مسجد سلیمیه

مسجد سلیمیه، واقع در ادیرنه ترکیه، یکی از میراث جهانی یونسکو و شاهکار معماری و هنر دوران عثمانی است. اگر به هنر و تاریخ علاقه‌مند هستید، حقایق جالب درباره این مسجد را مطالعه کنید.

مسجد سلیمیه که با یک گنبد بسیار زیبا و چهار مناره، بر آسمان پایتخت پیشین عثمانی، ادرنه حکمرانی می‌کند، یکی از جاهای دیدنی ترکیه به شمار می‌آید. سینان، مشهورترین معمار عثمانی در قرن ۱۶، مجموعه‌ای شامل چند مدرسه (مدرسه اسلامی)، یک بازار سرپوشیده، حیات بیرونی و کتابخانه را به زیبایی هرچه تمام‌تر ساخت.

طراحی داخلی آن، گواه بر هنری است که طی زمان نه از ارزشش کاسته شده است و نه از کیفیتش. این مجموعه یکی از هماهنگ‌ترین «کلیه‌های» عثمانی است. کلیه نام گروهی از ساختمان‌ها است که دور یک مسجد ساخته و (همه با هم) به‌عنوان یک نهاد واحد مدیریت می‌شوند.

۱. مجموعه‌ی مسجد سلیمیه در دوران سلطان سلیم دوم ساخته شد و بهترین کار معمار سنان به شمار می‌رود. این مسجد با یک گنبد و چهار مناره باریک (به ارتفاع ۷۰٫۸۹ متر)، طراحی داخلی بی‌نظیر، کتابخانه نسخ خطی، معماری دقیق، سفالکاری‌ها، حیاط مرمرین، مکان‌های آموزشی، حیاط خارجی، بازار سرپوشیده، دارالحدیث، همگی با هم اوج هنر و پرهیزگاری امپراتوری اسلام قرن ۱۶ را به نمایش می‌گذارند. ترکیب معماری بی‌نظیر مجموعه مسجد سلیمیه و موقعیت خاص آن، بیانگر اوج هنر سنان و معماری امپراتوری عثمانی است.

۲. در حالی که فضای داخلی مسجدهای سنتی با بخش‌های جدا از هم ساخته می‌شد، تلاش معمار سنان بر این بود که ساختمانی بسازد تا از هر جای آن بتوان محراب را دید.

۳. تک گنبد مسجد، که روی یک پایه هشت‌ضلعی قرار گرفته، با قطر ۳۱٫۵ متر و مساحت ۴۵ در ۳۶ متر و با مناره‌های سربه‌فلک کشیده‌اش، بر آسمان شهر مشرف است. طراحی داخلی خلاقانه آن باعث شده است تا فضای داخلی ساختمان، پر از پنجره (۳۲ پنجره در گنبد و ۶ ردیف پنجره در بخش‌های زیرین گنبد) و بسیار نورانی باشد.

۴. در اطراف مسجد مکان‌های دیگری از جمله کتابخانه‌، مدرسه‌، مسافرخانه، حمام، نوانخانه‌هایی برای فقرا، بازار، بیمارستان و یک قبرستان بود.

۵. خلاقیت به کار رفته در مسجد مربوط به مساحت و اندازه آن نیست، بلکه مشخص در طراحی و سازمان‌دهی داخلی آن است. محراب در داخل یک شاه‌نشین تابوک‌مانند (تابوک یا محراب کلیسا) قرار گرفته که عمق آن به‌گونه‌ای است که نور پنجره‌ها را از سه طرف به خود جذب می‌کند. این نورها باعث می‌شوند تا کاشی‌های مرمری دیوارهای پایینی به زیبایی بدرخشند.

۶. گنبد مسجد، در حمله بلغاری‌ها در سال ۱۰۱۳ (از طرف ارتش بلغارستان) دچار آسیب شد. با توجه به ساختار بسیار محکم مسجد، این ساختمان کمترین آسیب را دید. از آن به بعد، به دستور محمد کمال پاشا، هرگز مسجد را تعمیر نکردند تا عبرتی باشد برای آیندگان. این آسیب‌ها را در بالای گنبد، در نزدیکی خطاطی‌های قرمز تا سمت چپ قسمت آبی می‌توانید مشاهده کنید.

۷. بین سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵، عکس مسجد روی سکه و اسکناس ۱۰.۰۰۰ لیره‌ای ترکیه وجود داشت.

۸. مسجد سلیمیه در سال ۲۰۱۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و در حال حاضر، به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ادرنه امکان بازدید از آن وجود دارد.

۹. مسجد سلیمانیه در اوج قدرت فرهنگی و نظامی عثمانی ساخته شد. زمانی که حکومت شروع به پیشرفت و گسترش کرد، امپراتور ضرورت در این دید تا مرکزیت شهر را اعلام کند. بنابراین از سنان خواست تا مسجدی متفاوت و در راستای اهداف مرکزیت شهر بسازد.

۱۰. به گفته دوست معمار سنان، او ایده ساخت تک گنبد را از مسجد ایا صوفیه استانبولگرفت.

۱۱. برای جلب توجه‌ها به گنبد، چهار مناره را در چهار گوشه آن ساختند.

۱۲. مسجد سلیمیه با قبه‌ها، تدابیر خاص، مجموعه‌ی معماری و فناوری و موقعیت قرارگیری‌اش در شهر، همه نشانگر برهه‌ای بسیار قابل‌توجه در تاریخ بشر است. در طراحی داخلی مسجد، استفاده از کاشی‌کاری‌های ایزنیک در اوج دوران تولیدشان، گواه شکل بزرگی از هنر است که نظیرش (با این مصالح) پیدا نمی‌شود.

منویسنده: عاطفه کماسی