کارگاه لنج‌ سازی گوران

قشم یکی از زیباترین جزایر خلیج همیشه فارس است. جزیره قشم با داشتن جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منحصربه‌فرد، در تمام طول سال میزبان گردشگران بسیاری از نقاط مختلف ایران و جهان است. کارگاه لنج سازی گوران یکی از جاهای دیدنی جزیره قشم است که به‌عنوان موزه زنده از آن یاد می‌شود. بازدید از این بخش جزیره، تجربه‌ای به‌یادماندنی برای مسافران به جا می‌گذارد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با این جاذبه و ویژگی‌های آن آشنا کنیم.

منبع عکس: visitkong

منبع عکس: جماران

جزیره قشم تعدادی زیادی از دیدنی های استان هرمزگان را در خود جای داده است؛ دیدنی‌هایی شگفت‌انگیز از انواع مختلف که شاید در هیچ کجای کشور وجود نداشته باشند. کارگاه‌های لنج سازی از بزرگ‌ترین صنایع دستی ایران به شمار می‌روند که در استان هرمزگان و جزیره قشم فعال هستند. صنعت بی‌نظیر و بومی لنج سازی از زیبایی‌های خاص و صنعت بومی قشم است. لنج‌های سنتی یکی از مهم‌ترین عناصر بومی عبور و مرور دریایی هستند.

روستای گوران در سواحل شمالی جزیره قشم واقع شده است و یکی از مراکز اصلی ساخت لنج به‌صورت سنتی در ایران محسوب می‌شود. این روستا از توابع بخش شهاب است که در ۹۰ کیلومتری مرکز قشم قرار دارد.

منبع عکس: hchto

روستای گوران یک بندر تاریخی است و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین بندرگاه‌های هرمزگان از آن یاد می‌شود. نام روستا از واژه «گبران» به معنی آتش‌پرستان گرفته شده و به احتمال زیاد در گذشته محل زندگی زرتشتیان بوده است. این روستا دارای آثار تاریخی متنوعی است.

کارگاه‌ لنج سازی جزیره قشم در نزدیکی بندر گوران، لافت و نزدیکی شهر صنعتی کاوه واقع شده‌ است و از جالب‌ترین جاذبه‌های جزیره به شمار می‌رود. کارگاه لنج سازی قشم با نام‌های کارگاه لنج سازی بندر لافت، کارگاه لنج سازی بندر گوران و موزه باز دریانوردی سنتی گوران شناخته می‌شود.

منبع عکس: hchto

کارگاه لنج سازی در کنار روستا و هم‌جوار ساحل قرار دارد. در روستای گوران جوانان و استادکاران بسیاری به شغل ساخت و تعمیر لنج‌های بزرگ و کوچک مشغول هستند و این حرفه نقش مهمی در رونق گردشگری، ماهی‌گیری و تجارت جزیره زیبای قشم داشته است. در مسیر اسکله لافت تا قشم چند کارگاه لنج سازی دیگر نیز وجود دارد که امکان بازدید از آن‌ها میسر است.

منبع عکس: kookbook.blogsazan

برای بازدید از کارگاه لنج سازی گوران باید خود را از مسیرهای زمینی یا از طریق مسیر هوایی به قشم برسانید. فاصله زمینی تهران تا بندرعباس حدود ۱۴۰۰ کیلومتر است و بسته به مسیری که انتخاب می‌کنید ۱۴ تا ۱۶ ساعت طول می‌کشد. بعد از رسیدن به بندرعباس می‌توانید از طریق اسکله شهید حقانی یا بندر پل (لندی‌گراف) به قشم بروید. فاصله بندر شهید ذاکری تا کارگاه لنج سازی ۹۵ کیلومتر است و حدود ۸۲ دقیقه زمان می‌برد. اگر از طریق بندر لافت وارد جزیره قشم شده باشید؛ مسیر ۴۴ کیلومتری تا رسیدن به کارگاه لنج سازی گوران پیش روی شما است و حدود ۳۸ زمان می‌برد.

