چال کندی

چال کندی دره‌ای تماشایی در بخشی از مسیر رودخانه دز است که در آن از تلاقی صخره‌های بلند و رودخانه و فرسایش سنگ‌ها در طول زمان، مناظری زیبا به وجود آمده‌اند. این دره از زیباترین و بکرترین جاهای دیدنی دزفول به شمار می‌رود و در شمال دزفول و شمال شرقی اندیمشک واقع شده است. آب و هوای معتدل دره چال کندی، گردشگران زیادی را برای فرار از گرما در فصل‌های گرم سال به این منطقه جذب می‌کند.

پیمایش دره چال کندی با پای پیاده و همراه با تجهیزات حرفه‌ای، برای علاقه‌مندان به طبیعت گردی لذت‌بخش است؛ همچنین گردشگران می‌توانند با استفاده از قایق‌های محلی نیز از شهرهای دزفول و اندیمشک به تماشای این منطقه زیبا بروند. در طول مسیر چال کندی نیزارها و علفزارهای انبوه، توجه علاقه‌مندان به عکاسی را به خود جلب می‌کند. برای آشنایی بیشتر با دره چال کندی در ادامه با ما همراه شوید.

آدرس: استان خوزستان، شهرستان دزفول، شمال شرقی اندیمشک، جاده سد دز (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: ره بال آسمان، عکاس نامشخص

دره چال کندی از تفرجگاه‌های زیبای خوزستان در فاصله تقریبی ۳۰ کیلومتری از شمال دزفول و ۲۵ کیلومتری از شمال شرقی اندیمشک است. در چالکندی مناظری زیبا از تلاقی صخره‌ها با رودخانه «دز» توجه گردشگران را به سوی خود جلب می‌کند. در طول مسیر صخره‌ای این دره نیزارها و علفزارهای انبوهی به چشم می‌خورند که بر زیبایی این منطقه افزوده‌اند.

چالکندی در مسیر آب خروجی از سد دز قرار دارد و کوهپایه‌های این منطقه در امتداد رشته کوه زاگرس به حاشیه رودخانه دز می‌رسند. ساختار سنگ‌های این منطقه «کنگلومرا» (Conglomerate) یا «جوش‌سنگ» است که از قطعات درشت گرد تشکیل شده است.

صخره‌های منطقه چال کندی در طول سال‌های طولانی بر اثر رسوب آبرفتی رودخانه و رطوبت بالای هوا به‌شکل کنونی درآمده‌اند. این منطقه از نواحی بکر رودخانه دز است و گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری در آن به چشم می‌خورند.

منبع عکس: اسمارتیز، عکاس نامشخص

پونه وحشی، گل گاو زبان و درختان بید در سراسر مسیر چال کندی خودنمایی می‌کنند. در بخش بالادست صخره‌ها و کوهپایه‌ها نیز جانورانی مانند شغال، روباه و بز کوهی زندگی می‌کنند. در مسیر رودخانه می‌توانید انواع ماهی و خرچنگ ‌ها را در عمق آب زلال ببینید. در میان صخره‌ها نیز پرندگانی مانند مرغ ماهیخوار و زاغ نوک‌سرخ به چشم می‌خورند.

عمق رودخانه دز در بخش‌های عمیق چال کندی نزدیک به ۳۰ متر است. عمق زیاد رودخانه و وجود دیواره‌های بلند صخره‌ای در این دره، سبب اختلاف دمای این منطقه با شهرهای اطراف آن می‌شود و در گرم‌ترین روزهای تابستان نیز آب و هوای این تفرجگاه معتدل است.

