موزه دکتر نادعلیان

موزه دکتر نادعلیان یکی از جاهای دیدنی جزیره هرمز است که حس وطن‌دوستی و خدمت به خلق را برای هر بازدیدکننده‌ای زنده می‌کند. در این موزه، فرهنگ و هنر بومیان جزیره هرمز نظیر نقاشی روی کوزه، نقاشی روی شیشه، سوزن‌دوزی، صنایع دستی زنان بومی و... به چشم می‌خورد. ضمن اینکه آثار شخص دکتر نادعلیان، هنرمند محیطی مطرح در عرصه‌های بین‌المللی، در موزه و نگارخانه دائمی دکتر احمد نادعلیان به نمایش درآمده است. برای آشنایی بیشتر با این موزه با ما همراه شوید.

جزیره هرمز به‌حدی کوچک است که همه محلی‌ها می‌دانند، موزه دکتر نادعلیان کجا است. این موزه در محله‌ای قدیمی قرار دارد و پس از خارج‌شدن از اسکله باید راهی تکیه مولا شوید. کوچه نسبتا باریکی در مقابل تکیه وجود دارد که با قدری پیاده‌روی به موزه خواهید رسید.

• تلفن: ۰۹۱۲۱۴۸۲۱۷۷
• آدرس: استان هرمزگان، جزیره هرمز، موزه دکتر نادعلیان (نمایش روی نقشه)
• وب‌سایت: nadalian.com

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: ‌Amid Bordbar)

زمانی که ساختمان موزه خریداری شد، یک ویرانه بود و پاتوق افراد بزهکار محسوب می‌شد. این خانه در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی بازسازی شد و با نام هنرمندسرا آغاز به کار کرد. سرانجام نام آن در سال ۱۳۹۳ هجری شمسی به موزه دکتر احمد نادعلیان تغییر یافت.

امروزه این موزه که از جاهای دیدنی استان هرمزگان محسوب می‌شود، محل حضور اهالی هنر است و هنردوستان از گوشه‌وکنار کشور با هدف دیدن شاهکارهای هنری آن راهی این موزه می‌شوند. موزه دکتر نادعلیان از لحظه ورود با سنگ‌فرش حیاط که به‌تنهایی یک اثر هنری محسوب می‌شود و درخت نخل تنومندش، ‌نگاه گردشگران را به خود خیره می‌کند. در ادامه نوبت به نقاشی‌های بی‌بدیلی می‌رسد که روی دیوارهای موزه خودنمایی می‌کنند و ذوق هنری خالق خود را به تصویر می‌کشند. گویی هر یک از این نقاشی‌ها، داستانی در دل خود دارند. نقش زنان جنوبی با لباس‌های سنتی و بومی، جزو زیباترین تصاویر در میان نقاشی‌های موزه به حساب می‌آیند.

عکاس: S S

موزه دکتر نادعلیان محلی برای آموزش رایگان کودکان در زمینه فرهنگ، محیط زیست، آفرینش هنری و زبان انگلیسی است. افراد و نهادها با حمایت خود از موزه، هزینه  آموزش کودکان و دستمزد مریبان را تامین می‌کنند. علاوه بر این، کتابخانه موزه دکتر نادعلیان محیط خلاق و متفاوتی دارد که کودکان می‌توانند به‌راحتی و بدون ثبت‌نام از آن استفاده کرده و بازی، خنده و شادی را تجربه کنند. در کنار یکدیگر نقاشی بکشند و زبان یاد بگیرند. خندیدن و فریاد کشیدن کودکان در موزه و کتابخانه بلامانع است!

این کتابخانه از مهر ماه ۱۳۹۹ آغاز به کار کرد. تعدادی از کسانی که با موزه همکاری دارند و همچنین عده‌ای از مردم بومی، با معرفی راهنما، بومگردی، اقامتگاه، سوئیت، هتل و غذاخوری، از این کتابخانه حمایت می‌کنند. پس برای اینکه تجربه لذت‌بخشی در جزیره داشته باشید، بازدید از موزه را در اولویت قرار دهید و از سایر امکانات ارائه‌شده در آن نهایت استفاده را ببرید.

