موزه علوم زمین

تهران، پایتخت ایران و شهر موزه‌ها است؛ از موزه‌های تاریخی و هنری گرفته تا موزه‌های علمی. مجموعه‌های غنی و ارزشمند از بهترین نمونه‌ها در هر زمینه‌ در موزه های تهران گرد آمده‌اند. یکی از این موزه‌های پراهمیت، موزه علوم زمین است. این موزه تخصصی به نمایش انواع سنگ‌ها، کانی‌ها و... و ارائه اطلاعات مرتبط و فعالیت‌‌های دیگر می‌پردازد. با کجارو همراه باشید.

موزه علوم زمین از جاهای دیدنی تهران و بخشی از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است که به‌طور خاص، نمونه‌هایی از سنگ، کانی، سنگواره (فسیل) و اشیا معدنکاری قدیمی را در خود جای می‌‌دهد. مساحت این موزه در حدود ۳۴۵ متر مربع است و هم‌زمان با سازمان زمین‌‌شناسی کشور در سال ۱۳۳۸، تاسیس شد. این موزه در سال ۱۳۸۷ مورد بازسازی کامل قرار گرفت.

موزه علوم زمین بخشی از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است و در ضلع غربی میدان آزادی، بلوار معراج، جنب سازمان نقشه‌برداری قرار دارد. برای دسترسی می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. با استفاده از خط چهار مترو (ارم سبز-کلاهدوز) خود را به ایستگاه میدان آزادی برسانید. از این ایستگاه تا موزه حدود ۶۰۰ متر فاصله است. همچنین می‌توانید با استفاده از اتوبوس‌های تندرو در خطوط یک و دو، خود را به پایانه آزادی برسانید و مسیر باقی‌مانده را پیاده طی کنید. (مشاهده روی نقشه)

موزه علوم زمین، یکی از واحدهای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است که پس از اختصاص ساختمان کنونی به سازمان زمین‌شناسی، بخشی به موزه تعلق گرفت. اشیا این موزه بر مبنای ضابطه‌های علمی زمین‌شناسی، دسته‌بندی شده‌اند و در ویترین‌های گوناگون قرار گرفته‌اند. هم‌زمان در کنار پژوهش‌ها و مطالعات زمین‌شناسی این سازمان و دیگر موسسات مانند وزارت نفت و دانشگاه‌ها، نمونه‌های جدیدتری به این مجموعه اضافه شده‌اند. برخی از سنگ‌ها، کانی‌ها و سنگواره‌های موجود در این موزه، از طریق مبادله علمی با اشیا یافته شده در دیگر کشورها به دست آمده‌اند. نام این موزه پس از بازسازی، از «موزه زمین‌شناسی» به «موزه علوم زمین» تغییر کرد. از جمله اهداف تاسیس و گسترش موزه علوم زمین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معرفی و ارائه دانش زمین‌شناسی به‌عنوان دانش مرجع و پایه‌ای برای علوم دیگر مانند فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، پزشکی، داروسازی و غیره؛
• معرفی علوم زمین‌شناسی به‌عنوان زیر بنای اصلی تاریخ بشر؛
• نمایش پتانسیل‌های ایران در زمینه زمین‌‌شناسی (معادن و کانی‌های موجود، ذخایر سوخت فسیلی، جاذبه‌های ژئوتوریستی)؛
• آموزش و آگاهی بخشی در مورد جنبه‌های موثر زمین‌شناسی در زندگی روزمره؛
• گردآوری، حفاظت و نمایش آثار شاخص زمین‌شناسی.

در این موزه حدود ۴۰۰ نمونه سنگ، ۲۰۰۰ نمونه کانی، ۱۲۰۰ نمونه سنگواره و ۶۵ نمونه ابزار معدنکاری وجود دارد که همگی از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری شده‌اند و شامل قسمت‌های زیر می‌شوند:

• بخش وسایل معدنکاری قدیمی و اشیا باستان‌شناسی؛
• سنگ‌ها؛
• کانی‌ها؛
• کانی‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی؛
• سنگواره‌ها؛
• سنگواره مهره‌‌داران؛
• سالن نمایش فیلم‌های زمین‌شناسی و علوم وابسته؛
• بخش‌های ویژه شامل بخش شهاب سنگ‌ها، آثار استخوانی، سنگواره رد پا و تخم دایناسور.