برای بازدید از منطقه چال کندی چند راه پیش رو دارید که با توجه به مبدا حرکت خود، می‌توانید بهترین مسیر را برگزینید:

• از شمال دزفول وارد جاده دزفول-شهیون شوید که در امتداد بلوار شهدای دزفول قرار دارد. در این جاده با طی مسافتی در حدود ۱۰ کیلومتر به جاده فرعی چالکندی خواهید رسید. از میانه این جاده فرعی مسیر خاکی است و تنها بخش کوتاهی از آن را می‌توانید با ماشین بروید. ادامه راه را باید در مسیری سنگلاخی و شیب‌دار در زمانی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت پیاده طی کنید. برای عبور از این مسیر نیاز به آمادگی بدنی بالا، تجهیرات مناسب کوهنوردی و همراهی راهنمای آشنا به مسیر خواهید داشت.
• می‌توانید با عبور از رودخانه دز با قایق از مبدا پارک دولت دزفول به چال‌کندی برسید. از این پارک قایق‌های کرایه‌ای گردشگران را به تماشای تفرجگاه چال کندی می‌برند. دو مسیر متفاوت برای قایق‌ها وجود دارد که یکی طولانی‌تر از دیگری است. مسیر طولانی از میان علفزارها و نیزارهای انبوه عبور می‌کند و مسیر کوتاه‌تر از مقابل کت‌های دزفول (غارهای دستکند) می‌گذرد. پارک دولت در شمال دزفول و در منطقه زیبادشت قرار دارد.
• برای رسیدن به چالکندی از طریق رودخانه می‌توانید اسکله قلعه مختار در شهر اندیمشک را به‌عنوان مبدا حرکت خود انتخاب کنید.

عبور از مسیر نخست به‌سمت چال کندی که همراه با پیاده روی و صخره‌نوردی است، به‌عنوان یکی از بهترین مسیرهای طبیعت گردی ایران، برای علاقه‌مندان به طبیعت گردی لطفی دوچندان دارد و مسیر رودخانه‌ای برای خانواده‌ها مناسب‌تر است.

منبع عکس: باماتور، عکاس نامشخص

روایت‌های مختلفی در خصوص وجه تسمیه چالکندی نقل می‌شود.

در طول سال‌ها به‌دلیل وقوع سیلاب‌های بزرگ در دره چال کندی، چاه‌های متعددی در این دره به وجود آمده‌اند. ریزش صخره‌ها نیز از دیگر دلایل پیدایش چاه‌های بزرگ در این منطقه هستند. این دره را به‌دلیل وجود چاله‌های بزرگ در سراسر آن، چال کندی نامیده‌اند.

بر اساس باور ساکنان روستاهای اطراف دره چال کندی، نام این منطقه نخست چال قندی بوده است. بومیان مناطق اطراف از شخصی به نام کدخدا قندی قلاوند یاد می‌کنند که بزرگ خاندان این نواحی بوده است و نام این دره را از نام او گرفته‌اند. پس از آن به مرور زمان قندی به کندی تبدیل شد و نام چال کندی بر این دره باقی ماند.

در اندیمشک چال کندی را با نام «چم سبز» می‌شناسند. در زبان لری واژه «چم» به‌معنای کنار رودخانه است. بخش دوم این نام را نیز به‌دلیل سرسبزی و رنگ آب رودخانه دز در طول این منطقه انتخاب کرده‌‌اند.

منبع عکس: اسمارتیز، عکاس نامشخص

سراسر دره چال کندی را جاذبه‌های طبیعی زیبا پوشانده‌اند. از برجسته‌ترین جاهای دیدنی چال کندی صخره‌های زیبا و پرپیچ‌وخم آن است. میان صخره‌های این دره بخش‌هایی دنج برای عکاسی و تماشای چشم‌اندازهای زیبا خواهید یافت. آب زلال رودخانه دز نیز در مسیر چال کندی با انواع ماهی‌های رودخانه‌ای توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.

زلالی آب رودخانه دز، سنگ‌های کف رودخانه را در معرض دید قرار می‌دهد. میان صخره‌های این دره انواع گیاهان دارویی و معطر مانند گل گاو زبان و پونه کوهی به چشم می‌خورند که عطر آن‌ها در بهار، فضای داخل دره را پر می‌کند. درختان بید نیز در ارتفاعات مشرف بر صخره‌ها خودنمایی می‌کنند.

