کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

سرای سعدالسلطنه یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی قزوین است که در تاریخ ۱۳۷۷/۵/۱۱ به ثبت آثار ملی رسید. این کاروان‌سرا با مساحت ۲۶ هزار متر مربع در گذشته به‌عنوان یک سرای بازرگانی مورد استفاده بود و امروزه بزرگ‌ترین کاروان‌سرای داخل شهری ایران و بزرگ‌ترین کاروانسرای قزوین به شمار می‌رود. در حال حاضر در این مجموعه چندین کافه، رستوران و فروشگاه‌های صنایع دستی قزوین و آموزشگاه‌های هنری تاسیس شده است.

• آدرس: استان قزوین، شهر قزوین، خیابان امام خمینی (نمایش روی نقشه)

سرای سعدالسلطنه در مرکز شهر قزوین در خیابان امام خمینی و نزدیک به بازار قدیم قزوین و کاخ چهلستون قرار دارد.

عکاس: بهاره غنچه

سرای سعدالسلطنه در خیابان امام خمینی (ره) قرار دارد؛ اما به سبزه‌ میدان (میدان آزادی) بسیار نزدیک است. بنابراین، از هر نقطه از شهر قزوین می‌توانید ابتدا به میدان ولی‌عصر (عج) بروید و سپس سوار تاکسی‌های خطی سبزه‌ میدان شوید. از چهارراه سبزه‌ میدان به‌سمت خیابان امام خمینی (ره) حرکت کنید تا پس از کمی پیاده‌روی به سرای سعدالسلطنه قزوین برسید.

با استفاده از خط ۱۰۱ (پایانه الغدیر -مجتمع ادارات نواب) نیز می‌توانید با اتوبوس به خیابان امام خمینی بروید.

عکاس: بهاره غنچه

کاروان‌سرا سعدالسلطنه یکی از زیباترین و مشهورترین بناهای تاریخی قزوین است که قدمت آن به زمان ناصرالدین شاه قاجار می‌رسد. این سازه تاریخی با نام‌های دیگری همچون سرای سعدالسلطنه، سرای سعدیه و بازارچه سعدالسلطنه نیز شناخته می‌شود. علاوه بر این، گفته شده است که کاروان‌سرا در محل میدان چوگان در دوره صفویه (میدان سعادت) ساخته شده بود و از همین رو به آن سرای سعادت نیز می‌گفتند.

عکاس: بهاره غنچه

محمد باقر خان سعدالسلطنه اصفهانی، حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۱۰ هجری قمری بود و با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با روسیه و ترکیه دستور داد کاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هکتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین ساخته شود. به همین دلیل این کاروان‌سرا به کاروانسرای سعدالسلطنه معروف شد و بعد از حدود دو سال با همت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به بهره‌برداری رسید.

کاروانسرای سعدالسلطنه تا قبل از جنگ جهانی اول، مرکز تجارت و فعالیت بازرگانی شهر محسوب می‌شد؛ اما بعد از تغییرات سیاسی حکومت روسیه، موقعیت خود را به‌عنوان پل ارتباطی بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست داد و به‌صورت نیمه‌فعال درآمد. برخی از حجره‌های کاروان‌سرا به‌شکل غرفه‌های تجاری مستقل اداره می‌شد و برخی از آن‌ها کاربری انبار داشت. قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه نیز به کارخانه آرد سلامت و کارخانه تولید کشمش تبدیل شد و قسمت‌های دیگر به‌عنوان کارگاه‌های تولیدی کفش، فرش‌بافی، چوب‌بری و… به کار می‌رفتند. جالب اینکه این سرا تا مدت‌ها به‌عنوان «بازار چوب» در میان مردم شناخته می‌شد.

در نهایت در سال ۱۳۷۷ تنها ۱۰ واحد در کاروانسرای سعدالسلطنه فعال بود و این بنای ارزشمند روبه‌ویرانی می‌رفت. سازمان میراث فرهنگی وقت به‌تدریج شروع به خرید حجره‌ها کرد. پس از مدتی این مجموعه از طریق صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین واگذار شد تا مورد مرمت قرار گیرد.

