طرز تهیه آب دوغ خیار مجلسی؛ غذایی لذیذ و آسان

آب دوغ خیار، یکی از غذاهای سنتی و قدیمی ایرانی است که بیشتر آن را در وعده‌های ناهار فصل تابستان تهیه و سرو می‌کنند؛ زیرا این غذا به‌صورت سرد، صرف می‌شود. در تهیه آن می‌توان از مواد مختلفی مانند ماست، خیار، دوغ یا شیر، کشمش، گردو، انواع سبزیجات تازه و خشک (ریحان، نعنا، شوید، مرزه، ترخون و غیره)، نمک و فلفل سیاه استفاده کرد. برای سرو آب دوغ خیار، در آن چند تکه یخ می‌ریزند و نان، تیلیت می‌کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با طرز تهیه آب دوغ خیار خوشمزه، تاریخچه این غذای لذیذ و همچنین طرز تهیه آب دوغ مجلسی آشنا کنیم.

هرآنچه باید درباره طرز تهیه آب دوغ خیار بدانید:

منبع عکس: وب‌سایت tasvirezendegi.com؛ عکاس: نامشخص

• ماست ترش یا شیرین به مقدار دلخواه (حدود ۳۰۰ گرم)
• ۴ عدد خیار
• ۲۰۰ گرم سبزی خوردن
• گردو یا پودر گردو به مقدار دلخواه (حدود ۱۰۰ گرم)
• کشمش به مقدار دلخواه (حدود ۱۰۰ گرم)
• نعنا خشک به مقدار دلخواه
• شوید خشک به مقدار دلخواه
• پودر ریحان خشک به مقدار دلخواه
• پودر گل محمدی خشک به مقدار دلخواه
• نمک به میزان لازم
• نان خرد شده، یخ و آب (برای سرو)

منبع عکس: وب‌سایت labsalliebe.com؛ عکاس: نامشخص

مرحله اول:

ماست را در یک کاسه بریزید و با استفاده از همزن دستی، خوب هم بزنید تا کاملا صاف و یکدست شود.

مرحله دوم:

خیارها را به‌صورت نگینی خرد کنید. سپس آن‌ها را به ماست بیفزایید.

مرحله سوم:

سبزی خرد شده را به‌همراه حدود یک قاشق غذاخوری نعنا خشک، شوید خشک و پودر ریحان خشک در کاسه آب دوغ خیار بریزید.

مرحله چهارم:

کشمش‌ها را به‌خوبی بشویید و به‌همراه پودر گردو یا گردوی خرد شده به کاسه آب دوغ خیار بیفزایید و مواد را با هم مخلوط کنید.

مرحله پنجم:

مقداری آب سرد به آن اضافه کنید تا به غلظت مورد نظر برسید. آب دوغ خیار را مزه کنید و در صورت نیاز، به آن نمک بیفزایید. سپس ظرف آب دوغ خیار را برای حدود نیم تا یک ساعت در یخچال قرار دهید تا غذا سرد شود و مواد به‌خوبی طعم یکدیگر را بگیرند.

مرحله ششم:

آب دوغ خیار را با برگ نعنای تازه و پودر گل محمدی تزیین کنید. برای سرو، تعدادی یخ کوچک در آب دوغ خیار بریزید و در آن، نان تیلیت کنید. نوش جان!

• بهتر است برای تهیه آب دوغ خیار، خیارهای تازه و قلمی را انتخاب کنید و پوست آن‌ها را نگیرید.
• افزودن کمی فلفل سیاه، طعم فوق‌العاده‌ای به آب دوغ خیار شما می‌دهد.
• شما می‌توانید از یک چهارم قاشق چای‌خوری پودر زنجبیل نیز برای تند و تیز کردن طعم آب دوغ خیار استفاده کنید.
• برخی افراد پودر سیر و زیره در آب دوغ خیار می‌ریزند.
• یکی از دلایل اضافه کردن گردو به آب دوغ خیار این است که طبع ماست، سرد است و گردو، طبع این غذا را متعادل می‌کند.

