کاسکاد ایروان (هزار پله ایروان)

مجموعه کاسکاد، راه‌پله باشکوه و عظیمی است که در کشور ارمنستان واقع شده است و مرکز شهر ایروان را به پارک هافتناک و خیابان مانیومنت پیوند می‌دهد. درون این مجموعه سیستم پله‌برقی متناسب با‌ ارتفاع بنا تعبیه شده و گزینه مناسبی برای آن دسته از گردشگرانی است که به صعود از پله‌ها علاقه‌ای ندارند، این کار را بسیار خسته‌کننده می‌دانند یا فاقد توانایی لازم برای راهپیمایی هستند. در حال حاضر در فضای داخلی این بنای بسیار بزرگ که نزد ایرانیان به بنای هزار پله شهرت دارد، موزه هنری کافسجیان دایر است. برای آشنایی اجمالی با تاریخچه ساخت این بنا و شناخت آثار هنری درون مجموعه با کجارو همراه شوید.

چشم‌انداز فوق‌العاده زیبایی که از فراز این بنا به شهر ایروان باز می‌شود، دلیل بارزی برای حضور خیل کثیر گردشگران در هرروز و در تمام فصول سال است. بنای هزار پله همیشه و حتی در ایام سرد زمستان، شاهد حضور مسافران و گردشگران مشتاق از سراسر جهان است. اگرچه در فصل زمستان آمار حضور بازدیدکنندگان هرگز با ایام تابستان برابری نمی‌کند؛ اما به‌هرحال این بنا یکی از جاذبه‌های گردشگری نادر در جهان انگاشته می‌شود که حتی در هوای سرد نیز گردشگران برای بازدید و تفریح سراغ آن می‌آیند.

عکس از سایت worldcapitalconfidential.com (عکاس: نامشخص)

جالب است بدانید بسیاری از گردشگران تصمیم می‌گیرند حتی در هوای بارانی از پله‌های مجموعه بالا بروند و برایشان فرقی نمی‌کند که یک باران تابستانی یا شدید در حال باریدن باشد!

این بنای باشکوه همیشه اقشار مختلف مردم را با هرگونه شرایط روحی به خود جذب می‌کند. گروهی از مردم اینجا را مکان مناسبی برای یک استراحت کامل می‌دانند و گروهی دیگر برای کسب آرامش سراغ آن می‌آیند. بنای هزار پله به‌رغم حضور جمعیت زیاد بازدیدکنندگان، برای افراد سالمند، مکانی آرام و دلنشین محسوب می‌شود. بسیاری از جوانان عاشق اینجا را به‌عنوان مکانی برای بریدن از حصار تنهایی و تجسم یک زندگی نو و مشترک انتخاب می‌کنند. حتی افراد دل‌شکسته هم برای فراموش کردن گذشته و ترسیم افقی تازه‌ در زندگی‌شان این مجموعه را برمی‌گزینند.

عکس از سایت worldcapitalconfidential.com (عکاس: نامشخص)

بنابراین با توجه به آمار بازدیدکنندگان و احساس نشاطی که گردشگران در کنار این مجموعه تجربه می‌کنند، می‌توان گفت بنای هزار پله به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ایروان، بی‌تردید به پیروزی بزرگی در زمینه جذب گردشگر دست یافته است.

عکس‌های گالری از سایت smalltravelguides.com (عکاس: Domenico Feminò)

اگرچه مجموعه کاسکاد با قدمت ۴۰ ساله‌اش بنای نسبتا جدیدی محسوب می‌شود؛ اما این بنا با توجه به چند مرتبه بازسازی و نوسازی که از سال ۲۰۰۲ تاکنون روی آن انجام گرفته فرازونشیب زیادی را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر، بنای هزار پله نه‌فقط برای چشم‌انداز دل‌انگیزی که به پیرامون شهر دارد، بلکه به سبب شاهکار معماری‌اش تبدیل به یکی از زیباترین و پر بازدیدترین بناهای کشور ارمنستان شده است.