سرای تاریخی سعدالسلطنه ابتدا در تاریخ ۱۳۱۶/۹/۱۷ با شماره ثبت ۱۰۲۱ در زیر مجموعه بازار قزوین ثبت شد؛ سپس در مورخ ۱۳۷۷/۵/۱۱ با شماره ۲۰۸۹ به‌صورت مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه به ثبت آثار ملی رسید.

عکاس: بهاره غنچه

مجموعه تاریخی سعدالسلطنه از ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه و یکی از ۳۸ بنای منتخب میراث فرهنگی کشور به حساب می‌آید و از لحاظ معماری جزو سالم‌ترین سراهای بازرگانی محسوب می‌شود. ساختمان کاروان‌سرا به‌صورت چهارضلعی است و در چهار ضلع حیاط‌دار آن، چهار ایوان به چشم می‌خورد. طاق‌نمای ایوان‌ها آجرکاری دارند و سقف داخلی ایوان‌ها مزین به هنر مقرنس‌کاری است.

با نگاهی به دیوارها و سقف‌های گنبدی‌شکل و جذاب سرای سعدالسلطنه متوجه زیبایی بی‌حدومرز معماری سنتی ایرانی و مرمت استادانه آن خواهید شد؛ چراکه آجرها با مهارت و ظرافت خاصی روی هم چیده شده‌اند. همچنین نورپردازی بی‌بدیل فضای داخلی سرای سعدالسلطنه قزوین، شما را مجذوب خود خواهد کرد.

سرای سعدالسلطنه جزو معدود کاروانسراهای ایران به شمار می‌رود که چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، آب‌انبار و… دارد. سرا یا راسته قیصریه، سرای وزیر، سرای سعدیه، گرمابه رضوی و مسجد حاج ملا آقا و شترخان از جمله مهم‌ترین بخش‌های کاروانسرای سعدالسلطنه به شمار می‌روند که به هم پیوسته و در امتداد یکدیگر هستند.

ورودی اصلی سرای سعدالسلطنه در خیابان امام خمینی قرار دارد که یک طاق‌نما در دو طرف آن دیده می‌شود. سپس با سقفی فاقد نورگیر مواجه می‌شوید که به‌صورت عرقچین (مدور) ساخته شده است. این ورودی افراد را از خیابان به حیاط اصلی سرای هدایت می‌کند. پس از در ورودی به هشتی‌ می‌رسید که با آجر و کاشی تزیین شده و سقف یزدی‌بندی آن چشم‌نواز است.

عکاس: بهاره غنچه

سرای سعدالسلطنه هفت حیاط به نام‌های بهشتیان، نگارالسلطنه، سعدالسلطنه، سعدیه، قهرمانی، شترخان و حیاط خدمات را در خود جای داده است.

