کاروانسرای شاه عباسی بیستون

شهر بیستون در ۳۰ کیلومتری شرق استان کرمانشاه، بر سر راه ھمدان در ۴۷ درجه و ۲۷ دقیقه طول جغرافیایی قرار دارد. این دشت از سطح دریا ۱,۳۲۰ متر ارتفاع دارد. وضعیت استثنایی کوه بیستون موجب شده است تا بسیاری از افراد، آن را دروازه زاگرس نامند. این شهر به خاطر وجود کوه بیستون و کتیبه معروف داریوش هخامنشی شهرت زیادی یافته است. مجموعه تاریخی و فرهنگی بیستون در محدوده‌ای به طول پنج کیلومتر و عرض سه کیلومتر قرار دارد. این مجموعه با آثاری از دوره پیش از تاریخ نوسنگی تا دوره قاجار، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. از جمله این آثار، می‌توان کاروانسرای بیستون را نام برد که در دامنه کوه و رو به دشتی سرسبز و پهناور قرار دارد.

• آدرس: استان کرمانشاه، ۳۰ کیلومتری شمال‌شرق شهرستان کرمانشاه، شهر تاریخی بیستون (مشاهده در نقشه)

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: Omid CH

کاروانسرای بیستون معروف به کاروانسرای شاه عباسی، از جاهای دیدنی کرمانشاه است و در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه، در محل روستای بیستون کھنه در مقابل فرهاد تراش (نقش‌برجسته مشهور داریوش بر سینه کوه بیستون)، در محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون قرار دارد. این اثر در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۵۳ با شماره ثبت ۹۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از آنجا که کاروانسرای بیستون تقریبا در منتهی‌الیه غربی مجموعه آثار تاریخی بیستون قرار دارد، اغلب گردشگران فرصت بازدید از آن را از دست می‌دهند.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

کاروانسرای بیستون نظیر بسیاری از دیگر کاروانسراهای ایران، به دستور شاه عباس اول صفوی ساخته شد. با توجه به کتیبه‌ای که از شاه سلیمان صفوی (١١٠۵-١٠٧٧ هجری قمری) در این بنا باقی مانده، به نظر می‌رسد بنای این کاروان‌سرا در زمان پادشاھی شاه سلیمان و صدارت شیخ علی‌خان زنگنه خاتمه یافته است. این مکان در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و صدرات میرزا آقاخان نوری، توسط حاجی جعفرخان معمارباشی اصفھانی مرمت شد.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

کاروان‌سرا شاه‌عباسی بیستون به سبک چھار ایوانی دارای ۶٠٫٨٣ متر طول و ۵٠٫٧۴ متر عرض است. در چھار گوشه این بنا، برج‌ھایی قرار دارد؛ برج‌ھای ضلع غربی مدور و برج‌ھای ضلع شرقی ھشت‌ضلعی هستند.

دیوار محیطی این کاروان‌سرا از داخل و خارج تا کف طاق‌نماھا با سنگ‌ھای تراشیده و از کف طاق‌نماھا به بالا با آجر ساخته شده است. دروازه ورودی این کاروان‌سرا به عرض ٣٫۵٠ متر در ضلع جنوبی است. در ھر طرف این دروازه، ھفت طاق‌نما قرار دارد. پس از دروازه، فضایی سرپوشیده با طاق جناغی دیده می‌شود که در طرفین آن، دو ایوان با طاق ھلالی است.

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: وحید خلیلی

در ابتدای این ایوان‌ھا، راه‌پله‌ای برای ورود به پشت‌بام ساخته شده است. این فضای سرپوشیده به یک فضای ھشت ضلعی با طاق گنبدی منتھی می‌شود. در طرفین این فضای ھشت‌ضلعی، دو ایوان وجود دارد و ھریک از این ایوان‌ھا دارای سه درگاه است. این فضای گنبددار به حیاط کاروان‌سرا راه دارد. در ھر یک از اضلاع کاروان‌سرا، ۶ اتاق چھارضلعی قرار دارد. در جلوی ھریک از اتاق‌ھا، ایوان سنگ‌فرشی دیده می‌شود. در چھار کنج حیاط نیز چھار ایوان شش‌ضلعی وجود دارد. در ضلع مقابل درگاه ورودی کاروان‌سرا، شاه‌نشینی به‌چشم می‌خورد. در پشت اتاق‌ھای کاروان‌سرا نیز اصطبل‌ھای درازی ساخته شده است.

