بندر سیراف

بندر سیراف یکی از بنادر مهم تجاری و استراتژیک خلیج فارس به شمار می‌رود. این بندر بزرگ‌ترین و پررونق‌ترین بندر تجاری ایران در دوره ساسانی و اسلامی به‌ویژه قرون سوم و چهارم هجری بود و روابط تجاری زیادی با دیگر بنادر خلیج فارس و مراکز تجاری مانند عمان، هند، چین و آفریقای شرقی داشت. در گزارش‌ها ذکر شده است که در سال‌های دور بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت در این شهر زندگی می‌کردند.

بندر سیراف بین دریا و کوه قرار دارد و دارای تنها یک خیابان است؛ همچنین بندر سیراف یکی از دیدنیهای بوشهر محسوب می‌شود. برخی از جاهای دیدنی بندر سیراف شامل گورستان صخره ای سیراف، موزه باستان‌شناسی بندر سیراف و عمارت شیخ جبار نصوری می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با بندر سیراف تاریخچه و دیدنیهای آن آشنا کنیم.

• نام: «بندر سیراف» (Siraf Port)
• نام دیگر: «بندر طاهری» (Taheri Port)
• استان: بوشهر
• شهرستان: کنگان
• جمعیت: ۶٬۹۹۲ نفر (سرشماری ۱۳۹۵)
• موقعیت: بوشهر، کنگان، سیراف (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: homsa.net. عکاس: ناشناس

بندر سیراف، سیراب، صیراف یا بندر طاهری بین بندر کنگان و بندر عسلویه قرار دارد. سیراف شهری باستانی است که در بخش مرکزی شهرستان کنگان و استان بوشهر در جنوب ایران قرار دارد. این بندر بر کرانه‌های خلیج فارس به فاصله تقریبی ۲۴۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و ۳۸۰ کیلومتری بندر عباس واقع شده است.

بندر سیراف در باریکه‌ای به طول چهار کیلومتر و عرضی نزدیک به ۷۰۰ متر در میان کوه و دریا قرار دارد. این بندر از موقعیت استراتژیکی و نقش مهمی در مبادلات اقتصادی در گذشته برخوردار بوده و از جمله باسابقه‌ترین بندرهای ایران است. به اعتقاد محققان، مورخان و جغرافی‌ ‌دانان از گذشته تا امروز هیچ بندری در سراسر خلیج فارس، موقعیت طبیعی سیراف را نداشته است.

بندر سیراف ترمینال مسافربری ندارد؛ اما برای رسیدن به بندر دو راه وجود دارد. اولین راه این است که از بوشهر به ترمینال کنگان بروید و سپس اتوبوس‌های عسلویه را سوار و در ایستگاه پل طاهری (سه راه سیراف) پیاده شوید. از پل طاهری تا بندر سیراف نیز باید از ماشین دربست استفاده کنید.

• ترمینال بوشهر
• شماره تماس: ۳۳۵۷۰۰۲۴-۰۷۷
• آدرس: بوشهر، خیابان طالقانی (مشاهده روی نقشه)

• ترمینال بندر کنگان
• تلفن: ۳۷۲۳۳۴۲۸ -۰۷۷
• آدرس: بندر کنگان، بزرگراه کنگان- سیراف (مشاهده روی نقشه)

راه دوم این است که در هر شهری هستید اتوبوس‌های عسلویه را سوار شوید و در پل طاهری پیاده شده و ادامه مسیر به بندر سیراف را از ماشین‌های شهر بندر سیراف استفاده کنید.

• ترمینال عسلویه
• تلفن: ۳۷۳۲۰۹۸۸-۰۷۷
• آدرس: عسلویه، خیابان بوشهر،بلوار سیراف (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

بندر سیراف در زمان شاهنشاهی ساسانی اردشیر بابکان و به فرمان او در سده سوم میلادی بنیان نهاده شد. این بندر، پررونق و جهانی بود و از منظر گسترش صادرات دریایی به‌عنوان شهری مهم و مرکز تبادلات در دوره ساسانیان شناخته می‌شد.