کاسکاد ایروان یا هزار پله در قلب شهر ایروان، در خیابان تامانیان قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

عکس از سایت worldcapitalconfidential.com (عکاس: نامشخص)

برای دسترسی می‌توانید از مترو استفاده کنید. ایستگاه متروی یریتاسارداکان در فاصله ۶۵۰ متری و ایستگاه متروی مارشال باقرامیان در فاصله یک کیلومتری از آن قرار دارند. از مکان‌های دیدنی و معروفی که در نزدیکی این بنا واقع شده‌اند، می‌توان به تالار اپرای شهر و موزه دست‌نوشته‌های کهن ماتناداران اشاره کرد. میدان جمهوری نیز در فاصله ۱.۶ کیلومتری از کاسکاد ایروان قرار دارد.

ایده ایجاد پیوند بین خیابان مانیومنت و مرکز شهر ایروان، نخستین بار در زمان حکومت جماهیر شوروی و به‌طور دقیق‌تر در سال‌های ۱۹۷۰ مطرح شد. در آن زمان معمار ارشد شهر ایروان الکساندر تامانیان (۱۹۳۶ - ۱۸۷۸) بود. او پیشنهاد داد با احداث یک مجموعه، ناحیه شمال و مرکز شهر به هم متصل شوند. به‌بیان‌دیگر، ایده الکساندر تامانیان به‌این شکل بود که بین بخش مسکونی و مرکزی شهر پیوند ایجاد شود. تصویری که او در ذهنش ترسیم کرده بود شامل محوطه‌ای با فضای سبز وسیع، باغ و آبشار می‌شد.

عکس از سایت worldcapitalconfidential.com (عکاس: نامشخص)

با همه این اوصاف، ایده احداث مجموعه کاسکاد به‌صورت طرحی روی کاغذ باقی ماند و حتی تا مرز فراموشی رفت. اما در سال‌های پایانی دهه ۱۹۷۰ یکی دیگر از معماران ارشد شهر به‌ نام جیم توروسیان، بحث احداث این بنا را مجددا پیش کشید. در هنگام ساخت مجموعه، توروسیان ایده اولیه الکساندر تامانیان را به‌‌عنوان مبنای پروژه به کار گرفت؛ اما در عینِ حال ایده‌های خودش را نیز در نقشه کار ترکیب کرد. نقشه‌ای که توروسیان برای پیوند بخش شمال و مرکزی شهر ترسیم کرده بود، یک پلکان عظیم و زنجیره‌ای از پلکان‌های درون مجموعه‌ای را شامل می‌شد. بر اساس این طرح دو بخش شمالی و مرکزی ایروان نه‌تنها با هم پیوند می‌یافت، بلکه گذر از این مسیر به‌مراتب آسان‌تر از سایر مسیرها بود.

عکس از سایت exutopia.com (عکاس: نامشخص)

نقشه پیشنهادی جیم توروسیان علاوه بر طراحی پلکان‌ها در نمای بیرونی بنا و پیش‌بینی پله برقی برای داخل بنا، چند بخش دیگر نیز نظیر محوطه حیاط، باغ و فضای سبز برای اطراف مجموعه توصیف کرده بود. او در نقشه خود برای تزیین گوشه‌و‌کنار این محوطه‌ها‌، ساخت و گردآوری مجسمه‌‌ و آثار تندیس‌گونه‌ای را پیش‌بینی کرده بود که تصویرگر میراث فرهنگی و تاریخی ارمنستان باشند.

عکس از سایت exutopia.com (عکاس: نامشخص)

احداث مجموعه کاسکاد بر مبنای نقشه توروسیان در دهه ۱۹۸۰ کلید خورد. البته پیشرفت پروژه به‌دلیل وقوع زلزله در سال ۱۹۸۸ و سقوط حکومت جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ دوباره متوقف شد. پس از سقوط شوروی سابق، ارمنستان در سال ۱۹۹۱ تبدیل به کشوری مستقل شد. اگرچه این رویداد برای ارمنستان بسیار خجسته و شیرین بود؛ اما این کشور را با یک چالش جدی‌ روبه‌رو کرد. ارمنستان حالا با کسب استقلال باید به‌تنهایی با همه مشکلاتش روبه‌رو می‌شد و این مسئله‌ای بود که کشور هنوز برایش آمادگی لازم نداشت.