عکس‌ از وب‌سایت pskafe

سبک و سیاق این کاروان‌سرا، مطابق با الگوی معماری کاروان‌سراهای دوره صفوی است. تا سال‌های اخیر، این کاروان‌سرا در دست قوای نظامی و انتظامی قرار داشت و طبیعتا آسیب‌هایی را هم متحمل شده بود؛ اما پس از نامزدی مجموعه تاریخی بیستون برای ثبت در فهرست میراث جهانی، به سازمان میراث فرهنگی وقت واگذار شد. این سازمان نیز آن را مرمت کرد تا امروزه به‌عنوان یکی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه، پذیرای گردشگران و میزبان برنامه‌های فرهنگی باشد.

عکس‌‌ها از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

در حال حاضر هتل بین‌المللی لاله بیستون در این کاروان‌سرا واقع شده است. این اثر تاریخی با مساحتی بیش از ۶,۰۰۰ متر مربع، به فرم چهار ایوانی، با ظرفیت پذیرش ۱۰۰ میهمان، دارای ۲۰ واحد پذیرایی استاندارد و سوییت‌های رویال و امپریال با طراحی سنتی و برخواسته از معماری اصیل دوران صفوی است و شرایط حضور گردشگران داخلی و خارجی را به بهترین شکل ممکن فراهم آورده است.

هزینه اقامت در هتل بین‌المللی لاله بیستون در نیمه اول سال ۱۴۰۱ به‌شرح زیر است:

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از منطقه باستانی بیستون و کاروانسرای شاه عباسی است. این منطقه در فصول گرم سال، آب‌و‌هوایی بسیار مطبوع دارد؛ علاوه بر این در فصل بهار، طبیعت اطراف کاروانسرای شاه عباسی بیستون جلوه و طرافت بی‌نظیری پیدا می‌کند.

• ساعت بازدید: ۰۸:۰۰ تا ۱۹:۰۰
• هزینه بازدید برای گردشگران داخلی در نیمه اول سال ۱۴۰۱: ۳۰,۰۰۰ ریال
• هزینه بازدید برای گردشگران خارجی در نیمه اول سال ۱۴۰۱: ۲۰۰,۰۰۰ ریال

عکس‌ از گوگل‌مپ |‌ عکاس: سهراب پورخلیلی

• آدرس: استان کرمانشاه، کرمانشاه، خیابان حداد عادل (مشاهده در نقشه)

تکیه معاون الملک یکی از نماد‌های معماری ایرانی و اسلامی است که با کاشی‌کاری‌های خیره‌کننده، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جلب می‌کند. قدمت تکیه معاون الملک که در فهرست میراث ملی ایران به‌ثبت رسیده است، به دوره قاجار بازمی‌گردد. در کاشی‌کاری‌ها و نقش‌ونگارهای این بنا از رنگ‌های طبیعی استفاده شده است.

• آدرس: استان کرمانشاه، شهر بیستون، غرب جاده خراسان و ۳۵۰ متری مجموعه تاریخی بیستون مجسمه هرکول (مشاهده روی نقشه)

مجسمه هرکول که قدمت آن به ۱۵۳ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، یکی از آثار دوره حکومت سلوکیان در ایران است. هرکول یا هراکلس یکی از قهرمانان اسطوره‌ای یونان و روم باستان و فرزند خدایان یونان محسوب می‌شود. این مجسمه که به‌صورت تصادفی در دهه ۱۳۳۰ کشف شد، روی سکویی به طول ۲٫۲۰ متر قرار گرفته است.

عکس‌‌ها از گوگل‌مپ |‌ عکاس‌ها: وحید خلیلی و سهراب پورخلیلی

نظر و تجربیات خود را در خصوص بازدید از کاروانسرای شاه عباسی بیستون با ما و سایر کاربران کجاروبه‌اشتراک بگذارید.

نویسنده: بهاره غنچه / پوریا محمدی پیوند