• حیاط سعدالسلطنه:وسعت این حیاط به ۳,۰۷۳ متر مربع می‌رسد که ۱,۵۹۳ متر مربع آن فضای باز و مابقی، فضای بسته و نیمه‌باز است. ۳۲ حجره‌ یک طبقه در چهار طرف این حیاط قرار دارند که همه آن‌ها روی سکوهایی با ارتفاع یک متر از کف حیاط ساخته شده‌اند. زیر سکوها، پنجره‌های کوچکی تعبیه شده است تا هوا بین سکوها در گردش باشد و از ایجاد رطوبت در حجره‌ها جلوگیری شود. حجره‌ها دو بخش ایوانچه و پستو دارند. پستو فضای کوچک پشت حجره برای اجناس اضافی و شبیه به انبار است. ایوانچه با تزیینات کاشی‌کاری و سقف رسمی‌بندی خودنمایی می‌کند. کاروان‌ها به این حیاط می‌آمدند و از آب شرب حوض استفاده می‌کردند. کف ایوان‌ها و راهروهای جلوی حجره‌ها سنگ‌فرش شده و در تقاطع ضلع‌های چهارگانه حجره، دو گوشه ایجاد شده است.
• حیاط نگارالسلطنه: این حیاط نیز دارای دو حجره و دو انبار بسیار بزرگ است و در آن از سمت غرب به راسته وزیر گشوده می‌شود. حیاط نگارالسلطنه جایی بود که کاروان‌ها بار خود را در آن می‌گذاشتند و محل را ترک می‌کردند. کسی حق اتراق در این مکان را نداشت و افراد باید شب را در مکانی دیگر می گذراندند. این حیاط در غرب حیاط سعدالسلطنه قرار دارد و مساحت آن به ۱,۴۹۲ متر مربع می‌رسد که ۲۴۴ متر مربع آن فضای حیاط و باقی، فضای بسته و نیمه‌باز هستند.
• حیاط قهرمانی: در سمت شرق شترخان، حیاط قهرمانی با وسعت ۱,۸۶۰ متر مربع دیده می‌شود که ۷۰۶ متر مربع آن به فضای باز اختصاص دارد. حیاط قهرمانی طرحی شبیه به حیاط بهشتیان دارد و حجره‌ها در همکف قرار گرفته‌اند. حیاط قهرمانی تنها فضای کاروان‌سرا است که راه مستقیم به بیرون از مجموعه ندارد. دورتادور حیاط را حجره‌ها در بر گرفته‌اند و انباری در گوشه جنوب شرقی آن تعبیه شده است.
• حیاط خدماتی: این حیاط فاقد حجره است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: 360 DigiLook Inc)

• حیاط سعدیه: حیاط دیگری با نام سعدیه در این محل وجود دارد که از شرق به حیاط سعدالسلطنه راه می‌یابد. برخی زیباترین حیاط مجموعه را حیاط سعدیه می‌دانند؛ چراکه تزیینات بیشتری نسبت به سایر حیاط‌ها دارد. این حیاط ۲,۹۰۰ متر مربعی، از دو ایوان در شمال و جنوب تشکیل شده که مزین به آجرکاری و کاشی‌کاری است. در ضلع شمال شرقی حیاط راهرویی با سقف گنبددار به چشم می‌خورد که گنبد بزرگی در وسط و دو سقف عرقچین (مدور) کوچک‌تر دارد. این بخش دارای ارسی‌های زیبایی است و سقف آن شامل تزیینات آجرکاری و کاشی‌کاری به‌صورت اشکال هندسی می‌شود. در ورودی حیاط سعدیه چوبی است و روکش فلزی و گل‌میخ‌های تزیینی دارد. ۱۰ حجره دو طبقه در این حیاط قرار گرفته است که تفاوت اساسی آن با حیاط‌های دیگر محسوب می‌شود. انبار بزرگ ستون‌داری در پشت حجره‌های شرقی وجود دارد. حمام سعدیه نیز داخل این حیاط واقع شده است.
• حیاط شترخان: در ضلع جنوبی سرای قیصریه به حیاط شترخان با وسعت ۴,۳۷۸ متر مربع می‌رسید که محل ورود کاروان‌ها بوده است و اگر هوا آفتابی بود، بار خود را داخل حیاط می‌گذاشتند. در ضلع شمالی این حیاط فضای بزرگی با بیش از ۱۰۰ ستون موسوم به بارانداز اصلی وجود دارد که کاروان‌ها در هوای نامساعد، بارها را در آن تخلیه می‌کردند. این فضا به‌‌عنوان اصطبل نیز به کار می‌رفت و حلقه‌هایی برای بستن افسار اسب‌ها بر ستون‌ها تعبیه‌شده بود. در طرف دیگر آن حیاط کوچکی قرار دارد که تامین نور و تهویه هوای بارانداز را انجام می‌داد. کاروان‌ها در این حیاط خستگی در می‌کردند و گاهی شب را به صبح می‌رساندند. در بزرگی در غرب حیاط واقع شده است که به راسته وزیر و روبه‌روی دیوار شمالی مسجد النبی گشوده می‌شود.
• حیاط بهشتیان: بهشتیان نام سرایی در شمال غربی مجموعه است که ورود به آن از سمت شمال سرا و خیابان اصلی و همین طور از سمت شرق سرا و بازارچه سعدالسلطنه امکان دارد. سرای بهشتیان از دو تالار بزرگ، دو رواق و هشت حجره تشکیل شده است. دورتادور حیاط بهشتیان، حجره‌هایی در طبقه همکف وجود دارد. آب‌انباری نیز در داخل این حیاط به چشم می‌خورد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Sogol Gh)

ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن با گنبد بزرگ کاشی‌کاری است که خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می‌کند. سقف چهارسوق به‌صورت عرقچین ساخته شده است و چهار طرف گنبد آن، چهار نیم‌گنبد با تزیین رسمی‌بندی وجود دارد که فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند.

داخل فضای گنبد سه کتیبه دیده می‌شود که کتیبه اول سال ۱۳۱۲ هجری قمری را به‌عنوان اتمام ساخت کاروان‌سرا نشان می‌دهد. کتیبه دوم حاوی نام معماران بنا یعنی استاد مهدی چگینی و استاد حسن خنجری است. کتیبه سوم در طرف دیگر گنبد قرار دارد و روی آن عبارت «سنه یونت ایل» به معنی «سال اسب» حک شده است.

کاشی‌های سقف چهارسوق رنگ‌های متنوعی همچون زرد، فیروزه‌ای و… دارند. راهروی ضلع غرب هشتی، ترکیبی از طاق و تویزه است و نورگیرهایی با شبکه آهنی دارد. در ضلع جنوب راهرو، دری با گل‌میخ‌های تزیینی و سقفی شبیه به دیگر بخش‌های کاروان‌سرا خودنمایی می‌کند.

حیاط کوچکی به بزرگی ۳۱۳ متر مربع در انتهای جنوبی چهارسوق قرار گرفته است که ۱۸۸ متر مربع آن به فضای باز اختصاص دارد. مابقی مساحت را حجره‌هایی تشکیل می‌دهند که بیشتر در دست ارامنه قزوین بودند. در غرب چهارسوق، دالان قیصریه را می‌بینید که با در بزرگی به راسته وزیر راه دارد.

در حال حاضر حجره‌های کاروان‌سرا به مغازه‌هایی جهت فروش سوغاتی و صنایع دستی تبدیل شده‌اند که خود جاذبه دیگری در دل این بنای تاریخی زیبا هستند.

عکاس: بهاره غنچه

این گرمابه در دوره قاجار با وسعتی حدود ۱۸۰۰ متر مربع در کنار مسجدالنبی ساخته شد و در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۶۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

گرمابه سعدیه در شمال شرقی حیاط سعدیه قرار دارد. بعد از عبور از در ورودی حمام و چرخش ۹۰ درجه، به راهروی ۳۰ متری در زیر حجره‌ها می‌رسید. این راهرو طاق‌آهنگ دارد و در نهایت به سربینه می‌رسد. گرم‌خانه مربعی‌شکل و گنبددار حمام در جنوب سربینه واقع شده است و دو فضا در شرق و غرب آن وجود دارد که در کنار هم فضای مستطیلی‌شکلی را تشکیل می‌دهند.

راسته وزیر با زیربنایی برابر با ۱,۹۲۶ متر مربع در غرب کاروان‌سرای سعدالسلطنه واقع شده است و نقش ارتباط و معبر شهری را نیز دارد. این راسته از خیابان امام آغاز می‌شود و تا دیوار شمالی مسجد النبی در انتهای کاروان‌سرا ادامه می‌یابد. ۴۴ مغازه در این راسته قرار دارد که در گذشته کارگاه ریسندگی، بافندگی و بافت پتو بوده‌اند.

