روستای تیس

در ایران، روستاها همواره یکی از واحدهای اجتماعی بوده‌اند که اقوام مختلف ایرانی به‌شکل‌های گوناگونی در آن‌ها گرد هم می‌آمدند و سبک زندگی ساده و بی آلایشی را از سر می‌گرفتند. امروزه روستاها بخشی بسیار جذاب از مقاصد گردشگری را تشکیل می‌دهند. روستاهای زیبای ماسوله، کندوان، ابیانه و ولاشان تنها تعداد اندکی از این‌گونه روستاها هستند.

در این میان روستای کمتر شناخته‌ شده، اما قدیمی تیس را می‌توان یکی از بهترین روستاهای گردشگری ایران نامید: روستایی که ریشه در تاریخ باستان ایران‌زمین دارد و تعدادی از مهم‌ترین جاهای دیدنی چابهار را در خود جای داده است. تیس به اعتبار گذشته‌ خود و جاذبه‌هایش، می‌تواند مقصدی عالی برای تعطیلات آینده باشد. با کجارو همراه باشید.

روستای تیس با قدمتی بسیار، در گذشته‌های دور بندری مهم بوده است. امروزه با چشم‌اندازهای ساحلی و جاذبه‌های گردشگری متعددش، تیس به یکی از مقاصد روستاگردی در منطقه جنوب کشور تبدیل شده است. از گورستان جن گرفته تا قلعه پرتغالی‌ها، این روستا هیچ گردشگری را ناامید نمی‌کند. نزدیکی به چابهار و امکانات مناسب نیز آن را در میان گردشگران محبوب‌تر کرده‌اند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: S S)

روستای باستانی تیس که طیس یا تیز نیز خوانده می‌شود، در گذشته یکی از مهم‌ترین بنادر ایران و مهم‌ترین بندرگاه ناحیه تاریخی مکران بوده است. بازرگانان در آن دوره کالاهای مورد نیاز را از آسیای شرقی و هند، از طریق این بندر به دیگر نقاط خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز ارسال می‌کردند. جایگاه روستای تیس به‌عنوان بندر در برخی دوره‌های اسلامی نیز حفظ شده که در این زمان آن را تیز می‌نامیدند. با اینکه تیس امروزه اهمیت خود را به‌عنوان بندرگاه از دست داده؛ اما به‌عنوان روستایی ساحلی باقی مانده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: عارف خدابنده)

از آنجا که نام روستا در کتاب‌های مرتبط به جنگ‌ها و فتوحات اسکندر مقدونی آمده است؛ می‌توان قدمت آن را حدود ۲۵۰۰ سال پیش دانست. در دوره‌ هجوم اعراب به ایران طبق گفته‌های ابن بلخی، بندر تیس به دست لشگر بصره افتاد. در سال ۹۷۱ میلادی (۳۶۰ قمری) عابد بن علی، یکی از فرماندهان عضدالدوله‌ی دیلمی تیس را اشغال کرد و دست به کشتار مردم زد.

در نهایت مردم روستا به دین اسلام گرویدند. در اواخر سده‌ ۱۰ و اوایل سده‌ ۱۱ قمری، ورود پرتغالی‌ها به خلیج فارس و دریای عمان، میرجیند، یکی از سرداران ناحیه‌ ساحلی مکران را به ایستادگی در برابر آن‌ها واداشت. در آن دوره پرتغالی‌ها قلعه‌ای ساختند که امروزه می‌توان بقایای آن را در این روستا پیدا کرد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: سعید نظریه)

آن‌گونه که به نظر می‌رسد روستای ساحلی تیس در دروه‌ قاجار از شناخت چندانی برخوردار نبوده است. شاید بتوان یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش اهمیت روستای تیس به‌عنوان بندر را، توقف تولید نیشکر و پانیذ در مکران یاد کرد. چراکه این بندر خروجی اصلی این محصولات بوده است.

تیس آثار تاریخی قابل‌توجهی دارد که از آن جمله می‌توان به گورستان جن تیس، مسجد جامع تیس، مجموعه‌ غارهای بان مسیتی، قلعه پیروز گت، قلعه انوشیروان، آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پرتغالی‌های تیس و بندر صیادی تیس اشاره کرد. این جاذبه‌های فاصله زیادی با یک‌دیگر ندارند و با برنامه‌ریزی می‌توانید یک‌روزه از تمام آن‌ها بازدید کنید. برای برخی از آن‌ها بازدیدی نیم تا یک‌ساعته کفایت می‌کند.