اگر امکان صعود به بالادست چال کندی را داشته باشید، مناظری تماشایی از پیوند رود و صخره را از فراز صخره‌ها خواهید دید. کت‌های میان صخره‌های این دره مکان‌هایی مناسب برای اتراق و رفع خستگی گردشگران هستند. کت‌ها غارهای کوچکی میان کوه هستند که در طول سال‌ها، توسط ساکنان قدیمی این نواحی برای فرار از گرمای هوا و تابش مستقیم آفتاب ساخته شده‌اند. کت‌های دزفول امروزه از جاهای دیدنی این شهرستان به شمار می‌روند و نمونه‌هایی از آن‌ها در مسیر دره چال کندی قرار دارند.

منبع عکس: جاذبه‌ها، عکاس نامشخص

چال کندی منطقه‌ای آرام و بکر با چشم‌اندازهای زیبا است. دره‌نوردی، کوهنوردی و صخره‌نوردی بر فراز جریان رودخانه در این منطقه برای ورزشکاران حرفه‌ای لطف دوچندان دارد. اگر آمادگی بدنی بالایی ندارید نیز می‌توانید با پیاده‌روی در مسیرهای ساده‌تر و اتراق در کت‌های این دره از آرامش طبیعت و صدای جریان آب در آن لذت ببرید.

دره چال کندی برای علاقه‌مندان به ماهیگیری نیز لطف بسیار دارد. تنوع ماهی‌ها و زلالی آب رودخانه لذت ماهیگیری در رودخانه از فراز صخره‌های دره چال کندی را دوچندان می‌کنند. اگر به ماهیگیری علاقه دارید، در سفر به چال کندی لوازم و تجهیزات مناسب این تفریح را فراموش نکنید. پس از ورود به چال کندی در منطقه‌ای مناسب اتراق کنید و قلاب خود را به آب بیندازید. به خاطر داشته باشید که فصل تخم‌ریزی ماهی‌ها زمان مناسبی برای ماهیگیری در چال کندی نیست.

شنا و آبتنی در بخش‌های مختلف دره چال کندی نیز طرفداران زیادی دارد. این منطقه به‌خصوص در ماه‌های گرم سال برای شنا مناسب است؛ اما آب رودخانه دز در این دره عمق زیادی دارد و برای شنا در آن باید مهارت کافی داشته باشید. پرش از روی صخره‌ها به داخل آب نیز در صورت رعایت موارد ایمنی از تفریحات مهیج دره چال کندی است.

در دره چال کندی امکان تجربه تفریحات آبی دیگر مانند شاتل‌سواری، قایق‌سواری، جت‌اسکی و غواصی را نیز خواهید داشت. برای این منظور باید در تورهای تفریحی دزفول از پارک دولت یا دیگر پارک‌های ساحلی در مسیر رودخانه دز شرکت کنید. برای تجربه برخی تفریحات هیجانی در این دره باید تجهیزات مناسب را همراه خود ببرید و در صورت عدم آشنایی با محیط دره چال‌کندی، برای گشت‌وگذار در آن حتما از کمک راهنمایان محلی بهره بگیرید.

منبع عکس: باماتور، عکاس نامشخص

استان خوزستان از گرم‌ترین استان‌های جنوبی ایران است که به‌دلیل جریان رودخانه‌های دز و کارون در تابستان، رطوبت بالایی دارد. دزفول و اندیمشک نیز از گرم‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌روند؛ اما ساختار دره چال کندی سبب تفاوت بالای اقلیم این دره با شهرهای اطراف آن شده است.

جریان دائمی رودخانه و دیواره‌های بلند صخره‌ای در بخش‌هایی از چال کندی سبب اعتدال هوا در این دره شده است. در طول روز به‌دلیل ساختار دیواره‌ها، به بعضی قسمت‌های چال کندی نور آفتاب کمی می‌رسد و این بخش‌ها همیشه خنک می‌مانند. برای بازدید از دره چال کندی می‌توانید در ماه‌های مختلف سال به این منطقه سفر کنید؛ اما اواسط خرداد تا اواسط مهر بهترین بازه زمانی برای لذت از تفریحات آبی در این دره است.

