پارک هنرمندان (پارک ایرانشهر)

پارک هنرمندان که با نام پارک ایرانشهر نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی تهران و مقاصد گردشگری دوست‌داشتنی در پایتخت است. سابقه تاریخی این پارک به دوران قاجار باز می‌گردد و امروزه میزبان خانه هنرمندان است. با کجارو همراه باشید.

پارک هنرمندان با فضایی دلنشین و خاص، یکی از پاتوق‌های دوست‌داشتنی برای هنرمندان است. آثار هنری را در سبک‌های مختلف در جای‌جای پارک می‌توان مشاهده کرد. پیاده‌روی در این پارک با توجه به وجود این آثار هنری بسیار لذت‌بخش است.

اگر برای اولین بار به پارک هنرمندان می‌روید، سعی کنید به همه جای آن سرک بکشید و از دیدن معماری بناهای آن لذت ببرید.

پارک هنرمندان در خیابان ایرانشهر قرار دارد. برای دسترسی به باغ هنرمندان می‌توانید با استفاده از خط یک مترو، در ایستگاه طالقانی از قطار پیاده شوید و پس از خروج از ایستگاه، با پنج دقیقه پیاده‌روی به‌سمت غرب در خیابان طالقانی، به خیابان فرصت شمالی و پارک هنرمندان برسید. اگر از سمت میدان هفت‌ تیر به خانه هنرمندان می‌روید، باید در خیابان خردمند به‌سمت جنوب حرکت کنید تا با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به پارک هنرمندان و خانه هنرمندان ایران برسید. در نظر داشته باشید که پارک هنرمندان در محدوده طرح ترافیک قرار دارد.

موقعیت خانه هنرمندان ایران روی نقشه

قدمت پارک هنرمندان به دوره قاجار بازمی‌‌گردد. این پارک در آن زمان باغ و عمارت یکی از شاهزاده‌ها و در زمان جنگ جهانی دوم محل انبار تسلیحات متفقین بود. قبل از انقلاب نیز سفارت آمریکا در کنار پارک هنرمندان قرار داشت. در سال ۱۳۷۵ شهرداری تهران زمین این پارک را به تملک خود درآورد و با تخریب بناهای اضافی، این پارک زیبا را بنا نهاد؛ پارکی که امروزه پاتوق بسیاری از اهالی هنر و جوانان است.

جالب است بدانید روی دیوار سفارت سابق آمریکا پس از تسخیر آن، بخشی از پروانه یکی از هلی‌کوپترهای سقوط کرده در طبس قرار داده شده است. اگر از سمت خیابان طالقانی به‌سمت پارک هنرمندان حرکت کنید آن را خواهید دید.

در گوشه و کنار پارک هنرمندان تندیس‌های بسیار باارزشی به چشم می‌خورد که هر یک از آن‌ها اثری از هنرمندان بزرگ این مرز و بوم است. یکی از شاخص‌ترین تندیس‌های پارک هنرمندان، اثری از پرویز تناولی است که در ضلع جنوب شرقی پارک قرار دارد. تندیس‌های مهم دیگر شامل دو اسب در نزدیکی در ورودی می‌شود که در ابتدای پلکان قرار گرفته‌اند و اثری از ژازه تباتبایی هستند. «طیران» از مرتضی نعمت‌اللهی که در محوطه پارک نصب شده است، از جاذبه‌های دیگر این پارک به شمار می‌رود. این تندیس به تندیس طیران در اصفهان شباهت دارد و پایه تندیس کج طراحی شده است و همین مسئله حس پرواز را به بیننده منتقل می‌کند.

در پارک هنرمندان همه چیز برای داشتن اوقاتی خوش و مفرح فراهم است و در طول سال در جای‌جای پارک هنرمندان آثار هنری حجمی مختلفی نصب می‌شود. یکی از امکانات این پارک زمین‌ بازی چمن مصنوعی آن است. همچنین در این پارک نیز مانند سایر پارک های تهران وسایل ورزشی نصب شده است.

یکی از جالب‌ترین نقاط پارک، زمین بازی بسکتبال است که یک تیرک چوبی در پشت آن نصب شده است. از امکانات دیگر پارک هنرمندان می‌توان به تماشاخانه ایرانشهر، گالری‌ها و سالن‌های متعدد اشاره کرد. همچنین در این مجموعه کافی‌شاپ و رستوران غذاهای گیاهی و فروشگاه صنایع دستی به ارائه خدمات می‌پردازند.

خانه هنرمندان که در ضلع جنوبی پارک هنرمندان قرار دارد، در سال ۱۳۷۸ ساخته شد و از آن تاریخ تا به امروز به یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی ایران و تهران تبدیل‌ شده است. هنرمندان به نامی همچون مرتضی ممیز، ایرج کلانتری، ایرج راد، غلامحسین نامی و محمد سریر از موسسان این مجموعه بوده‌اند.

خانه هنرمندان از مقاصد مناسب برای اهالی هنر به شمار می‌رود و مجموعه‌ای فرهنگی و هنری است که در آن رویدادهای مختلفی برگزار می‌شود. از جمله این رویدادهای هنری و فرهنگی می‌توان به برگزاری گالری‌های هنرهای تجسمی و نمایش فیلم و اجرای تئاتر و همچنین کنسرت‌های موسیقی و فروش صنایع دستی و محصولات هنری هنرمندان اشاره کرد.

