باغ پهلوان پور

باغ پهلوان پور یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی مهریز یزد است که نمونه بارز یک باغ ایرانی محسوب می‌شود. این باغ که مربوط به اواخر دوره قاجار است، در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۱ هجری شمسی با شماره ثبت ۶۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین باغ پهلوان پور یکی از ۹ باغ ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است.

باغ پهلوان پور از جاهای دیدنی مهریز به شمار می‌رود و در شهرک زارعین و محله مزویرآباد واقع شده است. مهریز شهری با قدمت فراوان در استان یزد است که در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد.

• آدرس: استان یزد، مهریز، خیابان مطهری، باغ پهلوان پور مهریز (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: لوئیز پائول)

باغ پهلوان‌ پور یکی از آثار بر جای مانده از اواخر دوره قاجاریه است که در اصل متعلق به شخصی به نام «حسن ملارضا» بود؛ ولی بعد از او، مالکیت باغ در اختیار داماد ایشان یعنی آقای علی پهلوان‌ پور» قرار گرفت. علی پهلوان‌ پور یکی از تاجران یزدی در آن زمان بود که نام باغ نیز از نام ایشان گرفته شده است.

گذشتگان، داستان باغ را چنین روایت می‌کنند که در گذشته‌ای نه‌چندان دور در این منطقه، دو باغ مجزا و کنار هم قرار داشت كه با دیوار چینه‌ای از یکدیگر جدا شده بودند. این دو باغ که به آقایان پهلوان‌ پور و حسن ملا علی‌رضا تعلق داشت، بعد از ازدواج فرزندان آن‌ها و ایجاد خویشاوندی این دو خانواده، دیوار بین باغ‌ها برداشته و هر دو باغ به یک باغ و به نام علی پهلوان‌ پور نام‌گذاری شد.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Soheil46)

باغ پهلوان پور به‌عنوان یک نمونه زیبا از باغ‌های اصیل ایرانی در تاریخ هفت مهر سال ۱۳۸۱ هجری شمسی و با شماره ۶۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین این باغ در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ هجری شمسی) و طی نشست سی‌وپنجم در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفت.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Soheil46)

اولین نکته‌ای که هنگام ورود به باغ پهلوان‌ پور روح‌تان را نوازش می‌دهد، صدای آبی است که در جوی آب اصلی باغ جریان دارد. این آب از قناتی به نام قنات حسن‌آباد سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود به‌سمت باغ پهلوان پور از هیچ‌ باغ‌ دیگری عبور نمی‌کند. علاوه بر این قنات، قنات‌های دیگری به نام شاه حسینی و مزویرآباد نیز در آبیاری این باغ زیبا نقش دارند.

باغ پهلوان پور دارای ۱۶ حقابه است که هر ۱۲ روز یک بار به آن تعلق می‌گیرد و زمان هرکدام از این حقابه‌ها نیز حدود ۱۰ دقیقه است.

حال به اطراف جوی اصلی باغ نگاهی بیندازید که درختان کهنسال و استوار چنار خودنمایی می‌کنند. علاوه بر این‌ها درختان میوه‌دار نیز در باغ کاشته شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به درختان بادام، خرمالو و انار اشاره کرد. کاشت این درختان نشان می‌دهد که به‌رغم آب‌وهوای گرم استان یزد، این منطقه دارای آب‌وهوایی نسبتا خنک است که کمی با سایر مناطق استان تفاوت دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: لوئیز پائول)

باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغ‌سازی کهن ایرانی به‌سمت باغ‌سازی رایج امروزی است. به عبارتی دیگر، این باغ قدمت چندانی ندارد و معماری امروزی آن در سایر بناهای هم‌دوره باغ نیز دیده می‌شود؛ ولی استفاده از برخی المان‌های کهن و تاریخی نظیر سبک کوشکی موجب شده است تا فضای باغ، فرهنگ و هنر قرن‌های پیشین را در ذهن تداعی کند. در سبک معماری بخش اصلی سازه‌های باغ می‌توان تلفیق معماری کوشکی و حیاط مرکزی را مشاهده کرد که به زیبایی باغ پهلوان پور افزوده است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Nasibenasibi1983)

در بخش ورودی باغ بخش‌هایی همچون برج، اصطبل و کاهدان قرار دارند. این سه بخش همگی در زمان قاجار ساخته شده‌اند؛ ولی تزیینات بنای برج همچون تزیینات بناهای دوره زندیه است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Nasibenasibi1983)

بدون شک زیباترین و باشکوه‌ترین بنای موجود در داخل باغ، کوشک یا شربت‌خانه است. این کوشک که در زمان قاجاریه ساخته شده، دارای ۲٫۵ طبقه است و در امتداد مسیر اصلی باغ قرار دارد. اگر به داخل آن بروید، قسمت‌های مختلفی همچون تالار، گوشواره‌ها،‌ عمارت کلاه‌فرنگی، حوض‌خانه را خواهید دید. کاربندی‌های زیبا و تزیینات دیدنی کلاه‌فرنگی باغ موجب شده است تا این بخش جزو نفیس‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های شربت‌خانه یا کوشک اصلی محسوب شود. جالب اینکه آب قنات حسن‌آباد از وسط این کوشک نیز عبور می‌کند و در باغ جریان می‌یابد.

