سراب گاماسیاب

رودخانه‌ها و دریاچه‌ها علاوه بر اینکه نقشی اساسی در تامین آب مردمان یک منطقه دارند، در رونق گردشگری نیز موثر هستند. سراب گاماسیاب شهرستان نهاوند یکی از مهم‌ترین منابع آبی استان همدان است که سرچشمه بسیاری از رودهای غرب کشور به شمار می‌رود و نقش اساسی در رونق و آبادانی منطقه دارد.

• آدرس: استان همدان، ۲۰ کیلومتری جنوب نهاوند (مشاهده در نقشه)

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: احسان عباسیان

سراب گاماسیاب از جاهای دیدنی نهاوند به شمار می‌آید و در ۲۰ کیلومتری جنوب شهر نهاوند قرار گرفته است. این سراب که یکی جاذبه‌های توریستی استان همدان محسوب می‌شود، در دامنه‌های رشته کوه گروین واقع شده است.

برای دسترسی به سراب گاماسیاب، باید حدود ۱۰ کیلومتر از شهر نهاوند به طرف سه‌راهی نهاوند، ملایر و بروجرد طی کنید تا به پاسگاه قلعه قباد برسید. از این پاسگاه، مسیری آسفالته را طی کنید و وارد نورآباد شوید. در سمت چپ، جاده‌ای خاکی است که با طی کردن آن به سرچشمه سراب گاماسیاب می‌رسید. تابلوی پارک جنگلی گاماسیاب که در این منطقه نصب شده است، می‌تواند راهنمایی مفید برای رسیدن به سراب باشد.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: حمیدرضا مالمیر

سراب گاماسیاب در استان همدانکه سرچشمه بسیاری از رودخانه‌ها است، یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین سراب‌های منطقه غرب کشور به شمار می‌رود. منشا آب سراب گاماسیاب یخچال‌های طبیعی رشته‌کوه گروین هستند و آبدهی آن‌ پنج متر مکعب در ثانیه است. این رقم در مقایسه با سایر سراب‌های موجود در زاگرس و حتی سایر سراب‌های کشور، عددی قابل‌توجه به حساب می‌آید و نشان‌ از حجم آب بسیار زیاد این سراب دارد. سراب گاماسیاب در ادامه به رود گاماسیاب بدل می‌شود که یکی از سردترین و طولانی‌ترین جریان‌های آبی ایران است و در گذشته با نام «لوکنی» نیز شهرت داشت. رود گاماسیاب به‌دلیل داشتن مسیر طولانی و حجم آب فراوان، شباهت زیادی به یک دریاچه بزرگ دارد. این رود عظیم در مسیر خود چندین رودخانه را تغذیه می‌کند. سراب گاماسیاب در ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ در در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: Hamid H

رشته‌کوه گروین، سرچشمه اصلی سراب گاماسیاب همدان است که در ادامه راه خود به رودخانه بزرگ گاماسیاب بدل می‌شود. رودخانه گاماسیاب در طول دره شهرستان و مسیر دشت دلتایی نهاوند جاری است و به هنگام عبور، قسمت عمده روستاها و باغ‌های باختری شهر را سیراب می‌سازد و راهی شهرستان صحنه در استان کرمانشاه می‌شود. این رودخانه پس از ورود به استان کرمانشاه، رودخانه قرسو در عبور از استان لرستان، رودخانه سیمره و در استان خوزستان، رودخانه کرخه نامیده می‌شود و در پایان به خلیج فارس می‌ریزد. طی کردن این مسیر طولانی نشان می‌دهد که سراب گاماسیاب سرچشمه چند رود طولانی را تشکیل می‌دهد و از غرب تا جنوب کشور را سیراب می‌کند.

در مسیر رود گاماسیاب نیروگاه‌های برق آبی برای بهره‌گیری از آب و حوضچه‌های پرورش ماهی، ساخته شده است. بدین ترتیب از آب رودخانه برای تولید برق و پرورش ماهی بهره‌برداری کرده‌اند و توانسته‌اند مشاغل جدیدی ایجاد کنند و این طبیعت زیبا را در جهت رونق اقتصاد نیز به کار گیرند.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: R V

پارک جنگلی گاماسیاب شامل مجموعه چشمه‌های اصلی، غار گاماسیاب، کانال‌های انتقال آب و محدوده جنگلی است که مکانی مناسب را برای گشت‌و‌گذار و تفریح خانواده‌ها فراهم کرده است.

