موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان

یکی از جالب‌توجه ترین جاهای دیدنی کرمان که گنجینه‌ای غنی و نفیس از آثار هنرمندان داخلی و خارجی را در خود جای می‌دهد، موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان است. به جرئت می‌توان گفت بعد از موزه هنرهای معاصر تهران، موزه صنعتی کرمان ارزشمندترین گنجینه هنرهای معاصر ایران به شمار می‌رود.

بنای موزه از یادگارهای دوره پهلوی و آثار ملی ایران محسوب می‌شود و روزگاری محل زندگی استاد صنعتی، پدر مجسمه‌سازی ایران بوده است. با ۱۲۰۰ قطعه هنری، موزه به سبک‌های هنری معاصر نظیر هنر انتزاعی، هنر پاپ و مینیمالیسم می‌پردازد و با برخورداری از کتابخانه‌ تخصصی هنر، آماده خدمت‌رسانی به دوستداران هنر و هنرمندان است. با کجارو همراه باشید و با موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان آشنا شوید.

موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان در جنوب شرقی شهر کرمان، در خیابان شریعتی، حد فاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

در دوران پهلوی، حاج اکبر صنعتی زاده بعد از بازگشت از سفر حج به دیدن سید جمال‌الدین اسدآبادی رفت و از وی خواست که در خدمت ایشان عبادت کند؛ ولی سید جمال‌الدین به او گفت که عبادت چیزی به‌جز خدمت به خلق نیست. به همین خاطر حاج اکبر به شهر خود کرمان بازگشت و پرورشگاهی را برای کودکان بی‌سرپرست و یتیم کرمانی، خصوصا کودکان هنرمند و مستعد ساخت.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مصطفی هندوزاده کرمانی)

پرورشگاه صنعتی کرمان در سال ۱۲۹۵ هجری شمسی، با ۴۵ هزار متر مربع مساحت توسط این مرد خیر و دلسوز تاسیس شد. به گفته مسئول آموزش پرورشگاه، نزدیک به ۴۰۰۰ کودک تحت مراقبت و نگهداری این پرورشگاه بودند و بیشتر آن‌ها با تعلیم و تربیت خوب موسس آن، حاج اکبر به افرادی بلندآوازه تبدیل شدند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: امیرعلی سهیلی)

از آنجا که زمان ثبت نام در کلاس ابتدایی نیاز به شناسنامه بود و گروهی از کودکان این پرورشگاه در آن زمان فاقد شناسنامه بودند، مرحوم حاج اکبر صنعتی از نماینده اداره آمار و ثبت احوال خواست که برای کودکان پرورشگاه که بدون شناسنامه بودند، با فامیل صنعتی زاده شناسنامه صادر کند. بدین ترتیب نام خانوادگی بیشتر کودکان پرورشگاه همنام با حاج اکبر بود. یکی از این کودکان، علی اکبر صنعتی بود؛ هنرمندی که در نهایت لقب پدر مجسمه‌سازی ایران را از آن خورد کرد.

فعالیت فرهنگی پرورشگاه از سال ۱۳۲۸ با ساخت کارگاه و نمایشگاهی از آثار نقاشی و مجسمه‌سازی استاد صنعتی آغاز شد. در سال ۱۳۴۱، یکی از نخستین کتابخانه‌های شهر کرمان به این مجموعه فرهنگی افزوده شد. این کتابخانه اکنون به‌عنوان کتابخانه تخصصی هنر شناخته می‌شود و با منابع هنری نفیس و کتاب‌های ارزشمند، پذیرای هنرجویان، هنردوستان، پژوهشگران، هنرمندان و اساتید است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مصطفی دارابی)

پرورشگاه صنعتی در سال ۱۳۵۶، به‌منظور نگهداری و نمایش آثار استاد علی اکبر صنعتی و دیگر هنرمندان ایران و جهان به موزه تبدیل شد. در ۲۸ فروردین ۱۳۸۰، بنای موزه در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۳۷۱۲ به ثبت رسید.

در میان کودکان پرورشگاه شاگردی با استعداد و هنرمند وجود داشت که از همان روزهای اول تبحر خود را در نقاشی به حاج اکبر نشان داد. زمانی که حاج اکبر از استعداد نقاشی و مجسمه‌سازی این کودک باخبر شد، او را تشویق کرد و مورد حمایت خویش قرار داد. این کودک پدر خود را در ۶ ماهگی به‌دلیل بیماری طاعون و مادر خود را در هشت سالگی از دست داده بود. حاج اکبر نام و نام خانوادگی او را علی اکبر صنعتی برگزید. بدین‌ ترتیب این کودک با نام موسس پرورشگاه بزرگ شد.