آب و هوای دره چال کندی و مناطق اطراف آن در پاییز و زمستان خنک و معتدل است؛ اما دمای آب بسیار کم می‌شود و از لذت تفریحات آبی در این زمان از سال کاسته می‌شود. بازدید از این منطقه در روزهای پربارش مناسب نیست و به‌دلیل عمق زیاد رودخانه و احتمال وقوع سیل، ممکن است خطرآفرین باشد.

منبع عکس: آفتاب کلوت، عکاس نامشخص

دره چال کندی در مسیر رودخانه قرار دارد و ساختار صخره‌ای و سنگلاخی آن چندان مناسب برای کمپ نیست. اطراف این دره نیز آب و هوایی متفاوت از آن دارد و در تابستان بسیار گرم می ‌شود. برای کمپ در چال کندی بهتر است تنها به‌صورت روزانه و پیک‌نیک اتراق کنید و شب را در شهرها و روستاهای اطراف بگذرانید.

اقامتگاه‌های بومگردی روستاهای اطراف چال کندی از پرطرفدارترین مراکز اقامتی میان گردشگران این منطقه هستند. روستای پامنار در فاصله کوتاهی از دره چال کندی قرار دارد و اقامتگاه‌های بومگردی مانند «گشتاسب»، «دز» و «پامنار» در این روستا، گزینه‌هایی مناسب برای اقامت در نزدیکی چال کندی به شمار می‌روند.

در شهرهای اندیمشک، دزفول و روستای پاقلعه نیز امکان اقامت در خانه‌های محلی و اقامتگاه‌های بومگردی را خواهید داشت. هتل‌های دزفول و اندیمشک از دیگر گزینه‌های مناسب برای اقامت در نزدیکی چالکندی هستند که از میان آن‌ها می‌توان هتل جهانگردی و هتل آوان در شهر دزفول و هتل بزرگ اندیمشک را نام برد.

منبع عکس: برنا، عکاس نامشخص

در سفر به دره چال کندی مهم‌ترین نکته، همراهی یک راهنمای محلی آشنا به مسیر با شما است. برای عبور از این دره با پای پیاده نیاز به آشنایی با برخی از قسمت‌های مسیر و مهارت شنا خواهید داشت. برای بازدید از چال کندی با قایق‌های محلی نیز حتما جلیقه نجات بپوشید و موارد ایمنی را رعایت کنید.

برای ورود به دره چال کندی حتما لباس سبک بپوشید و کفش راحت و مناسب کوهنوردی و طبیعت‌گردی به پا کنید. در صورت تمایل به آبتنی در طول مسیر این دره لباس اضافه و حوله همراه داشته باشید. کرم ضدآفتاب، عینک دودی، آب آشامیدنی کافی و کلاه آفتابگیر از دیگر لوازم مورد نیاز شما در مسیر دره چال کندی هستند.

برای صعود به بخش‌های بالادست چال کندی باید لوازم و تجهیزات کوهنوردی و صخره نوردی همراه ببرید و اگر تجربه دره نوردی در نقاط صخره‌ای و سخت را ندارید، بی‌گدار به آب نزنید. برای بازدید از این منطقه در طول فصل‌های سرد، سال لباس گرم و ضدآب را فراموش نکنید.

• فاصله از چال کندی: دو کیلومتر از مسیر آبی
• آدرس: شمال شرقی دزفول، جاده دزفول-شهیون، جاده دریاچه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: iran watching، عکاس نامشخص

سد دز در فاصله تقریبی ۳۵ کیلومتری از شمال دزفول و در میانه مسیر جاده‌ای دزفول به شهیون قرار دارد. دریاچه پشت سد دز را با نام دریاچه شهیون می‌شناسند و این منطقه از بهترین مناطق گردشگری در نزدیکی چال کندی و دزفول است. دریاچه شهیون با آبگیری پشت سد دز به وجود آمد و حدود ۵۰ سال از عمر آن می‌گذرد.

