بازار جهرم

بازار جهرم یکی از ارزنده‌ترین و بهترین نمونه‌های معماری‌ دوران زندیه به حساب می‌آید و در شهر جهرم واقع شده است. این بازار صلیبی‌شکل است و چهارسوقی در وسط آن قرار داد. بازار جهرم یکی از مراکز خریدوفروش مهم در شهر جهرم محسوب می‌شود و در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است. در ادامه، شما را بیشتر با این بازار آشنا خواهیم کرد.

• آدرس: استان فارس، شهرستان جهرم، شهر جهرم، بلوار شهید رجایی شمالی، خیابان منوچهری (جمهوری اسلامی) (مشاهده روی نقشه)

بازار سرپوشیده جهرم از خیابان جدیدالاحداث منوچهری شروع و به محله زیركنار ملاجواد ختم می‌شود.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: iifarnoosh)

بازار جهرم از برجسته‌ترین جاهای دیدنی جهرم و آثار تاریخی کشورمان است. این بازار در مرکز شهر جهرم و در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد. در بازار حدود ‌۱۰۰ حجره جای گرفته‌اند که بیشتر حجره‌ها به فروش پارچه مشغول هستند؛ به همین دلیل این بازار به بازار پارچه‌ای نیز معروف است.

به‌‌‌واسطه شباهت بسیار زیاد به بازار وکیل شیراز، از بازار جهرم به‌عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل یاد می‌کنند. همچنین به‌دلیل عرض کم آن شباهت بسیاری به بازار قیصریه لار دارد. از نکات شگفت‌انگیز درباره بازار سقف آن است که بعد از هر بارندگی به رنگ سبز درمی‌آید.

بازار جهرم در تاریخ ۱۶ مردادماه ۱۳۵۲ به شماره ۹۵۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و مرمت آن بعد از سیل سال ۱۳۹۵ آغاز شد.

عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: مجتبی امیرزاد)

بازار جهرم از جاهای دیدنی استان فارس به شمار می‌آید و هنر دست معماران اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه است. این بازار تاریخی و سرپوشیده را حاکم جهرم و فسا، حاج محمدحسین خان جهرمی، در سال ۱۲۵۰ هجری قمری طی مدت ۶ سال ساخت. در دوره‌های بعد نیز این بنا توسعه یافت و تکمیل شد.

در سال‌های اخیر، تعمیراتی در این بازار صورت گرفت. در این تعمیرات، کف بازار را حدودا یک متر بالاتر آوردند و روی آن را آسفالت کردند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: محمد بهروزی)

بازار جهرم با مساحت ۸۰۰ متر مربع از جمله بازارهای صلیبی‌شکل ایران به شمار می‌آید. یک چهارسوق در مرکز بازار واقع شده است که به گفته کارشناسان یکی از بی‌نظیرترین چهارسوق‌های کشور محسوب می‌شود. این چهارسوق دارای طاق ضربی مرتفع است که یکی از نمونه‌های بی‌نظیر طاق‌زنی به حساب می‌آید. در پایین چهارسوق نیز حوضی سنگی قرار دارد.

قدیمی‌ترین بخش بازار جهرم، قسمت اصلی آن به حساب می‌آید و دارای چهار در ورودی با سقفی به‌شکل گنبد است. سطح مغازه‌ها بالاتر از زمین ساخته شده است تا در هنگام بارندگی آب به حجره‌ها نفوذ نکند. نور این بازار از طریق دریچه‌هایی که روی سقف تعبیه‌ شده‌اند، تامین می‌شود.

جهرم منطقه‌ای گرمسیری به شمار می‌آید و این بازار کاملا متناسب با آب‌وهوای آن ساخته شده است. دیوارهای ضخیم، سقف گنبدی‌شکل و پنجره‌های باریک و بلند از جمله عواملی هستند که بازار جهرم را در تابستان خنک نگه می‌دارند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: MahmoudReza Doosideh)

گنبد چهارسوق بازار جهرم با ارتفاع نسبتا زیادی به‌صورت نیم‌كره بنا شده است و بر راس آن بادگیر زیبایی قرار دارد. این گنبد بادقت طراحی و اجرا شده و با وجود زلزله‌های شدید جهرم كوچک‌ترین خللی در آن به وجود نیامده است. مصالح به‌کار رفته در گنبد گل و کاه است و روی ساقه گنبد آن اشعاری به خط نستعلیق مشاهده می‌شود. بادگیر هشت‌ضلعی گنبد دارای هشت منفذ است و تهویه هوای چهارسوق را به‌عهده دارد.