• آدرس: استان هرمزگان،جزیره‌ی قشم، روستای گوران، کارگاه لنج سازی گوران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: تابناک

لنج در واقع کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری و مسافری است که در خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند رفت‌وآمد می‌کند. لنج در زبان جنوبی به معنی خرامیدن است و این نام به‌دلیل حرکت آهسته و زیبایی است که این لنج‌ها در آب دارند. عمده صنعت لنج سازی ایران در بندر کنگ استان هرمزگان است و لنج‌های قشم نیز برای تعمیر به آنجا می‌روند؛ اما در روستای گوران نیز می‌توان این هنر را دید و از آن بازدید کرد.

در زبان محلی کسانی که به لنج سازی مشغول هستند «گلاف» یا «جلاف» نام دارند. پایه و اساس ساخت لنج‌ها بر اساس قایق‌های بادبانی است. لنج‌های قدیمی بادبان‌های بزرگی داشتند که با مهار کردن نیروی باد حرکت می‌کردند و به آن‌ها «سمعه» می‌گفتند؛ اما از حدود ۷۰ سال پیش لنج‌ها به موتورهای دیزلی مجهز شدند و موتورها کار بادبان‌ها را می‌کنند. این موتورها اکثرا ژاپنی و بسیار گران‌قیمت هستند.

منبع عکس: خبرگزاری موج

لنج‌ها انواع بسیار متنوعی دارند؛ به‌طور مثال می‌توان به حوری (لنج مخصوص مسافربری)، سماج (لنج مخصوص ماهی‌گیری) و سمبوک (لنج مخصوص باربری با ظرفیت ۱۰ تن) اشاره کرد. لنج‌ها دارای عرشه باز و نیمه‌باز هستند.

معمولا مصالح اصلی برای ساخت لنج از منایع محلی و کشوری تامین می‌شوند. به‌طور مثال الوار مورد نیاز لنج سازی از تنه درختان جنگلی همچون ساج، کهور و کنار است. در این صنت چوب ساج به‌دلیل روغنی، فشرده و سخت بودن بسیار با اهمیت و ارزشمند است. گاهی چوب مورد استفاده در لنج سازی از خارج از کشور تامین می‌شود. این چوب‌ها از آفریقا به امارات و از امارات به قشم می‌رسند. قطعات فلزی هم‌چون پیچ و مهره‌ها معمولا از شهر اصفهان تامین می‌شوند.

منبع عکس: ویکی پدیا

امروزه برخی از لنج‌های جدید را از فایبرگلس می‌سازند که البته کم‌دوام‌تر هستند. لنج‌های قدیمی و چوبی تا ۱۰۰ سال می‌توانند در آب شناور بمانند. ساخت لنج هزینه بالایی دارد. گاهی به‌دلیل مشکلات مالی ساخت یک لنج حدود دو سال زمان می‌برد. لنج‌ها معمولا با نیروی انسانی کمی ساخته می‌شوند. یک نفر استادکار و حدود هشت نفر کارگر برای ساخت یک لنج همکاری می‌کنند. برای اینکه گمرک اجاره خروج از بندر را به لنج بدهد؛ باید یک ناخدا و حداقل ۶ خدمه در آن حضور داشته باشند.

۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ در ششمین جلاس میراث معنوی سازمان یونسکو که در جزیره بالی اندونزی برگزار شد؛ دانش ساخت و دریانوردی با لنج‌های سنتی خلیج فارس به ثبت جهانی رسید. از آن زمان بیش از پیش توجه جهانیان به این هنر جلب شد و گردشگران بسیاری برای بازدید از این حرفه به جزیره قشم سفر کردند.