پوشش گیاهی انبوه، رودخانه‌های جاری، کوهستان‌های بلند و تپه‌های برآمده از دریاچه شهیون از مناظر جالب‌توجه اطراف سد دز هستند. از تفریحات دریاچه سد دز می‌توان به قایق‌سواری، ماهیگیری، طبیعت‌گردی و کوهنوردی، کمپ در نزدیکی دریاچه شهیون و پیاده‌روی اطراف این منطقه اشاره کرد.

برای بازدید از دریاچه شهیون و سد دز باید در مسیر دزفول به شهیون تا مسیر فرعی دریاچه شهیون پیش بروید. انتهای جاده دریاچه شما را به سد دز می‌رساند. دره چال کندی فاصله کوتاهی تا دریاچه شهیون دارد که از میان کوهستان می‌گذرد و عبور از آن برای عموم گردشگران ممکن نیست؛ اما برای استفاده از تفریحات دریاچه سد دز و کمپ در طبیعت اطراف آن باید به جاده دزفول-شهیون بروید.

• فاصله از چال کندی: ۳۵ کیلومتری جنوب چال کندی
• آدرس: دزفول، بلوار شهدا، پشت گورستان شهیدآباد (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: بلد، عکاس نامشخص

تفریحگاه ساحلی دز که با نام تفریحگاه «علی کله» نیز شناخته می‌شود از مراکز گردشگری دزفول در حاشیه رودخانه دز است. امکانات رفاهی مناسب و جریان زلال رودخانه دز در این تفریحگاه، آن را به مقصدی مناسب برای گشت‌وگذار و پیک‌نیک خانوادگی تبدیل کرده‌اند.

از اواسط بهار تا اواسط مهرماه تفریحگاه ساحلی دز میزبان بیشترین تعداد گردشگر است. شنا در رودخانه از مهم‌ترین تفریحات گردشگران در این پارک به شمار می‌رود. در مجموعه علی کله امکانات دیگری مانند استخر بانوان، کمپ سرپوشیده اقامتی و رستوران نیز وجود دارند.

• فاصله از چال کندی: ۴۰ کیلومتری جنوب چال کندی
• آدرس: شمال شهر دزفول، حاشیه رودخانه دز (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: تسنیم، عکاس نامشخص

کت های دزفول پناهگاه‌هایی دستکند برای فرار از گرمای خوزستان در زمان‌های دور بوده‌اند. باستان‌شناسان هنوز از تاریخچه پیدایش این غارهای کوچک اطلاعی ندارند؛ اما با توجه به آفتاب شدید و اقلیم گرم این نواحی، کاربری آن‌ها را مشخص کرده‌اند.

کت های دزفول در دل صخره‌های هم جوار با رودخانه دز قرار دارند. دیواره این کت‌ها بین دو تا چهار متر است و تزئیناتی از سنگ‌های دستکند ریز و درشت داخل آن‌ها به چشم می‌خورد. کوچک‌ترین این غارها در حدود پنج متر مربع مساحت دارند و مساحت بزرگ‌ترین آن‌ها به حدود ۱۰۰ متر مربع می‌رسد.

در گذشته میراب‌ها که کنترل ورودی تونل‌های آبرسانی و شبکه زیرزمینی آبیاری در دزفول را به عهده داشتند، در کت‌ها مستقر می‌شدند. امروزه نیز کت‌ها از محبوب‌ترین بخش‌ها در حاشیه رودخانه دز هستند. به‌خصوص در بخش‌هایی که عمق مناسب دارند، گردشگران در کت‌های مشرف بر رودخانه می‌نشینند. این کت‌ها از پایین دست رودخانه دز آغاز می‌شوند و به‌صورت پراکنده در راستای رودخانه جریان دارد. در مسیر دسترسی به دره چال کندی با قایق‌های گردشگری از دزفول از کنار کت‌های دزفول عبور خواهید کرد.