عکس از سایت bbqboy.net (عکاس: The Travels of BBQboy and Spanky)

مشکلات بسیار ارمنستان نوپا، این کشور را در آن زمان گرفتار مشکلات شديد اقتصادی کرد. بنابراین اتمام مجموعه هنری کاسکاد بی‌تردید جزو اولویت‌های این کشور محسوب نمی‌شد و تکمیل پروژه بیش از یک دهه به تعویق افتاد. سرانجام در سال ۲۰۰۲ پروژه ساخت بنا از سر گرفته شد. این مجموعه سرانجام به دست بنیان‌گذار نهاد خیریه کافسجیان در ایروان، یعنی جرارد کافسجیان افتتاح و پس از آن به یکی از مهم‌ترین کانون‌های هنری جهان تبدیل شد. شایان ذکر است که در زمان پیشبرد این پروژه در سال ۲۰۰۲ همه بخش‌های آن به‌شکل قابل‌توجهی نوسازی شدند.

مجموعه کاسکاد ۵۷۲ پله دارد و پهنای بنا ۵۰ متر است. ارتفاع مجموعه از پایین‌ترین بخش تا بلندترین قسمت آن برابر با ۳۰۲ متر است. همچنین ارتفاع مجموعه از پایین‌ترین بخش تا بلندترین قسمت بالکن آن به ۴۵۰ متر می‌رسد. مساحت قسمت نیمه‌کاره مجموعه نیز حدودا ۷۸ متر است.

عکس از سایت advantour.com (عکاس: نامشخص)

قرار بر این بوده است که موزه‌ای با نمای سراسر شیشه‌ای بر فراز مجموعه کاسکاد ساخته شود. کار احداث این بنا آغاز شده؛ اما متاسفانه هنوز پایان نیافته است.

در فضای جلوی مجموعه کاسکاد محوطه سبز زیادی در مساحت‌های کوچک دیده می‌شود و گل‌های رنگانگی در باغچه‌های زیبای این قسمت به‌شکل هنرمندانه پرورش یافته‌اند. در اینجا همچنین تعداد زیادی مجسمه در طرح و اشکال مختلف وجود دارد که توجه گردشگران را جلب می‌کنند.

عکس از سایت advantour.com (عکاس: نامشخص)

این مجسمه‌ها چه از نظر مالی و چه به‌لحاظ هنری ارزشمند هستند و در میان آن‌ها آثار برخی از مجسمه‌سازان صاحب‌نام دنیا مانند لین چادويک (مجسمه‌ساز انگلیسی و یکی از چهره‌های سرشناس هنر قرن بیستم)، بری فلاناگان (مجسمه‌ساز اهل ولز)، استانیسلاو لیبنسکی و ياروسلاو بريختوا (زوج معروف اهل چک)، پل کاکس (مجسمه‌ساز انگلیسی)، جیومه پلنسا (مجسمه‌ساز و هنرمند کاتالان اسپانیایی) و فرناندو بوتیرو (هنرمند کلمبیایی) به چشم می‌خورد.

در این بخش چند مورد از بناها و مجسمه‌های معروفی را که از شهرت ویژه‌ای برخوردار هستند، معرفی می‌کنیم:

• اثر «پلکان‌ها»، «دو بیننده» و «ژست نشستن» از لین چادویک؛
• اثر «آکروبات‌بازها» و «خرگوش در حال پريدن از ناقوس» از بری فلاناگان؛
• اثر «پنجره باز» از استانیسلاو لیبنسکی و ياروسلاو بريختوا؛
• یک قایق کارتونی به نام «آهوی» از پل کاکس؛
• اثر «گربه سیاه» درست در جلوی مجموعه و اثر «جنگجوی رومی» در بالای مجموعه از فرناندو بوتیرو.