سیراف نام خود را از «ارتخشیر آب»، «اردشیراب»، «سیراب» گرفته است. اردشیر بابکان سامانه آبی بندر سیراف را پی‌ریزی کرد. رونق این بندر تا دوران پادشاهی «بویهیان» در سده چهارم خورشیدی ادامه داشت و سپس رو به افول رفت.

بندر سیراف بخشی از «راه دریایی ابریشم» از سیلان و هند و چین به زنگبار آفریقا و بندرهای دریای سرخ اروپا بود که «راه ادویه» نیز نام دارد. بندر سیراف در قرن‌های چهارم و پنجم هجری قمری به اوج شکوفایی خود در حاشیه خلیج فارس رسید. مردمان بندر سیراف از راه دریای خلیج فارس با کشورهای مختلف در ارتباط بودند. مردم این بندر با بنادر کانتون چین، بمبئی هند، تانزانیا آفریقا، بنادر بصره، بحرین، سوهار و دمام مراوده تجاری و فرهنگی داشتند.

منبع عکس: visitiran.ir. عکاس: ناشناس

در سال ۱۹۶۶ میلادی هیئت مشترک ایران و انگلیس به‌مدت هفت سال در سیراف فعالیت‌های باستان‌شناسی انجام دادند. کشف سفال‌هایی با نقش‌های مختلف و پارچه‌ها و زیورآلات گوناگون از این منطقه گویای وجود این روابط تجاری است.

شهر باستانی سیراف از نظر معماری، به روستای ماسوله شباهت دارد. همچنین معماری‌های گچی و اتاق‌های منقش و تزیین‌شده و ساختمان‌هایی در دو و سه طبقه، همه آثار تمدنی بازمانده از بندر سیراف است که در کانون توجه محققان قرار دارد. در ضمن اگر از بالا به بندر سیراف نگاه کنیم، چشم‌انداز این بندر را همانند هلال ماه، خمیده و باریک با پهنای کم و درازای بسیار می‌بینیم.

در بندر سیراف از دوران باستان کتیبه‌‌ها و دیوارنگاره‌هایی به‌دست آمده است. گچ‌بری «گل ساسانی» ۶ و هشت پر، «انار»، «نیلوفر»، «برساو»، «انجیر»، «موگ»، «سرو»، «تاک»، همچنین «جام سیمین» با بن‌مایه‌ بادبزنی از برگ «نخل» که با نمونه‌هایی از شوش و تیسفون برابری می‌کند.

بررسی تاریخ بندر سیراف را باید از گورستان تاریخی و صخره‌ای شروع کرد. نام این گورستان در بین آثار تاریخی مهم ایران نیز به چشم می‌خورد. قدیمی‌ترین آثار پیدا شده در این گورستان به دوره ساسانیان برمی‌گردد. این گورستان مهم است؛ زیرا که مردمی از ادیان مختلف را در آن به خاک سپرده‌اند؛ موضوعی که از رونق، سرزندگی و آزاداندیشی مردم این منطقه خبر می‌دهد.

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

بازمانده‌های این گورستان نشان می‌دهد که بندر سیراف از دیرباز، جزو بندرهای مهم ایران به شمار می‌رفته و محل پهلوگیری کشتی‌های تجاری بوده است که از غرب (آفریقا و اروپا) بارهای خود را به‌سمت شرق می‌بردند. در واقع این بندر پل ارتباطی بسیار مهمی بین کشورهای هندوستان، چین و شرق آفریقا بود تا کالاهای مورد نیاز کشورها را جابه‌جا کنند.