• فاصله تا چال کندی: ۳۴ کیلومتری جنوب چال کندی
• آدرس: دزفول، خیابان شریعتی، میدان آیت‌الله معزی، خیابان ساحلی، رودخانه دز (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: بلد، عکاس نامشخص

آسیاب های آبی دزفول بخش مهمی از بافت قدیمی این شهر هستند که قدمت نخستین سازه آن‌ها به بیش از ۱,۵۰۰ سال پیش می‌رسد. معماری زیبا و کاربری این آسیاب‌ها در دوره باستان، ویژگی‌های اصلی این سازه‌ها به شمار می‌روند. آسیاب‌های آبی دزفول در بخش‌های مختلف شهر بر رودخانه دز واقع شده‌اند و امروزه ۲۰ حلقه از آن‌ها باقی است.

در حال حاضر با محوطه‌سازی اطراف بخشی از آسیاب های بادی دزفول و ایجاد زیرساخت‌های مناسب گردشگری، این بخش به «موزه آب» تبدیل شده است. جاده ساحلی دزفول، پارک ساحلی رعنا و پل قدیم دزفول در نزدیکی موزه آب یا آسیاب‌های آبی دزفول قرار گرفته‌اند.

آسیاب‌های آبی دزفول در فهرست میراث ملی ایران قرار دارند و از لحاظ ساختار، شباهت زیادی به سازه‌ های آبی شوشتر دارند که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

• فاصله از چال کندی: ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی چال کندی
• آدرس: جنوب شرقی دزفول، ابتدای جاده دزفول-شوشتر (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: ایسنا، عکاس نامشخص

شهر باستانی جندی شاپور در نزدیکی رودخانه کارون و روستای شاه آباد واقع شده است. در زمان صفویان و به دستور فتحعلی خان روستای شاه آباد را بر خرابه‌های این شهر باستانی ساختند. شهر باستانی جندی شاپور از غرب به شوش، از شمال غربی به دزفول و از جنوب شرقی به شوشتر می‌رسد.

شهر باستانی جندی شاپور از مهم‌ترین شهرهای ساسانیان در ایران باستان بوده است. در دوره‌های حکومت شاپور یکم و انوشیروان محصولات کشاورزی این شهر به سراسر ایران ارسال می‌شدند. این شهر باستانی دارای امکانات گسترده‌ای مانند کتابخانه، بیمارستان، دانشگاه و ضراب‌خانه بود.

امروزه تنها ویرانه‌هایی از شهر باستانی جندی شاپور باقی مانده است که در فاصله تقریبی ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی چال کندی و ۱۵ کیلومتری دزفول قرار دارند.

دره چال کندی منطقه‌ای طبیعی و بکر است که با رعایت نکات زیر در بازدید از آن، می‌توانید خاطره‌ای مانا از سفر به اطراف دزفول به دست آورید.

• برای بازدید از دره چال کندی از راهنماهای محلی کمک بگیرید یا با تورهای مجاز و معتبر به این دره سفر کنید.
• عمق آب رودخانه در این دره بالا است و برای شنا در آن نیاز به مهارت کافی خواهید داشت.
• در برخی نقاط چال کندی خطر وقوع گرداب وجود دارد؛ پس در هر مکانی شنا نکنید.
• در روزهای بارانی احتمال وقوع سیلاب در دره چال کندی زیاد است و بازدید از این دره در این روزها مناسب نیست.
• در بازدید از چال کندی با قایق‌های گردشی حتما جلیقه نجات بپوشید.
• برای بازدید از این منطقه به‌صورت پیاده، تجهیزات لازم با خود ببرید.
• برای لذت بیشتر از آب و هوای این دره در تابستان، نخستین ساعت‌های روز را انتخاب کنید.
• در بازدید از این منطقه هیچ آسیبی به طبیعت بکر نرسانید و ردی از خود باقی نگذارید.

منبع عکس: مستر بلیط، عکاس نامشخص

در این مقاله دره چال کندی دزفول را معرفی کردیم. شما نیز می‌توانید در صورت آشنایی با این جاذبه طبیعی در نزدیکی دزفول، تجربه‌های خود از گشت‌وگذار در این دره را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: مینا بهزادی‌منش

عکس‌های گالری از ویکی‌پدیا (عکاس: مصطفی معراجی)