منبع عکس: ایرنا؛ عکاس: نامشخص

• توجه داشته باشید که ریحان و نعنا باید حتما در ترکیب سبزیجات برای تهیه آب دوغ خیار مجلسی وجود داشته باشد. بهترین ترکیب سبزی برای تهیه یک آب دوغ خیار خوشمزه، استفاده از سبزجات معطری نظیر ریحان، نعنا، پونه، مرزه و ترخون است.
• در صورت تمایل می‌توانید از شوید تازه، ساقه‌ ترد موسیر، پیازچه، سیر و موسیر در سبزیجات استفاده کنید.
• اگر به سبزیجات معطر تازه دسترسی ندارید، سبزیجات خشک را جایگزین کنید.
• برای خوشمزه‌تر شدن آب دوغ خیار، از ماست و دوغی استفاده کنید که کمی ترش است.
• به‌جای ماست می‌توان از دوغ‌های آماده طعم‌دار یا کفیر استفاده کرد.
• اگر می‌خواهید در آب دوغ خیار، دوغ بریزید، حتما دوغ بدون گاز باشد.

منبع عکس: وب‌سایت mealscook.com؛ عکاس: نامشخص

• مقدار آبی که به آب دوغ خیار اضافه می‌کنید، کاملا سلیقه‌ای است؛ زیرا برخی افراد دوست دارند که این غذا به‌صورت سفت و غلیظ سرو شود و برخی هم نسخه آبکی و رقیق آن را ترجیح می‌دهند.
• افزودن یخ به آب دوغ خیار، اختیاری است و برای خنک کردن این غذا انجام می‌شود. فقط توجه داشته باشید که یخ را درست قبل از سرو به این غذا اضافه کنید؛ زیرا در غیر این صورت، یخ، آب می‌شود، غذای شما را آبکی می‌کند و طعم آن را تغییر می‌دهد.
• برای سرو کردن آب دوغ خیار می‌توانید از نان‌هایی مانند تافتون، نان لواش و دیگر نان‌های سنتی استفاده کنید.
• برخی افراد تنها از نان خشک برای سرو آب دوغ خیار استفاده می‌کنند؛ زیرا بر این باور هستند که نان تازه داخل مواد خمیر می‌شود و طعم آن را بد می‌کند.

منبع عکس: وب‌سایت shomanews.com؛ عکاس: نامشخص

• برخی افراد، از یک قاشق غذاخوری گلاب در تهیه آب دوغ خیار استفاده می‌کنند تا عطری بی‌نظیر به این غذا بدهند.
• برای رقیق کردن آب دوغ خیار می‌توان به‌جای آب سرد، از دوغ استفاده کرد. در این صورت در ریختن نمک، احتیاط کنید؛ زیرا بعضی از دوغ‌ها، شور هستند.
• در طرز تهیه آب دوغ خیار در برخی مناطق، از تربچه خرد شده نیز استفاده می‌شود.
• اضافه کردن پیاز یا پیازچه، طعمی متفاوت به آب دوغ خیار می‌دهد.

منبع عکس: وب‌سایت snapp.market؛ عکاس: نامشخص

در ادامه طرز تهیه آب دوغ خیار متفاوتی با خامه، شیر و تربچه را به شما آموزش خواهیم داد تا با تهیه آن در منزل، طعم جدیدی از این غذای ساده و خوشمزه را بچشید.

• یک پیمانه شیر
• نصف پیمانه خامه
• ۴ تا ۵ عدد تربچه
• ۱۰ تا ۱۲ عدد گردو
• ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری سبزی خشک معطر (نعنا، جعفری، ترخون، مرزه و ریحان)
• ۴ تا ۵ عدد خیار
• ۲ عدد پیازچه
• نمک و فلفل سیاه به مقدار دلخواه
• یک پیمانه کشمش پلویی
• ۳ پیمانه ماست
• یک لیتر دوغ ترش
• نان خشک و یخ برای سرو

منبع عکس: وب‌سایت hk-spices.com؛ عکاس: نامشخص

مرحله اول:

ماست را در کاسه‌ای بریزید و آن را خوب هم بزنید تا بافت یکدستی به خود بگیرد. سپس خیار خرد شده را به آن بیفزایید و هم بزنید.