ابن حوقل در یکی از کتاب‌هایش درباره بندر سیراف می‌گوید که این بندر از بزرگ‌ترین شهرهای اردشیر خوره محسوب می‌شده که جمعیت زیادی داشته است و مردم آن برای ساخت بناهای شهر پول‌های زیادی صرف می‌کرده‌اند. در کتاب حدودالعالم آمده است که سیراف شهری بزرگ و گرم است که جمعیت زیادی در آن زندگی می‌کنند و همین امر نشان می‌دهد که پس از سقوط سلسله ساسانیان هنوز هم این بندر هویت خود را حفظ کرده است.

اصطخری، جغرافیدان و نقشه‌نگار برجسته ایرانی، نیز از سیراف به‌عنوان شهری بزرگ و اعیان نشین یاد می‌کند که کشاورزی و کشت‌وکار پیشه مردمان آن نیست. در اواسط دوره قاجار لویی وایدربرگ، باستان‌شناس فرانسوی، می‌گوید:

این شهر کاملا یهودی‌نشین است و اهالی شهر به خریدوفروش ابریشم مشغول هستند.

همه تمدن و شکوه و رونق بندر سیراف در زمین‌لرزه‌ای نابود و ناپدید شده است. در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری پس از هفت روز زلزله مرگ‌بار بخش‌های زیادی از بندر زیر آوار دفن می‌شود و به همین خاطر به این شهر بمبئی ایران نیز می‌گویند.

در گزارش‌های تاریخی درباره سیراف چنین آمده است که تنها در سده‌ چهارم هجری شمسی، ۱۲۰ هزار تن بازرگان سیرافی در «کانتون» «چین» میهمان بوده‌اند. در میان کالاهای بار شده به چین می‌توان از عرق‌های شکوفه‌ خرما (تارونه)، زعفران، بیدمشک، عطر بنفشه، نیلوفر و کافور و همچنین پارچه‌های کتانی، قالی، گلیم، پرده، پنبه، نیز سنگ آهن، فیروزه، زر و سیم، الماس، مروارید، مس، عود، ساج، عاج، پوست پلنگ و دارو نام برد. مکتوبات برجای مانده نشان ‌می‌دهند سیرافیان از دیرباز تاریخ مردمانی دریانورد و بازرگان و بسیار پر تلاش بوده‌اند.

از آنجا که سیراف یک شهر بندری است و در نزدیکی میدان گازی پارس قرار دارد، درآمد اصلی شهر به دو صنعت ماهیگیری و پتروشیمی وابسته است؛ اما در کنار این‌ها عده‌ای از مردم نیز برای امرار معاش محصولات کشاورزی نظیر پیاز، گوجه، تنباکو، محصولات دامی مثل گوشت، شیر و صنایع دستی مثل حصیر بافی و غیره را تولید و به فروش می‌رسانند.

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

• شلیخ: شلیخ همان خارک است. پس از درآوردن هسته‌ها آن‌ها را در آفتاب خشک می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند.
• الوک: نوعی بادام وحشی محلی است.
• انواع نان محلی: ارهین، نگاره، نان تنوری، نان تابی (ماهیتابه‌ای)
• خرما خشکو: ترکیب خرما و کشک خشک است.
• خارک
• انواع میگو، ماهی و خرچنگ
• حلوای انگشت پیچ
• حلوای برنج

• زری‌بافی: هنر زری‌بافی اغلب روی شلوارهای بندری (بادله) دوخته می‌شود.
• سوزن‌دوزی
• گلیم‌بافی
• حصیربافی

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

ماهی تنوری یکی از غذاهای محلی سیراف است که با انواع سبزی‌های معطر پر می‌‌شود و آن را داخل تنور می‌پزند. ماهی کبابی غذای محلی دیگری است که برای تهیه آن ابتدا ماهی را فیله می‌کنند و پس از نمک زدن، داخل مخلوطی از آرد، زردچوبه، و فلفل می‌گذارند و بعد سرخ می‌کنند. از دیگر غذاهای محلی بندر سیراف می‌توان به ودام، ته‌چین ماهی، پلیل، گل نشک، او سرابی، تهمه و مجک اشاره کرد.