منبع عکس: قشم نما

آموزش نقاشی با خاک و شن رنگی پشت شیشه به زنان جزیره هرمز، یکی دیگر از فعالیت‌های بی‌شمار دکتر نادعلیان است که از سال ۱۳۸۷ هجری شمسی کلید خورد. این روش ابداعی بدون استفاده از قلمو است و هنرجویان از طریق خاک و شن اقدام به رنگ‌آمیزی می‌کنند. در سال‌های اول آموزش، همه رنگ‌ها برای کارهای نقاشی، از طبیعت جزیره فراهم می‌شد. صدف برای ظرف رنگ مورد استفاده قرار می‌گرفت و رنگ مشکی از کیسه ماهی مرکب به دست می‌آمد.

جالب اینکه موزه مذکور در کتب معتبر بین‌المللی به زبان‌های مختلف معرفی شده است و بسیاری از آژانس‌های گردشگری، بازدید از این موزه را در برنامه خود گنجانده‌اند. در موزه می‌توانید شاهد فایل تصویری کوتاهی به دو زبان فارسی و انگلیسی باشید که شما را با آثار استاد در عرصه جهانی آشنا می‌کند. همچنین با تماشای این فایل، بسیاری از پرسش‌های شما پاسخ داده می‌شود و از طبیعت، زندگی و توسعه فرهنگی و... جزیره هرمز بیشتر می‌دانید.

عکاس: علی پورقربان، Javad Miraftzazbadeh، Anna Galka، اکبر رفاهی، منبع عکس: قشم نما، River Art

پس اگر گذرتان به جزیره هرمز افتاد، در قدم اول به دیدن موزه دکتر نادعلیان بروید؛ زیرا مفهوم جزیره هرمز را برای شما عوض می‌کند. هنگام بازدید از موزه با ساختار اجتماعی فعلی جزیره آشنا خواهید شد و علت حضور زنان بومی در عرصه گردشگری و صنایع دستی را متوجه می‌شوید. ضمن اینکه پی می‌برید که چرا بومگردی و سفره‌خانه‌های بسیاری در جزیره توسط زنان مدیریت می‌شود و امکان آشنایی با فرهنگ جزیره برایتان به وجود می‌آید.

عکاس: ناشناس

موزه دکتر نادعلیان فقط به آثار هنری زنان جزیره هرمز خلاصه نمی‌شود و آثار و اشیای بسیار زیبا و جذابی در آن به چشم می‌خورد. از جمله این اشیا می‌توان به کنده‌کاری روی سنگ‌ها، عروسک‌های متنوع در ابعاد مختلف، بقایا و اسکلت جانداران دریایی مثل نهنگ و سایر ماهی‌ها اشاره کرد که برای هر بیننده‌ای جذابیت دارند.

• استخوان‌ها و بقایای موجودات دریایی: این اشیا در واقع از سواحل هرمز جمع‌آوری شده‌اند و از منظر شکل برای هنرمندان الهام‌بخش هستند.
• خاک‌های رنگی: بخش دیگر موزه به خاک‌های رنگی هرمز اختصاص دارد که امکان آشنایی با این خاک‌ها، ویژگی زمین‌شناسی و کاربرد هنری و غذایی آن‌ها را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

