موزه هنر اسلامی دوحه

موزه هنرهای اسلامی دوحه بزرگ‌ترین موزه اسلامی است و از جاهای دیدنی دوحه به شمار می‌رود. این موزه از گسترده‌ترین مجموعه‌های آثار هنر دنیای اسلام و دیگر آثار جهانی میزبانی می‌کند. همچنین شاهکارهایی از گوشه‌های جهان را در این موزه می‌توان مشاهده کرد که میراثی از تمدن اسلامی محسوب می‌شوند. از جمله این آثار می‌توان به کتاب‌های خطی، پارچه‌های نفیس، سنگ‌های گران‌بها و سکه‌های قدیمی طلا، نقره و برنز اشاره کرد.

علاوه بر مجموعه‌های ارزشمند، معماری موزه هنرهای اسلامی دوحه جالب‌توجه است و از بنای آن به‌عنوان یکی از چشم‌اندازهای شهر یاد می‌شود. با کجارو همراه باشید.

• آدرس: قطر، دوحه، انتهای کورنیش دوحه (مشاهده روی نقشه)

گاهی معجزه معماری ساختمان‌هایی را خلق می‌کند که کمترین عبارت هنگام دیدنشان «انگشت به دهان شدن» است. موزه هنرهای اسلامی در دوحه قطر از جمله ساختمان‌هایی است که این عبارت برازنده‌اش است. ساختمانی بسیار زیبا در دل خلیج همیشه فارس.

موزه هنر اسلامی در دوحه (به عربی: متحف الفن الاسلامی فی الدوحه)‌ تاسیس ۲۰۰۸، نام یک موزه هنر از دوران اسلامی است که در پایتخت کشور قطر قرار دارد. این موزه همچنین میزبان آثار تاریخی از سال ۶۰۰ میلادی تا قرن نوزدهم است.

این موزه مکانی‌ است برای یادگیری و بستری برای گفت‌وگو و آشنایی با هنر و معماری اسلامی. این موزه، نماد فرهنگی جدیدی را برای منطقه خلیج فارس، به وجود آورده است. حجم هرمی مانند (زیگوراتی) و پله‌های نمایش‌گر منحنی شکل در هال مرکزی، مجموعه برخی از مهم‌ترین شباهت‌های این موزه با موزه لوور فرانسه هستند.

در مراسم گشایش این موزه، «یو-یو ما» نوازنده معروف آمریکایی هنرنمایی کرد.

یو مینگ پی (به انگلیسی: Ieoh Ming Pei) مشهور به آی ام پی (به انگلیسی: I. M. Pei) نام اختصاری و مستعار معمار برجسته آمریکایی چینی تبار است.

آی ام پی که در ۱۹۱۷ متولد شد، در دانشگاه هاروارد تحت تعلیم والتر گروپیوس قرار گرفت. شرکت وی در شهر بوستون مستقر است و او از برندگان جایزه پریتزکر نیز است. آی. ام. پی که بیشتر شهرت خود را مدیون طراحی هرم مدرن شیشه‌ای به‌عنوان ورودی جدید موزه تاریخی لوور پاریس است که در حدود دو دهه پیش ساخته شد.

این معمار برجسته که به‌ویژه در طراحی فضاهای فرهنگی و نمایشگاهی تخصصی ویژه دارد به‌تازگی «موزه هنر اسلامی» در دوحه قطر را طراحی کرده است که ۶ سال است از بازگشایی آن می‌گذرد. در این بنا او عناصر معماری سنتی اسلامی را به روشی چشم‌نواز با معماری مدرن قرن ۲۱ تلفیق کرده است. این مجموعه که در مساحتی بیش از ۴۵۰۰۰ متر مربع ساخته شده است به نظر می‌رسد که سبک معماری و المان‌های موردعلاقه آی. ام. پی را در شباهتی بسیار با طرح موزه لوور او بیان می‌کند. حجم هرمی مانند (زیگوراتی) و پله‌های نمایش‌گر منحنی شکل در هال مرکزی مجموعه برخی از مهم‌ترین این شباهت‌ها هستند.

یکی از اولین اقدامات پی جهت طراحی، رد کردن محترمانه تمامی سایت‌های پیشنهاد شده به او برای این مجموعه بود. از نظر او این بنا باید در زمینی به‌تنهایی و بدون ساختمان‌هایی در همجوار بنا می‌شد. ازاین‌رو، او یک تفرجگاه لبه آبی جزیره‌ای مانند در دوحه را که به موازات یک جاده اصلی قرار گرفته است، برای این منظور انتخاب کرد. همچنین، او در طراحی داخلی بنا لبه‌های سخت معماری مدرن را با فرم‌های هندسی‌وار و منحنی شکل معماری سنتی اسلامی ترکیب کرده است.