عکس از وب‌سایت farturchin.com (عکاس: نامشخص)

پدر مجسمه‌سازی ایران آموزش‌های اولیه هنر خود را تحت نظر استادان کرمانی گذراند و سپس برای دوره‌های تخصصی مجسمه‌سازی به تهران فرستاده شد. این دوره‌های تخصصی در آن زمان در مدرسه صنایع مستظرفه که به همت مرحوم کمال‌الملک تاسیس شده بود، زیر نظر استادانی چون بهزاد و طاهرزاده (مینیاتوریست)، ابوالحسن صدیقی (استاد مجسمه ساز) و استاد حیدریان برگزار می‌شد.

استاد علی اکبر صنعتی تا پایان عمر عضو پیوسته فرهنگستان هنر ایران باقی ماند و به‌عنوان منتخب فرهنگستان هنر برگزیده شد. وی همچنین تنها هنرمند ایرانی محسوب می‌شود که دو موزه صنعتی کرمان و صنعتی تهران به نام ایشان ثبت شده است. مشخصه متفاوت و منحصر‌به‌فرد آثار هنری استاد این بود که تصاویر را در قالب مجسمه‌ها می‌آفرید. از معروف‌ترین کارهای او، فرشته عدالت است که در ورودی کاخ دادگستری تهران به‌همراه ابوالحسن صدیقی و ارژنگ رحیم زاده آن را طراحی و خلق کردند.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: خشايار پير)

استاد صنعتی در سال‌های آخر عمر به‌علت سکته مغزی قدرت تکلم خود را از دست داد و نیمه چپ بدنش نیز فلج شد. او در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ به‌خاطر عارضه ریوی و تنفسی در بیمارستان ایرانمهر بستری و پس از بهبودی نسبی از بیمارستان ترخیص شد. سرانجام بامداد سیزدهم فروردین ۱۳۸۵ در سن ۹۰ سالگی درگذشت. پیکر این استاد گرامی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. در حال حاضر از ایشان دو هزار تابلوی رنگ روغن و ۴۰۰ مجسمه عظیم به یادگار مانده است.

بنای اصلی موزه به‌صورت خطی شکل گرفته و از خشت خام در پی و آجر تراش در روکار استفاده شده است. سقف این موزه به شیوه معماری سنتی ایران، شکل گنبدی دارد. در جلوی بنا رواقی واقع شده که به‌شیوه ایرانی برای حفاظت و سایه‌اندازی و خنک‌سازی اتاق‌ها به‌کار رفته است. در سردر ورودی بنا ترکیبی از کاشی‌های معرق فیروزه‌ای و سیاهرنگ و آجر را می‌توان دید که در سال ۱۳۲۷ به بنای اصلی الحاق شده و زیبایی خاصی به آن بخشیده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

بنا دارای تزیین خاصی نیست؛ اما از نظر معماری حایز اهمیت است و آخرین روزهای تلفیق معماری سنتی را به نمایش می‌گذارد. محوطه موزه را نیز با روش باغ‌سازی ایرانی باغچه‌بندی کرده‌اند. این موزه در چند دوره بازسازی شده است. آخرین بازسازی بنا به سال ۱۳۹۲ باز می‌گردد.

در موزه صنعتی کرمان حدود ۱۲۰۰ اثر هنری نگهداری می‌شود که بیشتر این آثار هنری شامل مجسمه‌های برنزی، گچی، مرمری و چوبی، تابلوهای موزائییک سنگ و نقاشی‌های سیاه قلم، رنگ روغن و آبرنگ است. سبک‌ها و شیوه‌های متفاوتی از جمله مینیمالیسم، هنر مفهومی، هنر انتزاعی، خطاطی، هنر پاپ و... را در آثار موزه صنعتی می‌توان مشاهده کرد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

نیمی از آثار موجود در موزه متعلق به استاد سیدعلی اکبر صنعتی است و باقی‌مانده آن‌ها به بیش از ۸۳ هنرمند معاصر ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی اختصاص دارد. هنرمندان خارجی نظیر اوت رودن، هنری مور، بن نیکلسن، آلبر مارکه، امیل نولده، واسیلی کاندینسکی، جاکوب اپشتاین و تام فیلیپس و هنرمندان ایرانی از جمله کمال الملک، علی اکبر یاسمی، ژاره طباطبایی، محمد حیدریان، رسام ارژنگی، پرویز تناولی و سهراب سپهری هستند.

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

برخی از مهم‌ترین جاهای دیدنی کرمان در نزدیکی موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان واقع شده‌اند که با برنامه‌ریزی می‌توانید از آن‌ها نیز بازدید کنید.

• فاصله موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان تا باغ موزه هرندی: ۷۵۰ متر
• فاصله موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان تا بازار کرمان : ۱.۶ کیلومتر
• فاصله موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان تا حمام گنجعلی خان: ۱.۵ کیلومتر
• فاصله موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان تا مسجد ملک: ۲ کیلومتر

ساعات بازدید مجموعه از ۹ تا ۱۳:۳۰ است. بلیط (در سال ۱۴۰۰) برای اتباع ایرانی بهایی معادل ۸۰۰۰ تومان و برای اتباع خارجی بهایی برابر با ۵۰۰۰۰ تومان دارد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

نویسنده: شیدا خرمشاهی