عکاس: بهاره غنچه

هنگام ورود به سرای سعدالسلطنه با غرفه‌های بسیار جذابی مواجه می‌شوید که با چارچوب‌های زیبای چوبی مزین شده‌اند و محصولات ایرانی بسیار نفیس مانند صنایع دستی، آثار هنری و... را می‌فروشند. نقاشی، فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و منبت‌کاری و... از جمله هنرهایی هستند که در اینجا خواهید دید. علاوه بر خرید می‌توانید به حیاط‌های بزرگ و زیبای آن سر بزنید و روی سکوهای بزرگ و چوبی خستگی را از تن به در کنید.

کافه‌‌ها و رستوران‌های متعددی در این سرا مشغول به کار هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به کافه ارثیه اشاره کرد که یکی از بهترین کافه‌های شهر قزوین به حساب می‌آید. این کافه توانسته از لحاظ کیفیت، طراحی و خلاقیت در سطح شهر، حرف اول را بزند و از همین رو، طرفداران زیادی دارد.

موزه شاهنامه، اسطوره‌ها و مردم‌شناسی یکی دیگر از بخش‌های جذاب سرای سعدالسلطنه است که تمامی آثار هنری آن از جنس گل رس ساخته‌ شده‌اند و شامل اسطوره‌ها، قهرمانان ملی ایران و داستان‌های کتاب ارزشمند شاهنامه نظیر وداع زال با سیمرغ، تولد رستم، نبرد رستم و اژدها، رستم و اسفندیار، شیرین و فرهاد، کاوه آهنگر، بیژن و منیژه و... می‌شوند. این موزه به‌عنوان موزه آثار سفالین استاد «رضا ازی محمدی» نیز معروف است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: پرهام یزدی)

موزه دکتر صالحی به درخواست دکتر صالحی و حمایت و همت بخش نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین در مرداد سال ۱۳۹۴ در خانه تاریخی سردار مفخم افتتاح شد و بعدها به سرای سعدالسلطنه انتقال یافت. آثار این موزه شامل هدایای دکتر صالحی در دوره وزارت امور خارجه می‌شود که از روسای جمهور، نخست وزیر، سفرا و شخصیت‌های جهانی دریافت کرده بود. اشیای موزه با موافقت وزارت خارجه به قزوین انتقال یافت و در طبقه ھمکف عمارت تاریخی سردار مفخم در معرض دید قرار گرفت. در این موزه ۱۵۶ اثر شامل شمشیر ذوالفقار، صنایع دستی، نشان و مدال‌های ارزشمند، تابلوهای نقاشی و تابلو فرش، ساعت و لوازم زینتی از ۵۰ کشور جهان در ۲۵ ویترین متحرک و هشت ویترین ثابت به نمایش درآمده است. همچنین ۲۳ تابلوی نفیس در این موزه وجود دارد که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مجید مددی)

اشیایی اهدایی به موزه به‌طور حتم از قیمت و ارزش بالایی برخوردار هستند؛ در حالی که دکتر صالحی از کوچک‌ترین تا نفیس‌ترین هدایا را به این موزه و در واقع مردم ایران تقدیم کردند. بسیاری از این هدایا به شخص آقای صالحی هدیه داده شد؛ نظیر ساعت زنانه‌ای که شاید منظور کشور عربستان به‌عنوان اهداکننده، دادن هدیه به همسر دکتر بوده است؛ اما ایشان آن ساعت را نیز به موزه داد.

عکاس: بهاره غنچه

باقر خان سعدالسلطنه اصفهانی یكی از رجال عصر قاجار و پسردایی علی اصغر خان اتابک بود که حدود ۱۰ سال و طی دو مرحله در اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به‌عنوان حاکم شهر قزوین انتخاب شد و در این مدت اقدامات عمرانی متعددی انجام داد. مرمت آثار تاریخی قزوین مانند چهلستون، مسجد جامع و امامزاده حسین (ع) از جمله تلاش‌های ارزنده سعدالسلطنه هستند. یکی دیگر از فعالیت‌های مهم او، ساخت مجموعه عظیم سعدالسلطنه است که به‌عنوان بزرگ‌ترین کاروان‌سرای درون‌شهری خاورمیانه شناخته می‌شود.