منبع عکس: tehrantimes.com. عکاس: ناشناس

گورستان صخره‌ای یک اثر شگفت‌انگیز، مربوط به دوره ساسانی است که معماری صخره‌ای دارد. در طول تاریخ، مردمی از ادیان مختلف در این گورستان به خاک سپرده‌ شده‌اند؛ به همین دلیل به آن قبرستان تمدن‌ها هم می‌گویند. گورستان صخره‌ای یا گور تمدن‌ها از شگفت‌انگیزترین آثار تاریخی بندر سیراف محسوب می‌شود؛ زیرا از دو زلزله مهیب که در سال‌های ۳۲۷ و ۴۹۶ هجری شمسی رخ داد، همچنان سالم برجای مانده است. در گورستان صخره‌ای سیراف آثار و گورهای به جا مانده از دوره اسلامی نیز دیده می‌شوند که می‌توان نشانه‌های آن را از روی خطوط کوفی یا عربی مختلفی تشخیص داد که روی برخی از سنگ قبرها نوشته شده است.

منبع عکس: destinationiran.com. عکاس: ناشناس

قلعه نصوری متعلق به اوایل دوره قاجار است. این قلعه به‌عنوان یکی از کامل‌ترین قلعه‌های جنوب ایران نیز شناخته می‌شود. قلعه متعلق به یکی از خاندان‌های مشهور سیراف‌، بنام خاندان نصوری بوده است که آن را روی تپه‌ای مشرف به دریا بنا کردند. قدمت این قلعه ۲۰۰ سال است و گچ‌بری‌های آن این قدمت را تایید می‌کنند. در ایوان غربی عمارت ۱۸ تابلوی زیبا از داستان‌های شاهنامه فردوسی به چشم می‌‌خورند. این قلعه به دستور شیخ جبار دوم، پدر بزرگ شیخ ناصر نصوری ساخته شده است.

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

موزه سیراف به نمایش آثار کشف شده از گورستان تاریخی بندر سیراف پرداخته و در خانه دکتر وایت هاوس سرپرست گروه باستان‌شناسی گورستان دایر است.

منبع عکس: yjc.news. عکاس: ناشناس

گور تاریخی سیبویه یک مجموعه بزرگ باستانی است که قدمت آن به دوره تاریخی پس از اسلام در ایران می‌رسد. این گور، محل دفن سیبویه، دانشمند اسلامی ایرانی است؛ اما یک قبر منسوب به وی در شهر شیراز نیز وجود دارد.

بازار سیراف یکی از قدیمی‌ترین مراکز خرید تاریخی در بین شهرهای جنوب ایران محسوب ‌می‌شود. تمام مغازه‌های قدیمی این بازار انواع سوغات و صنایع دستی این بندر زیبا را عرضه می‌کنند.

دخمه‌های باستانی در کوه های مشرف بر دامنه‌های شمالی کوه های سیراف قرار دارند. این دخمه ها از جاذبه‌های تاریخی این شهر بندری محسوب می‌شوند. درباره این دخمه‌ها دو احتمال وجود دارد. اول اینکه زرتشتیان به‌دلیل حرمت خاک، مرده های خود را دفن نمی کردند؛ بلکه آن‌ها را در دخمه ها و در کوهستان قرار می‌دادند؛ بنابراین باستان‌شناسان و محققان معتقدند که این دخمه ها قبرهای سنگی هستند.

دوم اینکه برخی بر این باورند که این دخمه ها در گذشته حوضچه هایی برای نگهداری آب باران بوده‌اند. در کوه‌های نزدیک بندر سیراف همچنین دخمه‌های سنگی، سنگ‌چین، آب‌کند، سنگ‌فرش و اشکفت‌هایی دیده می‌شود که کارشناسان آن را با پرستشگاه آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها در ایران باستان مرتبط دانسته‌اند.