مرحله دوم:

شیر، خامه، دوغ، کشمش، گردوی خرد شده، تربچه خرد شده، سبزی خشک معطر، نمک و فلفل سیاه را در کاسه بریزید و با ماست و خیار، خوب هم بزنید.

مرحله سوم:

آب دوغ خیار را یک ساعت در دمای اتاق کنار بگذارید تا جا بیفتد.

مرحله چهارم:

پیازچه خرد شده، نان خشک و چند تکه یخ در کاسه بریزید. آب دوغ خیار را پس از ۱۰ دقیقه سرو کنید.

منبع عکس: وب‌سایت labsalliebe.com؛ عکاس: نامشخص

جالب است بدانید که در نوع زمستانی آب دوغ خیار به نام «ترید انار»، به‌جای دوغ از آب انار شیرین استفاده می‌شود. برخی از ارامنه ایرانی نیز در تهیه آب دوغ خیار از کشک استفاده می‌کنند.

منبع عکس: وب‌سایت hesetazegi.ir؛ عکاس: نامشخص

یک روایت جالب تاریخی درباره آب دوغ خیار در دربار ناصرالدین شاه وجود دارد که نشان می‌دهد این غذا در دوره قاجار در ایران، در میان رعایا رایج بوده است. امیرکبیر که از حیف و میل سفره‌های خوراک درباری ناراحت بود، به ناصرالدین شاه پیشنهاد داد که برای یک روز هم که شده از غذای رعیت، میل بفرماید. شاه از امیرکبیر پرسید که مگر رعیت ما چه میل می‌کنند و امیر به او پاسخ داد:

ماست و خیار!

شاه نیز، سرآشپزباش خود را صدا کرد و به او فرمان داد که برای ناهار فردا، ماست و خیار درست کند. سرآشپزباشی، برای تهیه این غذا به تدارکاتچی دربار، دستور تهیه مواد زیر را داد:

• یک مَن ماست پرچرب اعلا
• ۲ مَن خیار نازک و قلمی ورامین
• ۳ کیلوگرم گردوی مغز سفید بانه
• یک مَن پیاز اعلا همدان
• یک کیلو کشمش اعلا و مویز شاهانی بدون هسته
• ۳ مَن نان مرغوب مغز دار خاش خاش دار دو آتیشه
• یک کیلو نعنای باغی اعلا و سبزی‌های بهاری

ناصرالدین شاه، پس از میل کردن این آب دوغ خیار شاهانه، رو به امیرکبیر کرد و گفت:

رعایای ما چه غذاهایی می‌خورند و ما بی‌خبر بوده‌ایم! هرکس نارضایتی کرد و کُفران نعمت، به چوب و فلک ببندیدش!

منبع عکس: وب‌سایت labsalliebe.com؛ عکاس: نامشخص

شاید در نگاه اول، آب دوغ خیار به نظر غذایی ساده بیاید؛ اما باید بدانید که مخلفات به کار رفته در این غذا، آن را تبدیل به غذایی کامل می‌کنند. از مهم‌ترین فواید آن می‌توان به رفع عطش، درمان گرمازدگی، رفع بی‌خوابی، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش وزن، کاهش کلسترول و درمان مشکلات گوارشی اشاره کرد. با خوردن آب دوغ خیار می‌توانید فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود را تامین کنید.

آب دوغ خیار به‌صورت سرد سرو می‌شود و از آنجا که در زمان تهیه آن، غذا حرارت نمی‌بیند، بسیاری از خواص سبزیجات و لبنیات به کار رفته از بین نمی‌روند.