عکس از باشگاه خبرنگاران جوان (عکاس: نامشخص)

چهار کتیبه تاریخی در چهارسوق و هشتی بازار جهرم جلب‌توجه می‌کنند که یادگار دوره‌های مختلف تاریخی هستند. سه کتیبه از جنس سنگ و یک کتیبه از جنس گچ است و هرکدام به موضوعات مختلفی اشاره دارند:

• کتیبه اول: این کتیبه مربوط به دوران محمدشاه قاجار است.
• کتیبه دوم: این کتیبه در سال ۱۲۵۴ هجری قمری نصب شد.
• کتیبه سوم: این کتیبه مربوط به سال ۱۲۸۴ هجری قمری و موضوع آن ممنوعیت شغل محتسبی در شهر جهرم است.
• کتیبه چهارم: این کتیبه در دوران حکومت پهلوی نصب شد و موضوع آن بازسازی بازار به‌وسیله دو خواهر از اهالی جهرم است.

بازار جهرم از دو راسته شمال به جنوب و شرق به غرب ساخته شده است و تمام قسمت‌های آن با چهار جهت اصلی شمال، جنوب، غرب و شرق ارتباط دارند. در راسته شمالی-جنوبی بازار، در هر سمت ۱۸ زوج مغازه قرار گرفته‌اند و در شمال چهارسوق ۹ زوج مغازه دیده می‌شود. در راسته شرقی-غربی و در سمت شرق چهارسوق ۶ زوج مغازه وجود دارد که کوتاه‌ترین قسمت بازار است. در این قسمت بازار مسگران قرار دارد که در گذشته سقف نداشت. مسگران و آهنگران در این بخش از بازار صنایع دستی تولید می‌کردند؛ اما در حال حاضر تعداد آن‌ها بسیار کاهش یافته است. بازار غربی نیز دارای ۳۱ زوج مغازه است.

مغازه‌های بازار جهرم معمولا از دو قسمت تشکیل شده‌اند؛ قسمتی برای فروش کالا و اجناس و قسمت دیگر برای انبار و کارگاه‌های تولیدی. همچنین در داخل مجموعه بازار چندین کاروانسرا، مسجد و حمام قرار دارد. در حال حاضر، کاروانسرای جنوب غربی این بازار به پارکینگ خودرو تبدیل شده است. کاروانسرای گلشن و کاروانسرای لاری‌ها نیز به‌طور کامل تخریب شدند.

• قله سپیدار: استان فارس، ۸۰ کیلومتری شهر جهرم (مشاهده روی نقشه)

رشته‌کوه سپیدار طولی برابر با ۷۷ کیلومتر و عرضی معادل هفت تا ۱۰ کیلومتر دارد و یکی از جاذبه‌های طبیعی استان فارس محسوب می‌شود. بلندترین قله آن ۳۱۶۵ متر ارتفاع دارد. این کوه از اواسط پاییز تا اواخر بهار پوشیده از برف می‌شود و به عروس کوه‌های فارس شهرت دارد.

• آبشار مروارید خفر: استان فارس، ۷۵ کیلومتری شهر جهرم (مشاهده روی نقشه)

آبشار مروارید خفر یکی از جاذبه‌های شگفت‌انگیز استان فارس به شمار می‌آید و در آن انواع آبزیان و خرچنگ‌ها زندگی می‌کنند. ارتفاع این چشمه شیرین و قابل‌شرب از سطح دریا ۱۳۸۳ متر است. در فصل زمستان، از این چشمه، آب گرم همراه با بخار می‌جوشد.

آبشار مروارید خفر؛ عکس از گوگل‌مپ (عکاس:saeed shahali)

• بازدید از بازار جهرم رایگان است.
• زمان بازدید از بازار جهرم از ساعت ۹ تا ۱۳ و از ساعت ۱۵ تا ۲۱ است.
• برای دسترسی به بازار جهرم می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.
• با خرید از بازار جهرم، به کسب‌وکارهای بومی و محلی کمک کنید.
• بازار جهرم جزو آثار تاریخی و مهم کشورمان است. لطفا روی دیوارهای آن یادگاری ننویسید.

منبع عکس کاور: گوگل مپ. عکاس: عکاس: iifarnoosh

نویسنده: زلیخا رحمانیان / بازنویس: حانیه رضوی