منبع عکس: destinationiran.com. عکاس: ناشناس

آتشکده سیراف، اتاقی مربع شکل و دارای گچ‌بری است که روی تپه‌ای مشرف به دره لیر قرار دارد. این اتاق به‌عنوان آتشکده استفاده می‌شده است.‌

آرامگاه قطب‌الدین شیرازی از جاذبه‌های گردشگری سیراف است. او از علمای ایرانی قرن هفتم بود و نقش مهمی در گسترش حکمت و فلسفه، علوم طبیعی، پزشکی و هنر داشت. آرامگاه قطب‌الدین شیرازی در گلزار شهدای بندر سیراف قرار دارد.

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

مسجد امام حسن بصری از جمله جاذبه‌های گردشگری سیراف است. این مسجد یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای تاریخی صدر اسلام محسوب می‌شود. به احتمال زیاد بنای اولیه آن، دژ یا آتشکده متعلق به دوره ساسانیان بوده و مسجد روی آن بنا شده است. بر اساس تخمین‌های زده شده ساخت بنا به حدود سال ۱۸۸ هجری قمری برمی‌گردد. این مسجد روی تپه کوچکی مشرف به گلزار شهدا قرار دارد و قدمت آن به عهد ایلخانی بازمی‌گردد. پیش از زلزله این مسجد یکی از کهن‌ترین مساجد دارای مناره در سرزمین‌های اسلامی محسوب می‌شد؛ اما پس از زلزله تغییراتی برای بازسازی روی این مسجد انجام شد.

آبگیر دره لیر از جاذبه‌های گردشگری سیراف محسوب می‌شود. این اثر تاریخی مربوط به سده‌های اولیه پس از اسلام است.

دست کندهای تاریخی کوه‌های سیراف در شمال و روی تپه‌ها قرار دارد. کاربرد این دست کنده‌ها مورد اختلاف باستان‌شناسان است. این حفره‌ها متعدد و کنار هم هستند. این تپه‌ها توسط دو دره به نام‌های لیر و شیلو از یکدیگر جدا می‌شوند.

منبع عکس: boom-gard.com. عکاس: ناشناس

• نام اقامتگاه: اقامتگاه بوم‌گردی نصوری
• آدرس: شهر سیراف، خیابان ساحلی، روبه‌روی اسکله (مشاهده روی نقشه)

اگر هم دوست دارید در بوشهر جایی پیدا کنید، هتل‌های بوشهر مانند سیراف، هتل دلوار و هتل آپارتمان پاسارگارد از جمله گزینه‌های پیش‌ روی شما هستند.

منبع عکس: mysiraf.ir. عکاس: ناشناس

در فصل بهار و در ماه فروردین تا نیمه‌های اردیبهشت بندر سیراف و شهرهای اطرافش بهترین آب و هوا را دارند. وجود هوای معتدل بهاری همراه با نسیم خنک که از دریا بلند می‌شود شما را مجاب می‌کند تا چندین روز پیاپی در این بندر بمانید.

فصل تابستان در جنوب بسیار گرم و طاقت فرسا است و به‌دلیل اینکه شهرهای ساحلی در فصل گرم هوای شرجی را نیز تجربه می‌کنند ممکن است سفر به این بندر برای شما قابل‌تحمل نباشد.

اوایل فصل پاییز هوای بندر سیراف تا حدودی گرم است؛ اما با نزدیک شدن به اواسط ماه آبان هوای مطبوع و معتدل در سیراف شروع می‌شود که بی‌شک زمان مناسبی برای سفر به این بندر نیز است. زمستان نیز هوا کاملا مطبوع است و به هیچ عنوان سرمای زمستانی را حس نخواهید کرد.

اگر شما هم از بندر سیراف دیدن کرده‌اید، تجربه‌ خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در میان بگذارید.

نویسنده: الهام رحمت آبادی

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: مرتضی برجسته، محمدرضا یعقوبی شاواکی، عادل جمشیدی)