گرچه طراحی بنا چه از نظر حجم بیرونی و چه جلوه‌های درونی بسیار چشم‌نواز است اما به نظر من، شاید بیش از اندازه مصنوع و خشک بوده و فقدان عناصر طبیعی در آن مشهود است. به‌ویژه آنکه هماهنگی با طبیعت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری اسلامی است. البته شاید در این زمینه باید به اقلیم کشور قطر و طبیعت خشک آن نیز توجه کرد و حتی اینکه شاید معماری غیر مسلمان تمامی زوایای معماری اسلامی را به‌خوبی درک نکرده است. با این حال اینکه این موزه یک نمونه کامل و زیبا است هیچ شکی نیست اما نمونه بدون نقصی نیست.

تصاویری که خواهید دید، شکوه معماری این ساختمان را به رخ می‌کشد.

موزه هنرهای اسلامی در دوحه پایتخت قطر بزرگ‌ترین موزه اسلامی به شمار می‌رود که در آن آثار باستانی اسلامی چون کتاب‌های خطی، پارچه‌های نفیس، سنگ‌های گران‌بها و سکه‌های قدیمی از طلا و نقره و برنز که تاریخ برخی از آن‌ها به پیش از اسلام و عهد ساسانیان باز‌می‌گردد، به نمایش گذاشته شده است.

موزه هنرهای اسلامی مجموعه‌ای کم‌نظیر و نایاب از دست‌نوشته‌های مصری، اسپانیایی ‌و ترکی قرون ۱۱، ۱۳ و ۱۵ با موضوعات علمی و ریاضیات را به نمایش گذاشته که در میان ‌آن‌ها یک نسخه عربی ارزشمند و نایاب نیز دیده می‌شود. این نسخه ابتدا از اسپانیا به ایتالیا منتقل شد و سپس ‌به‌صورت نسخه دیجیتالی برگشت. ‌

این نسخه نایاب با عنوان کتاب «اسرار نتایج تفکر» را «ابن خلف المرادی» دانشمند مسلمان در سال ۱۲۶۶ از ‌روی نسخه اصلی که در قرن۱۱ نگاشته شده، کپی کرده و مدت‌ها در ایتالیا ‌نگهداری می‌شد. این نسخه ارزشمند شامل نوشته‌ها و تصاویری بیش از ۳۰ اختراع، ‌شامل ابزارآلات ماشینی، ساعت‌های آبی، تقویم‌های خودکار و ماشین‌های جنگی است که ‌آن را از نسخ حوزه علم تاریخ می‌دانند، زیرا یکی از اولین نوشته‌هایی است که ‌درباره ماشین‌های قدیمی نوشته و قبلا چنین نسخه‌ای هرگز مطالعه یا یافت نشده است.‌

گشایش این موزه زمینه‌ای است تا بسیاری از دست ساخته‌های هنر اسلامی که سال‌ها در گوشه و کنار دنیا پراکنده بوده‌اند، به مکان اصلی خود یعنی سرزمین‌های اسلامی بازگردند.

اولیور واتسون مدیر داخلی موزه در ارتباط با این موزه گفت:

این موزه یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی در خلیج فارس است و آثارباستانی اسلامی جمع‌آوری شده از اروپا و آسیا در آن به نمایش گذاشته شده است. این موزه که به‌عنوان نمادی برای ارتباط جهانیان به یکدیگر در وسط دریا بنا شده تا پایان سال گذشته بیش از ۸۹۳ هزار بازدیدکننده داشته است.

در این نمایشگاه که از هفت طبقه تشکیل شده و دو طبقه آن در زیر آب قرار دارد، ۴۵۰۰ اثر هنری از کشورهای مختلف به نمایش گذاشته شده است.

همچنین نحوه معماری این موزه نمادی از معماری اسلامی به شمار می‌رود. حتی خود نمای ساختمان با اینکه مدرن طراحی شده است ولی با توجه به اصول مبانی اسلامی ساخته شده است. چرخش مکعب‌ها، به‌نوعی پیچیدیگی مفهومی معماری اسلامی را یادآور می‌شود. ورودی ساختمان هم از یک خوانایی و سلسله مراتبی برخوردار است که باز هم یادآور مساجد اسلامی است.

ساعات بازدید موزه هنرهای اسلامی دوحه از شنبه تا پنجشنبه از ۹ صبح تا هفت عصر و در روزهای جمعه از ۱۳:۳۰ تا ۱۹:۰۰ است. هزینه بازدید از موزه (در سال ۲۰۲۳) برای گردشگران خارجی ۵۰ ریال قطر است.

منبع عکس کاور: ویکی پدیا. عکاس: Chainwit.

نویسنده: سمیه اکبری