محدوده جنگلی در بالادست چشمه‌های سراب گاماسیاب همدان قرار دارد. این جنگل‌ها مثل دیگر جنگل‌های منطقه غرب کشور، با درختان بلوط و چنار پوشش یافته و بر زیبایی منطقه سراب گاماسیاب افزوده است. گردشگرانی که به جنگل‌های سرسبز این منطقه سفر کرده‌اند، این جنگل‌ها را بی‌نظیر توصیف می‌کنند.

چشمه‌های اصلی و کانال‌های انتقال آب که نوعی دریاچه را تشکیل داده‌اند، جاذبه اصلی سراب گاماسیاب محسوب می‌شوند. این کانال‌ها حدود ۱۰۰ متر مربع وسعت دارند و توسط نرده‌هایی محصور شده‌اند. نصب این نرده‌های فلزی به‌‌منظور جلوگیری از تخریب و همچنین آلودگی آب خروجی چشمه‌ها صورت گرفته است. بخشی از این آب به مصرف آشامیدنی می‌رسد و بخش عظیم آن نیز دریاچه‌ای را ایجاد می‌کند که با وجود درختان و فضای سبز اطرافش، چشم‌اندازی رویایی از طبیعت را ارائه می‌دهد. شنا کردن در این دریاچه ممنوع است.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: Mahdi-Roozbahani

یکی از جذابیت‌های منطقه گردشگری سراب گاماسیاب، وجود حیوانات و پرندگان زیبا در منطقه است. از گونه‌های جانوری خاص منطقه، برای مثال می‌توان به قوچ، بز، گرگ و از گونه‌های پرندگان پرطرفدار آن به بلدرچین و فاخته اشاره کرد. ماهی‌هایی که در رودخانه شنا می‌کنند، عبارت از سفیدماهی، قزل‌آلای رنگین‌کمان و... هستند.

در بالادست چشمه‌های سراب گاماسیاب، غاری طبیعی دیده می‌شود. فضای داخلی غار گاماسیاب شامل دهلیزها و راهروهای به هم پیوسته می‌شود که حرکت در آن‌ها نیازمند ابزار روشنایی و آشنایی به غارنوردی است. در کنار غار، نقش کتیبه‌ای قرار دارد که به دستور ناصرالدین‌شاه حک شده است.

یکی از برنامه‌های میراث فرهنگی منطقه، تاسیس امکانات رفاهی مثل ماهی‌گیری، قایق‌رانی و اسب‌سواری برای مسافران است. این منطقه در حال حاضر به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شده و به‌دلیل استقبال گردشگران از سراب، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: Karim

اردیبهشت تا اوایل آبان‌ماه، بهترین فصل سفر به سراب گاماسیاب است. شکوه و سرسبزی طبیعت منطقه در اردیبهشت‌ماه احساس می‌شود؛ گرچه فصل پاییز با جشنواره‌ای از رنگ‌های دوست‌داشتنی، این پارک جنگلی را به بهشت عکاسان بدل می‌کند؛ با این همه، بهترین زمان برای کمپینگ و شب‌مانی در این منطقه، فصل تابستان است.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: reza karami

• سراب گاماسیاب در روزهای تعطیل و آخرهفته‌ها، با جمعیت انبوه گردشگران مواجه است.
• سراب گاماسیاب در منطقه‌ای سردسیر واقع شده است؛ بنابراین هنگام بازدید لباس گرم به‌همراه داشته باشید.
• سراب گاماسیاب به‌شدت پرآب و خروشان است؛ بنابراین از نزدیک‌ شدن به کانال‌های آب و عبور از نرده‌ها خودداری کنید.
• از جمله امکانات رفاهی سراب گاماسیاب شهرستان نهاوند می‌توان به فروشگاه، سرویس بهداشتی، نیمکت و سکوی نشستن اشاره کرد.
• میان درختان سراب گاماسیاب، بهترین مکان برای برپایی چادر و کمپینگ گردشگران است.
• هنگام بازدید از سراب گاماسیاب در حفظ طبیعت کوشا باشید.
• بازدید از سراب گاماسیاب رایگان است.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: R V

• آدرس: استان همدان، ۱۸ کیلومتری جنوب غربی نهاوند، ۲ کیلومتری تپه باستانی گیان (مشاهده در نقشه)

• آدرس:‌استان همدان، شهر نهاوند، خیابان شهید حیدری (مشاهده در نقشه)

حمام حاج آقا تراب که از آن با نام حمام دوقلو نیز یاد می‌کنند، یکی از آثار دوره ناصر‌الدین‌شاه قاجار محسوب می‌شود که در مرکز شهر نهاوند قرار دارد. این حمام دارای هشتی، راهرو، بینه، میان‌در و گرم‌خانه است و از نمادهای هنر ایرانی-اسلامی به شمار می‌رود.

نویسنده: زهرا آذرنیوش/ پوریا محمدی پیوند