منبع عکس: وب‌سایت kalleh.com؛ عکاس: نامشخص

• ماست: ماست از شیر غنی‌تر است و پروتئین، ویتامین D، ویتامین C، فولات، فسفر و کلسیم بیشتری نسبت به شیر دارد. این ماده لبنی، راحت‌تر از شیر هضم می‌شود و می‌توان آن را به‌عنوان یک غذای پروبیوتیک، پیشنهاد کرد. رشد باکتری‌های مفید در روده، تولید سروتونین و ملاتونین در مغز، خواب سریع و راحت، تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با عفونت‌های قارچی و سرطان‌های روده از فواید مصرف ماست هستند.
• خیار: خیار حاوی آنتی اکسیدان، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم از جمله فیبر، ویتامین C، ویتامین K، منیزیم و پتاسیم است. با مصرف خیار می‌توانید از ورود رادیکال‌های آزاد به داخل بدن جلوگیری کنید و به این ترتیب، از بسیاری از بیماری‌ها دور بمانید. ۹۶ درصد خیار را آب تشکیل می‌دهد؛ به همین دلیل است که خیار می‌تواند رطوبت از دست رفته بدن را به‌خصوص در روزهای گرم سال، برگرداند و نیاز روزانه بدن به مایعات را رفع کند. همچنین مصرف خیار به کاهش وزن کمک می‌کند.

منبع عکس: خبرگزاری آنا؛ عکاس: نامشخص

• گردو: گردو، منبع غنی انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین B۶، فولات (ویتامین B۹) و تیامین (ویتامین B۱) و مواد معدنی مانند منگنز، مس، منیزیم،، فسفر و اسیدفولیک و همچنین کلسیم، روی، پتاسیم و سلنیوم است. گردو، کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد و سستی و خستگی را رفع می‌کند. تقویت پروتئین سالم بدن و حفظ سلامت مغز سالمندان از دیگر فواید مصرف این مغز پرچرب هستند.
• کشمش: کشمش برای رشد کودکان و نیرو دادن به سالمندان، بسیار مفید است. این میوه مغذی پر انرژی، دارای چربی و سدیم پایین و قند و کالری بالا است و پتاسیم زیادی دارد.
• نعنا: مصرف نعنا برای رفع مشکلات گوارشی مانند ناراحتی معده، یبوست، نفخ و سوء هاضمه، سلامتی چشم و تقویت بینایی در شب، بهبود عملکرد مغز و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است.
• تربچه: تربچه، سرشار از ویتامین C، گوگرد و ید است و خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد.
• ترخون: ترخون، اشتهاآور و معطر است و به تقویت اعصاب، کمک می‌کند.
• ریحان: ریحان، آرام‌بخش است و می‌توانید به‌جای مسکن استفاده شود.

منبع عکس: وب‌سایت labsalliebe.com؛ عکاس: نامشخص

آب دوغ خیار، غذای نوستالژیکی برای همه ما ایرانیان در فصل تابستان است. با درست کردن این غذای ساده در خانه به خاطرات کودکی خود در خانه مادربزرگ پدربزرگ‌ها سفر کنید؛ درست به همان روزهایی که امتحان‌های مدرسه تمام شده بود و بدون هیچ دغدغه یا دل مشغولی، در خانه به بازی و شیطنت مشغول بودید. زمانی که موقع ناهار، دور یک سفره جمع می‌شدید و بزرگ‌تر خانواده از کاسه بزرگی پر از آب دوغ خیار، برای شما یک کاسه غذا می‌کشید.

اگر دوست دارید آب دوغ خیار را با طعم‌های مختلف در خانه درست کنید، دست به کار شوید و از طرز تهیه‌های این مقاله استفاده کنید. چنانچه موفق به درست کردن این غذای خوشمزه شدید، حتما از آن عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید. در ضمن در صورت تمایل، تجربه‌های خود را با ما و دیگر کاربران کجارو در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: وب‌سایت unicornsinthekitchen.com؛ عکاس: نامشخص