منبع عکس: قشم نما

• نقاشی روی شیشه: هنر دیگری که ذوق و سلیقه هنرمندان این خطه از کشور را نمایش می‌دهد، نقاشی روی شیشه است. در همه نقاط جزیره هرمز، خاک‌های رنگارنگ به‌وفور یافت می‌شود. دکتر نادعلیان به زنان و دختران خوش‌ذوق هرمز کمک کرده است که با شیشه و چسب، تابلوهای بی‌نظیری خلق کنند. خلاقیت و آشتی با طبیعت از جمله ویژگی متداول در نقاشی‌ها است که هرکدام داستانی از بومیان این منطقه را بازگو می‌کند.
• سوزن‌دوزی: یکی از هنرهای زنان جنوب ایران را می‌توان در سوزن‌دوزی‌های منحصربه‌فرد آن‌ها مشاهده کرد. دکتر نادعلیان جانی تازه به این هنر داد که در حال فراموشی بود. امروزه بازدیدکنندگان موزه می‌توانند سوزن‌دوزی زنان هرمز که در موزه وجود دارد، به‌عنوان سوغات خریداری کنند.
• چهل تکه: طراحی روی چهل‌ تکه‌هایی که از پارچه‌های کهنه تهیه است، بخش جذابی از موزه است. به‌گفته دکتر نادعلیان، در سال های اول اقامت ایشان در جزیره، بسیاری از مردم بومی لباس های کهنه خود می سوزانند یا به دریا می ریختند. در میان این لباس‌ها، شلوارهایی با  نقوش گلابتون بود. دکتر بسیاری از آن‌ها را جمع آوری کرد و در موزه به نمایش درآورد که انتشار تصاویر آن‌ها در محیط مجازی باعث توجه بیشتر به این ساحل و پاکسازی آن شد. در واقع، زنان جزیره این لباس‌های دورریختنی را شستند و قسمت های سوزن دوزی بی‌نظیر آن‌ها در موزه  به نمایش درآوردند. به درخواست دکتر نادعلیان، زنان محلی با قسمت های بالای لباس‌ها چهل تکه درست کردند که به تهیه روتختی، رومبلی و بالش منتهی شد. روی بعضی از چهل تکه‌ها نیز طراحی دکتر به چشم می‌خورد.
• ماسه چاپ: مهر های استوانه‌ای بزرگی با طرح‌های متنوعی در موزه وجود دارد که برای بازدیدکنندگان جذاب است. غلتاندن این مهرها روی ماسه های ساحل، مجموعه ای از نقوش را ایجاد می‌کند که برای بسیاری از افراد تازگی دارد.

موزه دکتر نادعیان به‌صورت ۲۴ ساعته به روی هنردوستان و علاقه‌مندان به آثار بدیع هنری باز است؛ گرچه برای بازدید از ساعت ۹ شب تا هشت صبح روز بعد، باید دو برابر بیشتر هزینه کنید.

عکاس: ناشناس

احمد نادعلیان در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی در مهدیشهر استان سمنان به دنیا آمد و به‌دلیل فعالیت‌هایش در زمینه هنرهای محیطی در دنیا شناخته می‌شود. دکتر نادعلیان در سال ۱۳۶۷ مدرک کارشناسی خود را در رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران گرفت. او در زمان تحصیل با سفر به نواحی مختلف ایران و ثبت آن‌ها به‌شکل طراحی و عکاسی، مجموعه‌هایی از طراحی‌هایش را در سال‌های ۱۳۶۶ و ۱۳۷۲ منتشر کرد. دکتر در سال ۱۳۶۹ به فرانسه رفت و در سال ۱۳۷۰ تحصیلات تکمیلی خود را در مقطع دکتری در دانشگاه مرکزی انگلستان (UCE) آغاز کرد. نادعلیان از سال ۱۳۷۵ بیشتر در ییلاقات عشایر ایل سنگسر، به‌ویژه روستای پلور روزگار می‌گذراند. در ادامه او به کنده‌نگاری روی سنگ مشغول شد.

فعالیت‌های هنری دکتر شامل موارد متعددی است که از آن جمله می‌توان به حجاری، چیدمان ویدئویی، کارهای تعاملی و غیره اشاره کرد. او هنر محیطی رودخانه‌ای را در سال ۲۰۰۳ میلادی در ونیز ارائه داد و مهر استوانه‌ای و چاپ آن در خلیج فارس را در سال ۲۰۰۹ میلادی در تقویم دیواری هنر محیطی آمریکا ثبت کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: بهداد یزدانی)

از سال ۱۳۸۵ نیز تصمیم گرفت که در نیمه دوم سال در جزایر هرمز و قشم زندگی ‌کند و به جامعه محلی آموزش ‌دهد. احمد نادعلیان که برای کارهای هنر محیطی در عرصه بین‌المللی معروف است؛ توانست جزیره هرمز را به‌عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران معرفی کند.