سعدالسلطنه در حكومتداری شیوه‌ای جالبی داشت؛ به‌طوری که بعضی‌ شب‌‌ها به‌صورت ناشناس در شهر رفت‌وآمد می‌کرد و عملكرد شبگردها و گزمه‌‌ها را از نزدیک زیر نظر می‌‌گرفت. علاوه بر این، او خبرچین‌‌های متعددی داشت كه اخبار تمامی طبقات شهر، از اشرار و اوباش تا اعیان و اشراف را به اطلاع وی می‌‌رساندند. وی فردی بی‌‌سواد، اما باهوش، فعال، كاردان، لایق و ثروت‌اندوز بود که دستی در كارهای خیر داشت و در تنظیم قیمت‌‌‌ها، جلوگیری از سرقت و شرارت و برقراری امنیت متبحر بود.

باقر خان سعدالسلطنه در روزگار مشروطیت مورد تبعید قرار گرفت که در اثر مقاومت و درگیری پیش‌آمده، وی زخمی شد و در راه تهران فوت کرد. او در شمال صحن جدید آرامگاه حضرت معصومه در قم به خاک سپرده شد.

عکاس: بهاره غنچه

از آنجا که سرای سعدالسلطنه قزوین فاصله کمی با مسجدالنبی قزوین دارد و یکی از ورودی‌های آن مستقیما به مسجد باز می‌گردد، بسیاری از گردشگران بازدید از آن را در برنامه خود می‌گنجانند. این مسجد تاریخی یکی از آثار ملی کشور به حساب می‌آید و در حال حاضر، هرروز در آن نماز جماعت برگزار می‌شود. داخل حیاط مسجد حوض نسبتا بزرگی وجود دارد که برای وضوگرفتن نمازگزاران تعبیه شده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Peysha25)

کاخ چهل‌ستون قزوین یا عمارت کلاه‌فرنگی یکی از زیباترین بناهای تاریخی شهر قزوین متعلق به دوره شاه تهماسب صفوی است که در نزدیکی سبزه میدان (میدان آزادی) قرار دارد. این کاخ در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و از آنجا که در سال ۱۳۸۳ به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شد، می‌توانید از تماشای انواع آثار خطاطی نفیس لذت ببرید.

عکاس: بهاره غنچه

بازار قزوین از یادگارهای دوره صفویه است که در دوره‌ قاجار به رشد و توسعه‌ خود ادامه داد و کاروان‌سراها، سراها و تیمچه‌هایی به آن اضافه شد. این بنای تاریخی که در پنجم دی‌ماه ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، معماری بی‌نظیری دارد و در بخش‌های مختلف آن انواع و اقسام کالا به فروش می‌رسد.

موزه قزوین یا موزه شهر در سال ۱۳۸۴ افتتاح شد و به‌عنوان یک موزه باستان‌شناسی آثاری همچون بالاتنه مرد سومری از سنگ مرمر، تخت عروس، انواع در چوبی با تزیینات زیبا، سفالینه‌های تاریخی، نقاشی ناصرالدین شاه، ظروف سفالی، سکه‌ها، سنگ‌ها و... را در خود جای داده است. قدیمی‌ترین اشیای موزه را پیکرهایی انسانی یا جانوری تشکیل می‌دهند که قدمتشان به ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد.

عکاس: بهاره غنچه

• علاوه بر خرید از سرای سعدالسلطنه می‌توانید برای رفع خستگی و گرسنگی به کافه‌ها و رستوران‌های متعدد آن سر بزنید.
• در این سرا مناسبت‌های فرهنگی نظیر نمایشگاه خط، نوروزخوانی و... برگزار می‌شود.
• بازدید از سرای سعدالسلطنه از ساعت هشت تا ۲۱ امکان‌پذیر است.

نویسنده: پریسا همایونی/ بازنویسی: صدیقه شجاعی