موزه علوم و فناوری ایران

در هر گوشه تهران می‌توان گنجینه ارزشمند را در دل یک موزه مشاهده کرد. غالب موزه‌های پایتخت در نوع خود بهترین هستند و با ارائه مجموعه‌های منحصر‌به‌فرد، موجب رضایت گردشگران می‌شوند. موزه علوم و فناوری ایران یکی از بهترین موزه‌های تخصصی در ایران است. این موزه در نزدیکی موزه ملی ایران قرار دارد. با کجارو همراه باشید.

موزه علوم و فناوری ایران از جاهای دیدنی تهران است و زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند. این موزه با هدف بازسازی و معرفی دستاوردهای علمی ایران در پیش و پس از اسلام و همچنین نمایش اصول و تئوری‌های دانش و فناوری‌های روز دنیا ساخته شده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: هادی کریمی)

موزه علوم و فناوری ایران در محل پیشین کتابخانه ملی، در خیابان سی تیر و در نزدیکی موزه ملی ایران قرار دارد (مشاهده روی نقشه). برای دسترسی به موزه می‌توانید از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی و خودروی شخصی استفاده کنید:

• با استفاده از خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) مترو به ایستگاه حسن آباد بروید و باقی مسیر را پیاده طی کنید.
• با استفاده از خطوط یک (کهریزک-تجریش) و دو (فرهنگسرا-صادقیه) مترو خود را به ایستگاه امام خمینی برسانید. با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به موزه خواهید رسید.
• با اتوبوس‌های راه‌آهن-هفت تیر به ایستگاه سی تیر بروید و مسیر ایستگاه تا موزه را پیاده طی کنید.

ایده اولیه موزه علوم و فناوری ایران در سال ۱۳۵۶ شکل گرفت؛ اما نخستین گالری آن در بهمن ماه ۱۳۸۹ در محل کتابخانه ملی افتتاح شد. با راه‌اندازی مجموعه موزه در سال ۱۳۹۱، گالری دستاوردهای دانشمندان اسلام و ایران نیز به ساختمان این موزه منتقل شد. گالری‌های موزه به‌تدریج افزایش یافته‌اند و تاکنون به هفت عدد رسیده‌اند. همچنین موزه علوم و فناوری ایران در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ توانست با کسب سه جایزه در سه شاخص «توسعه مدیریت»، «خلاقیت و نوآوری» و «آموزش» برای ششمین سال متوالی، عنوان موزه برتر کشور را از آن خود کند.

گالری‌های موزه علوم فناوری ایران در هفت بخش دسته‌بندی شده‌اند و شامل «گالری مرکز علم»، «گالری نور»، «گالری هسته‌ای»، «گالری از مورس تا موبایل»، «گالری ابزار جراحی کهن»، «گالری ابزار نجومی» و «گالری فناوری بومی» می‌شوند. در این بخش این گالری‌ها به اختصار، مورد بررسی قرار می‌گیرند.

عکس از سایت موزه علوم و فناوری ایران

این گالری با مفاهیم و قوانین پایه‌ای علم فیزیک سروکار دارد و به‌گونه‌ای طراحی شده است که در آن، مخاطب می‌تواند مستقیما با دستگاه‌ها تعامل داشته باشد. مخاطبان در این گالری قادر خواهد بود تا تئوری‌های فیزیک را در عمل، آزمایش و نتیجه عینی آن را مشاهده کنند.

سازمان جهانی یونسکو به پاس خدمات ابن هیثم، دانشمند دنیای اسلام که نقش مهمی در زمینه شناخت نور و قانون‌های شکست و بازتاب ایفا کرده بود، سال ۲۰۱۵ را به نام «سال جهانی نور و فناوری‌های نوری» نام‌گذاری کرد. به‌دنبال این اعلام، موزه علوم و فناوری ایران نیز با ایجاد یک گالری با محوریت نور، به معرفی و تشریح ماهیت نور برای بازدیدکنندگان پرداخت. در این گالری، سیر تاریخی شناخت ماهیت نور تشریح و دانشمندان ایرانی و غربی و فناوری‌های مهم این حوزه معرفی شده‌اند. آثار این بخش شامل دوربین قدیمی به‌عنوان نمادی از اتاق تاریک ابن هیثم، بازی نور (ترکیب رنگ‌ها)، دیسک بنهام، قرص نیوتن، اشکال لیساژور، پلاریزور، پدیده فوتوالکتریک، میز قطعات اپتیکی، اصل فرما، هولوگرام، آینه‌های بی نهایت، ساختار چشم، عیوب انکساری و یک بازی برای معرفی کوررنگی است.