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: نیما آزاد، بابک س، شروین و سید وحید شریعت)

روستای تیس در استان سیستان و بلوچستان، پنج کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

• فاصله روستای تیس از زاهدان: ۶۲۶ کیلومتر
• فاصله روستای تیس از زابل: ۸۳۶ کیلومتر
• فاصله روستای تیس از ایرانشهر: ۳۰۱ کیلومتر
• فاصله روستای تیس از تهران: ۱۸۰۴ کیلومتر

تیس امروزه با قرارگیری در مسیر ارتباطی چابهار-کنارک به‌عنوان یکی از مقاصد و جاذبه های گردشگری استان سیستان و بلوچستان از جایگاه خوبی برخوردار است. با استفاده از راه هوایی از تهران تا چابهار حدود ۱۴۵۳ کیلومتر و از طریق راه زمینی با استفاده از جاده‌ ایرانشهر- کرمان حدود ۱۹۶۱ کیلومتر فاصله است. از چابهار تا تیس نیز حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باید با خودرو برانید. همچنین می‌توانید از تاکسی تلفنی استفاده کنید.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: بهزاد ریگی)

چابهار یکی از معدود نقاطی در ایران است که تقریبا در تمام طول سال هوایی متعادل دارد. البته از اواسط بهار و در طول تابستان شرجی هوا افزایش می‌یابد و از تعداد مسافران کاسته می‌شود. بنابراین اگر خلوتی برای شما اهمیت دارد و می‌توانید با هوای مرطوب کنار بیایید، در این بازه زمانی راهی چابهار و تیس شوید. در غیر این صورت، بهترین زمان سفر به روستای تیس، پاییز و زمستان است.

خرید سوغاتی یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر است؛ به‌خصوص وقتی به مناطق کمترشناخته‌شده مانند تیس سفر می‌کنید. روستای تیس با وجود کوچکی، سوغاتی‌های جالبی برای خرید دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به انواع سوزن‌دوزی، آبزیان تاکسیدرمی شده، ادویه محلی، حصیر، زیورآلات زنانه و خوراکی‌های محلی اشاره کرد.

عکس از پایگاه خبری گلونی (عکاس: نامشخص)

روستاگردی و گشت‌و‌گذار در مناطق مختلف ایران بدون تجربه غذاهای محلی کامل نمی‌شود. پس خوردن غذاهای تیس را فراموش نکنید. شیلات نقش مهمی در غذاهای این روستای ساحلی دارند. از جمله غذاهای خوشمزه‌ای که باید در تیس امتحان کنید، قلیه ماهی، پکوره، شیلانچ، مربای خرما، حلوای خرما، میگو پلو و سبزی پلو با ماهی هستند.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: ampersandyslexia)

اگر قصد دارید شب را در روستای تیس سپری کنید، دو گزینه پیش روی شما وجود دارد. گزینه ارزان‌تر، اقامتگاه‌های روستای تیس است. اگر اقامتی با کیفیت بالاتر را مدنظر دارید، چند کیلومتری طی کنید و به چابهار بروید. در چابهار هتل‌های گوناگونی با خدمات مختلف وجود دارد که می‌توانید شب را در آن‌ها سپری کنید.

اقامتگاه دلفین روستای تیس/عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاس: محمد سپاهی)

• اگر با خودرو از شهر خود راهی چابهار و تیس هستید، سعی کنید آب و خوراکی کافی برای مسیر همراه داشته باشید. همچنین باک ماشین‌تان پر باشد؛ چراکه فواصل شهرها از یک‌دیگر در این مسیرها زیاد است.
• در سفر به نواحی مختلف ایران، از جمله تیس، به باورها و فرهنگ مردم بومی احترام بگذارید.
• آثار تاریخی میراث بشریت هستند. با نوشتن یادگاری، غنیمت بردن قطعه‌ای و... خیانت در امانت نکنیم.
• با اقامت در اقامتگاه‌های روستایی و خرید سوغاتی‌های محلی به اقتصاد مردم بومی کمک برسانید.
• طبیعت مادر ما است. آن را پاس بداریم و از ریختن زباله (حتی موارد تجزیه‌پذیر و ته‌سیگار) و وارد آوردن هرگونه آسیب به پیکر آن خودداری کنیم.
• گوش‌ماهی‌ها و صدف‌های کرانه دریا هرچند وسوسه‌کننده هستند؛ از جمع‌آوری آن‌ها خودداری کنید؛ چراکه اکوسیستم طبیعی منطقه به آن‌ها بستگی دارد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: عارف خدابنده)

نویسنده: محبوبه رستمی