منبع عکس‌ها: خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری برنا، خبرگزاری صدا و سیما، ایران نگری

طرح موزه روباز و طبیعی روستای گوران در سال ۱۳۹۶ با همکاری سازمان‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان منطقه آزاد قشم و موسسه مطالعات بین‌المللی گروه جایکا اجرا شد. هدف از تاسیس این مجموعه آشنایی با دانش دریانوردی، لنج سازی و آموزش شیوه‌های صید و صیادی است. در این موزه گردشگران می‌توانند با توربافی و پخت غذای محلی نیز آشنا شوند.

منبع عکس: ویسگون

کلمه لنج از واژه انگلیسی «launch» به معنی قایق موتوری گرفته شده است. لنج سازی دانش ارزشمندی است که نسل به نسل از پدران به پسران منتقل شده است و شهرت جهانی دارد.

لنج در واقع به‌عنوان بزرگ‌ترین صنایع دستی در دنیا و بخش مهمی از صنایع دستی قشم محسوب می‌شود؛ زیرا هیچ طرح نقشه نوشته شده‌ای برای لنج‌ها وجود ندارد و هر لنج با لنج دیگر متفاوت است. لنج و لنج سازی یکی از مهم‌ترین صنایع دستی و ارزشمندترین فعالیت‌های اهالی بومی روستای گوران است که با فرهنگ و اقتصاد آن‌ها پیوندی عمیق دارد و از قدیم تاکنون با همان سبک و روش باقی مانده است.

منبع عکس: ویزیت ایران

طبق شواهد تاریخی، روستای پی پشت در نزدیکی بندر لافت، مهد لنج سازی جزیره قشم بوده است. در گذشته این روستا مرکز ساخت لنج‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس و پاکستان بود. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهند که ساخت لنج در ایران به زمان پس از اسلام بازمی‌گردد.

منبع عکس: مشرق نیوز

بازدید از موزه باز لنج سازی گوران شرایط خاصی ندارد و گردشگران می‌توانند همه‌روزه به آن مراجعه کنند. هم‌کلام شدن با کارگران کارگاه لنج سازی و کسب اطلاعات از آن‌ها این بازدید را بسیار پربار می‌کند. برای بازدید از موزه، مبلغ اندکی بابت ورودی دریافت می‌شود.

در هنگام بازدید از عرشه لنج‌ها بهتر است گردشگران مراقب خطرات احتمالی باشند. وجود این خطرات به‌دلیل ناتمام بودن ساخت لنج‌ها است.

منبع عکس: pendaronline

روزهای تابستان در جنوب کشور و جزیره قشم بسیار گرم هستند. اگر در این فصل راهی قشم شوید تنها عصر و شب می‌توانید به گشت‌وگذار بپردازید که در این زمان کارگاه لنج سازی تعطیل است. زمستان، پاییز و اوایل بهار بهترین زمان برای سفر به جزیره قشم هستند.

برای بازدید از کارگاه لنج سازی گوران ساعت مشخصی وجود ندارد؛ اما کارگاه‌ها معمولا از صبح تا عصر فعال هستند. بهترین زمان بازدید از کارگاه لنج سازی هنگام ظهر است؛ درست زمانی که کارگران در حال استراحت هستند. در این زمان آن‌ها بدون دغدغه به سوالات ما پاسخ می‌دهند و می‌توان از لنج‌ها بازدید کرد.

منبع عکس: اسمارتیز

روستای گوران امکانات گردشگری و اقامتی زیادی ندارد و شاید این موضوع یکی از دلایلی است که کارگاه لنج سازی جزو دیدنی‌های ناشناخته در قشم محسوب می‌شود. برخی از اهالی روستای گوران خانه‌هایشان را به مسافران اجاره می‌دهند و می‌توان در روستا اقامت کرد.

اقامتگاه‌های بومگردی بسیاری در جزیره قشم فعال هستند. اقامتگاه بومگردی زینت دریایی در ۱۰ کیلومتری لنج سازی گوران و در روستای سلخ واقع شده است. روستای سلخ منطقه‌ای زیبا با فرهنگ و آداب غنی و سنتی است. مالک این اقامتگاه، زینت دریایی است. او منزل خود را در روستا به اقامتگاه بومگردی تبدیل کرده است.