خانه هنرمندان از بخش‌های متفاوتی نظیر سالن‌های نمایش، نگارخانه‌ها، رستوران، تماشاخانه و تالار کنفرانس تشکیل شده است. سالن‌های نمایش این مجموعه با نام‌‌های تالار جلیل شهناز، تالار فریدون ناصری، تالار غلامحسین امیرخانی و تماشاخانه عزت‌الله انتظامی شناخته می‌شوند. ظرفیت همه تالارها به‌جز تالار امیرخانی بالای ۱۰۰ نفر است و بسیاری از اختتامیه‌ها، نشست‌ها و برنامه‌های مهم در این تالارها برگزار می‌شود.

نگارخانه ممیز، نگارخانه غلامحسین نامی، نگارخانه سید هادی میرمیران، نگارخانه بهار، نگارخانه تابستان، پاییز و زمستان به‌عنوان نگارخانه‌های خانه هنرمندان شناخته می‌شوند و بزرگ‌ترین آن‌ها، نگارخانه مرتضی ممیز با ۱۵۲ متر مربع مساحت است که شامل یک سالن بزرگ و دو سالن کوچک می‌شود. تاکنون بسیاری از کارگاه‌های هنری و نمایشگاه‌های بسیار مهم از جمله نمایشگاه کارتون و عکس ضدتروریسم جهانی، در نگارخانه‌های خانه هنرمندان برگزار شده است.

یکی از بخش‌های محبوب مجموعه خانه هنرمندان، سینما تک نام دارد که مخصوص دوستداران فیلم و سینما است. بسیاری از فیلم‌های مستقل هنر و تجربه در سینما تک خانه هنرمندان در تالار استاد ناصری اکران می‌شود و فیلم‌های اساتیدی از جمله هیچکاک، ابراهیم گلستان و بسیاری از مفاخر، با زبان فارسی در سینما تک به نمایش درمی‌آید.

بنای خانه هنرمندان در محل یکی از مهم‌ترین باغ‌های قجری موسوم به «فیشرآباد» ساخته شده است. این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد و در اختیار پسر وی، کامران میرزا، بود. وجه تسمیه نام آن نیز برگرفته از باغبان اتریشی آن است.

پس از جنگ جهانی دوم فیشرآباد توسط نیروهای متفقین به‌عنوان مهمان‌خانه مورد استفاده قرار گرفت و از این‌رو، تعدادی ساختمان نظامی به مجموعه اضافه شد. پس از خروج متفقین این باغ در اختیار نیروهای نظامی کشور قرار گرفت تا اینکه در سال ۱۳۷۷ شهرداری تهران این محوطه را به تملک خود درآورد و تصمیم به بازسازی بنا و تبدیل آن به یک مرکز فرهنگی هنری گرفت. در نهایت، در سال ۱۳۷۸ با نام خانه هنرمندان ایران آغاز به کرد.

از آنجا که خانه هنرمندان در ابتدا پادگان ارتش بوده، پلان آن شبیه به ساختمان‌های دولتی دهه بیست هجری شمسی است و شامل یک سرسرای بزرگ در داخل بنا می‌شود که از طریق دو پله از دو طرف به طبقه بالا می‌رسد. راهروهای اصلی از یک‌طرف نورگیر هستند و از طرف دیگر به اتاق‌های اصلی دسترسی دارند.

بیژن شافعی، معماری است که خانه هنرمندان را در سال ۱۳۷۸ بازسازی کرد و در این بازسازی، آن را از کاربرد نظامی به فرهنگی تغییر داد. همچنین سقف اولیه بنا در ابتدا شیروانی بود که در عملیات بازسازی برداشته و خرپا به‌صورت صاف پوشش داده شد. برای کف‌پوش خانه هنرمندان، سنگ انتخاب‌شده و از سنگ‌های ایرانی مثل آذرشهر قرمز و زرد و همچنین سنگ کرم‌رنگ محلات برای پوشش کف استفاده شده است. سبک پنجره‌های خانه هنرمندان، معماری تهران قدیم را یادآور می‌شود و به نظر می‌رسد که تقسیمات روی پرده‌های خانه هنرمندان با الهام از معماری آرت دکو بوده است.

زمانی که وارد ساختمان اصلی خانه هنرمندان می‌شوید، دو ویترین در دو طرف سالن اصلی به‌شکل کمد طراحی شده‌اند که آثار هنری در آن‌ها نگه‌داری می‌شوند. در بیشتر بخش‌های بنا از ترکیب آجر و کاشی فیروزه استفاده‌ شده است که این ترکیب زیبا در سالن آمفی‌تئاتر نیز به چشم می‌خورد. اگر گذرتان به زیرزمین این عمارت بیفتد، شاهد سقاخانه و حوضی خواهید بود که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌اند.

در سال ۱۳۸۶ طرح توسعه جدیدی در جبهه شمالی در دستور کار قرار گرفت تا سالن‌های چندمنظوره بیشتری به مجموعه اضافه شوند و با راهروهایی به ساختمان اصلی اتصال یابند. این توسعه باعث شد تا تمام بخش‌ها به بخش خروج اضطراری متصل شوند.

نویسنده: علیرضا کیخا