پشت به كوشک كه بایستید، درست دو مسیر جوی كناره باغ را مشاهده می‌کنید كه محل گذر آب قنات حسن‌آباد هستند و با در بر گرفتن درختان چنار تنومند سرسبز و کهنسال، زیبایی باغ را دوچندان کرده‌اند.

بنای شاخص دیگری به نام زمستان‌خانه در باغ پهلوان‌ پور وجود دارد که نسبت به سایر بخش‌ها جدیدتر است و ساخت آن به دوره پهلوی اول برمی‌گردد. این بنا یک طبقه دارد و شامل اتاق‌های نشیمن، پستو، مطبخ و طنبی می‌شود. زمستان‌خانه به‌گونه‌ای ساخته شد که امکان استفاده از آن در فصل زمستان وجود داشت.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: لوئیز پائول)

کارگاه‌های قالی‌بافی، ریسندگی و انبار در دوره قاجار ساخته شده‌اند و همان طور که از نام‌شان پیدا است به فعالیت‌های مختلف کارگران باغ تعلق داشته‌اند. گفته می‌شود که علاوه بر مکان‌های یاد شده در جبهه شمالی باغ نیز محل سکونتی برای خدمه و کارگران مستقر بود.

موزه مردم‌شناسی پیش از آن که در باغ پهلوان‌ پور آغاز به کار کند، در یکی از حمام‌های تاریخی شهر مهریز با نام حمام استهریج بر پا بود و سپس به این مکان منتقل شد. در این مجموعه بیش از ۴۰۰ اثر شامل انواع ابزارآلات مشاغل بومی، ظروف پخت غذا، کتیبه‌های قدیمی، پوشاک سنتی و غیره را می‌توان دید.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Soheil46)

بعدها در حفاری‌هایی که در باغ انجام شد، بخش‌هایی همچون آشپزخانه، انباری و حمام از زیر خاک بیرون آورده شدند. این بخش‌ها در کنار کوشک باغ قرار دارند. علاوه بر این‌، در سمت شمالی باغ پهلوان‌ پور نیز بنایی وجود دارد که مکان زندگی و کارگاه خدمتگزاران باغ بوده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: ناشناس)

شاید برایتان جالب باشد بدانید که باغ پهلوان پور در سال‌های اخیر تبدیل به هتل باغ پهلوان‌ پور شده است و تجربه اقامت در دل باغی باصفا با قدمت تاریخی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد.

هتل باغ پهلوان پور مهریز که فعالیت خود را به‌عنوان یک اقامتگاه از سال ۱۳۸۸ آغاز کرد، حدود ۱۳ اتاق در ظرفیت‌های یک‌تخته تا چهارتخته دارد. این هتل دارای پارکینگ رایگانی به ظرفیت ۴۰۰ خودرو و چشم‌اندازی زیبا رو به فضای سرسبز باغ است.

در محیط باغ امکاناتی همچون زمین فوتبال ساحلی و والیبال ساحلی، میز تنیس، فوتبال‌دستی و... قرار داده شده است تا مسافران تجربه‌ای به‌یادماندنی برای خود بسازند. ضمن آن که سوییت‌های باغ دارای ساختار سنتی هستند و این موضوع می‌تواند برای خیلی از گردشگران جذاب باشد.

تخت‌های متعددی نیز در محوطه هتل تدارک دیده شده است که با نشستن روی آن‌ها و صرف غذاهای دلپذیر رستوران هتل می‌توانید از طبیعت بکر باغ لذت ببرید.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Farzane1365)

• ساعت بازدید از باغ پهلوان پور از ساعت هشت تا ۱۸:۳۰ است.
• بازدید از این باغ باصفا همه‌روزه به‌جز ۲۸ صفر، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی (ع) و امام جعفر صادق (ع)، رحلت امام خمینی (ره) امکان‌ دارد.
• هزینه بلیط برای گردشگران ايرانی ۵۰۰۰ تومان است.
• در فصل پاییز حتما از این باغ جذاب دیدن کنید و از طبیعت چشم‌نواز آن لذت ببرید.

نویسنده: پویا جوانمرد/ بازنویسی: صدیقه شجاعی