دغدغه و آرزوی او پرورش نسل حاضر و تقویت آن برای رشد بهتر نسل آینده است. او از زنان علاقه‌مند به هنر دعوت کرد که با یکدیگر در تغییر چهره جزیره کمک کرده و درآمد آن را در خانه خود خرج کنند. هنر و مبانی بومگردی را به زنان جزیره آموزش داد که نه‌تنها اعتماد به نفس آن‌ها را بالا برد؛ بلکه کمک شایانی به توانمندی این زنان کرد.

به لطف این مرد بزرگ، کارگاه‌های نقاشی روی کوزه، طراحی روی سنگ و شیشه، سوزن‌دوزی، عروسک‌سازی و هنرهای متعدد دیگری در موزه دکتر نادعلیان انجام می‌شود. همت و تلاش او بود که باعث شد خانه متروکه‌ای که زمانی پاتوق معتادان بود، پس از گذشت چند سال به مکانی فرهنگی و هنری تبدیل شود.

منبع عکس: سایت qrgardi.com

• قلعه پرتغالی‌ها: این قلعه در ۷۵۰ متری بندرگاه جزیره هرمز قرار گرفته و شاید عظیم‌ترین دژ استعماری در تاریخ سرزمین پارس باشد. هنگام بازدید از این قلعه با بنای عظیمی با دیواره‌های ضخیم و توپ‌های زنگ‌زده مواجه خواهید شد. این بنا در سال ۸۸۶ هجری شمسی، هم‌زمان با پادشاهی شاه اسماعیل صفوی در جزیره هرمز ساخته شد و ساخت آن حدود ۳۰ سال طول کشید. قلعه پرتغالی‌ها که در آثار ملی ایران به ثبت رسیده، دارای برج دیده‌بانی، زندان، کلیسا، سربازخانه، تالار، آب‌انبار و... است.
• فرش خاکی هرمز: این فرش که ادعا می‌شود، بزرگ‌ترین فرش خاکی جهان است، از سال ۱۳۸۷ هجری شمسی در نیمه دوم سال با استفاده از خاک‌های رنگارنگ جزیره ترسیم می‌شود. خاک یكی از دیدنی‌های هرمز است که به رنگ‌های نقره‌ای و طلایی و سرخ و... جلوه‌گری می‌کند. این خاک‌های رنگی زیر نور آفتاب گاهی كم‌رنگ‌تر و پررنگ‌تر می‌شوند و جذابیت بصری بیشتری به دست می‌آورند.

منبع عکس: سایت qrgardi.com

• دره مجسمه‌ها: این منطقه خیال‌انگیز یکی دیگر از جاهای دیدنی هرمز است که باید با پای پیاده به گردش در آن بپردازید. هرچه در این محل پیش می‌روید، صخره‌های عجیب‌وغریب خود را نشان می‌دهند که به‌واسطه تراش‌های متنوعی که دارند، اشکال مختلفی در ذهنتان تداعی می‌شود. این دره در نهایت به دریا می‌رسد و می‌توانید از فراز صخره‌های خوش‌تراش آن، آبی نیلگون دریای جنوب را مشاهد کنید.
• دره سکوت: این دره از بلورها و گنبد نمکی تشکیل شده است و به‌خاطر انرژی بسیار مثبت سنگ نمک، حضور در این محل می‌تواند احساس خوبی در بازدیدکنندگان ایجاد کند. ضمن اینکه نمک، امواج و صدا را به خود جذب می‌کند و باعث ایجاد سکوتی خاص در آن می‌شود و به همین نام دره سکوت را برای این نقطه از جزیره انتخاب کرده‌اند.

اگر تاکنون به جزیره هرمز رفته‌اید و شانس بازدید از موزه دکتر نادعلیان را داشته‌اید، می‌توانید نظر و تجربه خود را با کاربران کجارو در میان بگذارید.

نویسنده: صدیقه شجاعی