کانی عبارت از جسمی همگن، طبیعی و معمولا متبلور است که از طریق رنگ، رنگ خاکه، جلا، شفافیت، وزن مخصوص، سختی، خاصیت مغناطیسی، خاصیت نوردهی، خاصیت پیرو الکتریسیته (با حرارت در آن‌ها قطب منفی ایجاد می‌شود)، خاصیت پیزو الکتریسیته (با فشار در آن‌ها قطب منفی ایجاد می‌شود)، خاصیت رادیو اکتیویته، رخ (تفاوت در نوع پیوندهای شیمیایی در جهات مختلف)، مزه کانی، بوی کانی و سیستم تبلور قابل تشخیص است.

معنای لغوی فسیل عبارت از چیزی است که از حفاری به دست آمده باشد؛ اما امروزه برای آن معنای دیگری برای آن در نظر می‌گیرند و آن را مدرک و دلیلی مستند از حیات گذشته می‌دانند. به عبارت دیگر فسیل‌ها، اجساد و بقایای موجوداتی هستند که پس از مرگ در بین رسوبات دفن شده‌اند. فسیل‌ها شامل باقی‌ مانده جانوری و گیاهی می‌شود؛ نظیر جسم حیوانات و استخوان‌های مربوط به آن‌ها، تنه گیاهان قدیمی، کرم‌های نرم، ستاره‌های دریایی و هرچه از موجوات گذشته به جا مانده است. فسیل‌ها اغلب به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• فسیل‌های اندامی: شامل بقایای حقیقی موجودات زنده که در حالت بسیار مساعد، شکل آن‌ها با شکل موجود زنده اصلی اولیه کاملا تطابق می‌کند و تغییر زیادی در آن صورت نگرفته است.
• فسیل‌های اثری: شامل علایم غیرمستقیم حیات که توسط موجودات به‌جا گذاشته شده‌اند؛ نظیر جای پاهای دایناسور، اثر نقب زدن کرم‌ها و سایر فرآیندهای حیات، همچون فضولات و مدفوعات که به‌صورت فسیل در آمده‌اند.

اما موزه علوم زمین، علاوه بر جمع‌آوری و نگهداری از اشیا مرتبط با زمین‌شناسی، فعالیت‌های جنبی نیز در این بخش انجام می‌دهد. این فعالیت‌ها شامل موارد زیر هستند:

• ارائه مشاوره در زمینه دانش زمین‌شناسی و علوم مرتبط با آن؛
• برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان؛
• همکاری با مراکز دیگر سازمان‌ها و موزه‌های مختلف و نمایشگاه‌های مربوطه؛
• همکاری و تبادل دانش زمین‌شناسی با مراکز پژوهشی و دانشگاه‌های داخلی و خارجی.

بیشترین تعداد بازدیدکنندگان موزه را دانش‌آموزان و دانشجویان رشته‌های مرتبط با زمین‌شناسی و علوم تجربی تشکیل می‌دهند؛ اما مخاطبانی از تمام اقشار نیز به این موزه علاقه‌مند هستند. موزه علوم زمین از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ تا ۱۵ میزبان گردشگران است. این موزه همچنین برای تمام مقاطع تحصیلی و دانشگاهی، بازدید‌های عمومی برگزار می‌کند. برای ورود به سازمان، همراه داشتن کارت شناسایی الزامی است. همچنین باید مبلغ چهار هزار تومان (مربوط به سال ۱۴۰۰) پرداخت کنید.

عکس‌ها از سایت موزه علوم زمین و گوگل مپ

نویسنده: نیکی قره گوزلویان