منبع عکس: سازمان بنادر و دریانوردی

در جزیره زیبای قشم و اطراف کارگاه لنج سازی گوران دیدنی‌های طبیعی و تاریخی بسیاری وجود دارد. گردشگران می‌توانند با برنامه‌ریزی دقیق بازدید از این جاذبه‌ها را در برنامه یک روزه خود قرار دهند. در ادامه به معرفی اجمالی تعدادی از دیدنی‌های اطراف موزه باز لنج سازی گوران می‌پردازیم.

منیع عکس: دنیای سفر

روستای گوران قشم در فصله دو کیلومتری کارگاه لنج سازی قرار دارد. این روستای دارای آثار تاریخی ارزشمندی است. بر اساس اسناد معتبر تاریخی قدمت بندر گوران به دوران هخامنشان بازمی‌گردد و بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد. سد تاریخی گوران از دیگر دیدنی‌های این روستا است که در دوران هخامنشیان پی‌ریزی شده است. سد گوران بزرگ‌ترین سد قشم محسوب می‌شود و در ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ۳۰۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع عکس: ایرانگرد

جنگل حرا از جاذبه‌های طبیعی معروف و ارزشمند جزیره قشم است که جلوه‌های طبیعی بی‌نظیری را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد. این جنگل‌ در فاصله ۱۵ کیلومتری کارگاه لنج سازی قرار دارد. جنگل حرا شهرتی جهانی دارد و در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده است. زیبایی این منطقه زمانی به اوج خود می‌رسد که درختان در آب فرو می‌روند. جنگل‌های حرا یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره محسوب می‌شوند.

منبع عکس: سفرزون

تنگه چاهکوه از جاذبه‌های طبیعی قشم است که در ۷۰ کیلومتری قشم و ۹ کیلومتری کارگاه لنج سازی گوران واقع شده است. این جاذبه منحصربه‌فرد در نزدیکی روستای چاهوی شرقی و در بخش میانی ژئوپارک جهانی قشم قرار دارد. تنگه چاهکوه صدها سال پیش بر اثر دو شکستگی عمود بر هم در میان کوه ایجاد شده است. این منطقه به مرور زمان و در اثر فرسایش‌های طبیعی، شکل و شمایل کنونی خود را به‌دست آورده است. در انتهای مسیر تنگه می‌توان لانه‌های پرندگان و کندوهای زنبور عسل را دید؛ البته رسیدن به این بخش سخت است؛ زیرا در طول تنگه شیب زیاد و مسیر به‌شدت تنگ می‌شود.

در ابتدای ورودی تنگه چاهکوه چهار چاه برای ذخیره آب شیرین توسط اهالی حفر شده است و از آن‌ها به‌عنوان منبع آب آشامیدنی در تابستان استفاده می‌‌شود؛ همین امر سبب شده است تا تنگه برای بومیان منطقه مقدس باشد.

منبع عکس: گوگل مپ عکاس: سعید قیصری

غار نمکدان قشم از جاذبه‌های مهم قشم محسوب می‌شود و جزو ژئوپارک جهانی قشم است. این غار درون گنبد نمکی قشم قرار دارد که بلندترین بخش جزیره محسوب می‌شود. غار نمکدان با ۶۴۰۰ متر طول، طولانی‌ترین غار نمکی جهان است. سن نمک‌های این غار به‌ دوره پیش از کامبرین برمی‌گردد و بیش از ۵۷۰ سال عمر دارد. فاصله غار نمکدان با کارگاه لنج سازی گوران ۴۶ کیلومتر است و طی این مسیر حدود یک ساعت زمان می‌برد.

اگر تاکنون از موزه باز کارگاه لنج سازی گوران قشم بازدید کرده‌اید، لطفا تجربه خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما و سایر همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: زیبا وکیلی