انرژی هسته‌ای از جمله انرژی‌های جدید است که در کشورهای کمی از جمله ایران، به فناوری آن دست پیدا کرده‌اند. به همین منظور، موزه علوم و فناوری ایران با همکاری سازمان انرژی اتمی ایران، در این راستا به طراحی یک گالری با محوریت انرژی هسته‌ای پرداخته‌اند. این گالری در هشت بخش جداگانه با استفاده از تصاویر و گرافیک جذاب، به معرفی این فناوری پرداخته‌ است. این هشت بخش شامل تاریخچه اتم و مدل‌های اتمی، قانون هم‌ارزی جرم و انرژی انیشتین و تصاویری از معادن اورانیوم، بازی جذاب سرگذشت اورانیوم با استفاده از فناوری‌های واقعیت افزوده، ماکت‌های نیروگاه هسته‌ای، پسماند‌های هسته‌ای، کاربرد فناوری‌های هسته‌ای در حوزه‌های دیگر، قرارداد صلح جهانی MPT و گرامیداشت شهدای هسته‌ای است.

در این گالری با استفاده از آثار قدیمی حوزه ارتباطات و ترکیب آن با خط زمان و یک اینفوگرافیک، سیر تحول ارتباطات در زندگی بشر به‌صورت ۳۶۰ درجه و دورتادور دیوار طراحی شده است. در این بخش از تلگراف با کدهای مورس و تلفن‌های قدیمی و گرامافون گرفته تا رادیو‌های لامپی، تله تایپ‌ها، رایانه‌های شخصی و گوشی همراه قرار گرفته است.

در این گالری، ابزارهای جراحی مربوط به قرن چهارم هجری، بازسازی و نمایش داده شده‌اند. طراحی این ابزار از کتاب «التصریف لمن عجز عن التالیف» اثر خلف بن عباس زهراوی (قرن چهارم هجری قمری) برگرفته‌ شده‌ است و اوج پیشرفت جراحی در تمدن اسلامی را به نمایش می‌گذارد.

در این گالری، ابزارهای نمایشی بر پایه رساله‌ای از مویدالدین عرضی، از منجمان حاضر در رصدخانه مراغه، از مشهورترین رصدخانه های ایران، ساخته‌ شده‌اند. در این طرح‌های بازسازی شده تلاش شده است تا جزئیات به‌خوبی به بازدیدکنندگان عرضه شود. این گالری که در اردیبهشت سال ۹۶ افتتاح شد، با هدف آشنایی علاقه‌مندان به رصد آسمان در رصدخانه‌های مشهور دوره اسلامی از جمله رصدخانه‌های مراغه و رصدخانه الغ بیگ سمرقند ایجاد شده است.

این گالری درباره چگونگی بهره‌گیری مردم ایران از انرژی‌های طبیعی در قالب ماکت‌هایی مشابه واقعیت از آسباد، آسیاب، یخچال‌های طبیعی و بادگیر است. علاوه بر آن، دستاورد‌های علمی دانشمندان اسلام و قبل از اسلام مانند الحیل، گرانکش‌ها و غیره نیز با استفاده از منابع علمی در دسترس، بازسازی شده‌اند.

علاوه بر گالری‌های مذکور، موزه علوم و فناوری ایران در برخی موارد با قرار دادن وسیله‌ای جدید یا برنامه‌ای همایشی، مخاطبان بیشتری را به خود جذب می‌کند. در سال ۱۳۹۵، این موزه با قرار دادن ماکت یک فیل در لباس فضانورد و ماکت فضانوردی آویزان در فضای بین راه‌پله‌ها، بازدیدکنندگان خود بر سر شوق آورد.

کتابخانه موزه علوم و فناوری در طبقه دوم ساختمان موزه واقع شده است و در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد. مهم‌ترین هدف این کتابخانه، ایجاد پایگاهی اختصاصی برای گردآوری، نگهداری و ارائه منابع و اطلاعات مورد نیاز جهت ساخت آثار و دستاورد‌های علمی دانشمندان و چگونگی ارائه مفاهیم علمی است. منابع اطلاعاتی این کتابخانه از نوع چاپی و الکترونیکی و در زمینه‌های ریاضی، فیزیک، شیمی، نجوم، مکانیک، تاریخ علم و... هستند.

این موزه در حال حاضر به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی در پایتخت شناخته می‌شود و نه‌تنها پذیرای دانش‌آموزان و دانشجویان است، بلکه میزبان اقشار مختلف مردم از سنین و گروه‌های مختلف نیز خواهد بود. ساعات بازدید موزه در نیمه اول سال در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ۸:۳۰ تا ۱۶ و پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و روزهای تعطیل از ۱۶ تا ۲۳ و در نیمه دوم سال در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ۸:۳۰ تا ۱۶ و پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و روزهای تعطیل از ۹:۳۰ تا ۱۷ است. بلیط در سال ۱۴۰۰ برای گردشگران داخلی بهایی معادل ۱۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی، بهایی معادل ۱۵ هزار تومان دارد.

عکس‌ها از گوگل‌مپ، سایت دانشگاه صنعتی همدان و سایت موزه علوم و فناوری ایران

نویسنده: نیکی قره گوزلویان