که از تلاقی رودخانه‌های سهند سفلی و علیا تشکیل شده، حدود ۱۵ کیلومتر است و عرض آن نیز به ۵۰۰ متر می‌رسد.

عکس‌ از وبلاگ سهندزاده

در دربند قاطرچی آثاری از فسیل جانوران دریایی از قبیل دوکفه‌ای‌ها، شقایق و ستاره دریایی مشاهده شده است. در قسمت‌های شمال رودخانه و صخره‌های آهکی دربند قاطرچی نیز سنگ‌هایی از نوع رسوبی، سنگ خارا، شیب و مارن دیده می‌شود. این دربند جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصربه‌فردی دارد و دارای چشمه‌ها و تخته‌سنگ‌های متعددی است. پوشش گیاهی این دره شامل انواع گون، قیچ، بادامچه، داغداغان، بنه، زالزالک، چوبک، کنگر، شنک و نظایر آن می‌شود.

دربند قاطرچی همچنین زیستگاه حیوانات وحشی همچون کل، بز وحشی، خرس، گرگ، کفتار، روباه، خرگوش، شغال، سمور، قوچ و میش وحشی، جوجه تیغی، عقاب طلایی، دلیچه و قرقی است و یکی از قطب‌های مهم و جذاب گردشگری در استان زنجان محسوب می‌شود.

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس: ایوب فارابی

• سفر به دربند قاطرچی نیازمند برخورداری از تجهیزات ایمنی کوهنوردی و صخره‌نوردی و همچنین آب و غذای کافی است.
• بهترین زمان سفر به دربند قاطرچی فصل بهار و تابستان است؛ گرچه مناظر زمستانی این منطقه مورد علاقه بسیاری از ماجراجویان قرار دارد.
• دربند قاطرچی فاقد هرگونه امکانات رفاهی است و طبیعت‌گردان برای تهیه مایحتاج یا اقامت شبانه، به روستای ساری آغل یا شهر ماهنشان مراجعه می‌کنند.
• کمپ‌زدن و شب‌مانی در طبیعت یکی از بهترین راه‌های اقامت در دربند قاطرچی است؛ بااین‌حال، هرگز به‌تنهایی در این منطقه اتراق نکنید و از خطر جانوران وحشی یا وقوع سیل غافل نشوید.
• عکاسی، کمپینگ، کوهنوردی و صخره‌نوردی از جمله تفریحات دربند قاطرچی است.
• هنگام سفر به دربند قاطرچی، در حفظ طبیعت کوشا باشید و برای جانوران بومی منطقه مزاحمت ایجاد نکنید.
• دربند قاطرچی در محدوده شکار ممنوع قرار دارد.
• بازدید از دربند قاطرچی رایگان است.

عکس‌ از وبلاگ سهندزاده

• آدرس: استان زنجان، شهرستان ماهنشان، ۲۰ کیلومتری شهر ماهنشان، نزدیکی روستای ایگلی بلاغ و روستای بهستان (مشاهده در نقشه)

قلعه بهستان یا کهن‌دژ یکی از آثار به‌جای مانده از دوران حکومت مادها محسوب می‌شود که در مجاورت روستای بهستان واقع شده است. این قلعه باستانی و اسرارآمیز، در میان دودکش‌های جن قرار دارد و از اتاق‌ها و دالان‌های متعدد تشکیل شده است. بازدید از قلعه بهستان نیازمند به آمادگی جسمانی کافی و تجهیزات مناسب است.

• آدرس: استان زنجان، شهرستان ماهنشان، ۲۰ کیلومتری ماهنشان، نزدیکی روستای ایگلی بلاغ (مشاهده در نقشه)

دودکش‌های جن که در اصطلاح زمین‌شناسی با نام «Hoodoo» شناخته می‌شوند، نوعی سازندهای سنگی و قارچی‌شکل هستند که بر اثر فرسایش پدید آمده‌اند. دودکش‌های جن در ۲۰ کیلومتری شهر ماهنشان و ۱۵۰ کیلومتری زنجان قرار دارند و در طول تاریخ، روایات و افسانه‌های عامیانه بسیار را به خود اختصاص داده‌اند.

نویسنده: بهاره غنچه/ پوریا محمدی پیوند