عکس‌های گالری از سایت armenia.travel (عکاس: نامشخص)

این مجسمه‌ها‌ آثار زیبنده و ارزشمندی هستند که همگی در باغ تندیس کافسجیان در معرض نمایش قرار گرفته‌اند.

هدف موزه هنر کافسجیان معرفی بهترین آثار هنری معاصر به شهروندان ارمنستان و گردشگرانی است که از این کشور و این موزه بازدید می‌کنند.

عکس از سایت worldcapitalconfidential.com (عکاس: نامشخص)

بدین منظور در موزه کافسجیان چندین نمایشگاه به‌صورت دائمی فعالیت می‌کنند و طبق آمار، از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ بیش از ۱,۲۰۰,۰۰۰ نفر از این محل بازدید کرده‌اند. موزه کافسجیان دارای چند گالری هنری تخصصی است که برجسته‌ترین آن‌ها بر این پایه‌اند:

• گالری شماره یک: این گالری آثار هنرمندان معروف عرصه بلور و آبگینه سازی مانند ژان زوریکاک (Jan Zoricak)، هرب باکوک (Herb Babcock)، جان کوهن (John Kuhn)، پاول ترنکا (Pavel Trnka)، جارومیر ریباک (Jaromir Rybak)، ایوان مارس (Ivan Mares) و برتیل والین (Bertil Vallien) را در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده است.
• گالری کانجیان و گالری عقاب: این دو گالری زیبا آثار مربوط به کلکسیون‌های خصوصی چند شخصیت‌ نام‌آور ارمنستان و جهان یعنی پوقوس هایتایان (Poghos Haytayan)، تاریخ‌شناس عرصه هنر؛ روبرت الیباکیان (Robert Elibakian)، نقاش ارمنستانی و اوشینیقیازاریانتز (Oshin Yeghiazariantz)،معمار سرشناس را به نمایش گذاشته است.
• گالری ساسونتسی داویت: این گالری آثار هنری دو هنرمند معروف آبگینه ساز جمهوری چک، یعنی استانیسلاو لیبنسکی و ياروسلاو بريختوا را برای نمایش عرضه کرده است.
• گالری باغ عقاب و گالری اسواراوسکی دو نمونه دیگر از گالری‌های قابل‌توجه این موزه هنری برشمرده می‌شوند.

عکس از سایت en.meetinghalfway.eu (عکاس: Tatevik Vardanyan)

یکی دیگر از بخش‌هایی که در موزه کافسجیان بسیار جلب‌توجه می‌کند، فروشگاه موزه است که آثار زیبنده‌ای را برای فروش در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. البته باید گفت این مکان بیشتر از فروشگاه به یک نمایشگاه شباهت دارد. در اینجا نه‌تنها هنرهای دستی زیبنده‌ای از اقصانقاط جهان گردآوری و در دسترس خریداران قرارگرفته است، بلکه آثار منحصربه‌فردی از هنرمندان مشهور مانند دیل چیهولی، اندی وارهول و ایسامو نوگوچی نیز عرضه می‌شود. کارهای هنری و صنایع دستی ارمنستان به‌وفور در این فروشگاه در دسترس هنردوستان قرار گرفته است.

هر ساعت از شبانه‌روز و هرروز از هفته می‌توانید به‌صورت رایگان از کاسکاد ایروان دیدن کنید. برای بازدید از موزه هنر کافسجيان در روزهای جمعه، شنبه و یکشنبه، از ساعت ۱۰ تا ۲۰ فرصت دارید. بخش‌هایی از فضای داخلی کاسکاد و موزه رایگان هستند و برای برخی دیگر باید بلیط تهیه کنید.

عکس‌های گالری از سایت advantour.com (عکاس: نامشخص)

نویسنده: محمدرضا خسروی