یتیمچه، یکی از غذاهای گیاهی و اصیل ایرانی است که معمولا با بادمجان، کدو، گوجهفرنگی، سیر، پیاز، سیبزمینی و فلفل دلمهای تهیه می‌شود. یتیمچه، غذایی است که به سرعت و به آسانی در آشپزخانه طبخ می‌شود و شما می‌توانید انواع آن را برای مهمانی‌های خانوادگی و دورهمی‌های دوستانه خود درست کنید. علت اینکه به این غذا یتیمچه می‌گویند، این است که گوشت ندارد.
یتیمچه، یکی از غذاهای بادمجانی پرطرفدار در میان ایرانیان است که در شهرهای مختلف کشور، با طرز تهیه‌های متنوعی پخته می‌شود. در ادامه این مقاله از کجارو به‌طرز تهیه یتیمچه می‌پردازیم؛ پس با ما همراه شوید.
با طرز تهیه یتیمچه آشنا شوید:
طرز تهیه یتیمچه تهرانی
مواد لازم برای ۴ نفر
- ۵۰۰ گرم بادمجان
- ۵۰۰ گرم گوجهفرنگی
- ۲ عدد سیبزمینی متوسط
- ۱ عدد فلفل دلمهای کوچک
- ۲ حبه سیر
- ۱ عدد پیاز بزرگ
- ۱ قاشق غذاخوری رب گوجهفرنگی
- نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم
طرز تهیه یتیمچه
۱. بادمجان‌ها را پوست بگیرید و به‌صورت مکعب‌های دو سانتی‌متری خرد کنید. گوجه‌فرنگی‌ها را هم پوست بگیرید و رنده کنید.
۲. بادمجان‌های خرد شده را در کمی آب و نمک بگذارید تا تلخی بادمجان گرفته شود و روغن کمتری هم در حین سرخ کردن بگیرد. بادمجان‌ها را پس از ۳۰ تا ۴۰ دقیقه آبکش کرده و خشک کنید.
۳. پیازها را در روغن کمی تفت دهید.
۴. پس از نرم شدن پیازها، سیر رنده‌شده را در قابلمه بریزید و کمی تفت دهید.
۵. وقتی بوی سیر بلند شد، بادمجان‌ها را به‌همراه فلفل دلمهای به ترکیب پیاز و سیر تفت داده شده اضافه کنید.
۶. نمک، فلفل و زردچوبه را به ترکیب مواد اضافه کنید و تفت دهید. وقتی بادمجان‌ها و فلفل دلمهای طلایی و نرم شدند، یک قاشق غذاخوری رب گوجهفرنگی را اضافه کنید و تفت دهید تا طعم خامی رب گرفته شود.
۷. گوجه‌فرنگی‌ها را اضافه کنید و درب قابلمه را ببندید تا آب گوجهفرنگی به خورد تمام مواد برود و گوجه‌ها سرخ شوند.
۸. وقتی آب گوجهفرنگی کشیده شد، سیبزمینی را به قابلمه اضافه کنید. دو لیوان آب جوش روی ترکیب مواد بریزید و اجازه دهید یتیمچه روی شعله ملایم گاز حسابی بپزد و جا بیفتد. این فرایند، حدود ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد.
۹. هر زمان، آب یتیمچه به مقدار دلخواه شما کشیده شود، می‌توانید این غذا را سرو کنید.
نکات مهم تهیه یتیمچه تهرانی
- روش دیگر طبخ یتیمچه بادمجان و سیبزمینی، آب‌پز کردن آن است. در این روش کمی روغن کف قابلمه بریزید و همه مواد را به‌صورت حلقه‌ای برش بزنید و مرحله به مرحله روی هم بچینید. روی آن‌ها را آب بریزید و اجازه دهید مواد بپزند. هر نیم‌ساعت به‌آرامی مواد را هم بزنید تا غذا ته نگیرد. در این روش از رب گوجهفرنگی نیز برای طعم‌دار کردن غذا می‌توان استفاده کرد.
- برای پخت یتیمچه، بهتر است از بادمجانی استفاده کنید که پوستی سیاه و براق داشته باشد و همچنین کم‌دانه باشد.
- شما می‌توانید بادمجان‌ها را نصف کنید و به همان صورت سرخ کنید و بعد مکعبی خرد کنید.
- می‌توانید سیبزمینی را از دستور پخت یتیمچه تهرانی حذف کنید.
- به‌جای قرار دادن بادمجان‌ها در آب و نمک، روی بادمجان‌ها نمک بپاشید تا تلخی آن‌ها گرفته شود. البته باید در حین آبکشی، خوب آن‌ها را بشورید تا غذا را شور نکنند.
- برای طبخ یتیمچه کبابی می‌توانید در ابتدا سیب زمینی را آب‌پز کنید و پوست آن را بکنید. سپس بادمجان و کدو را با پوست کباب کرده و بعد خرد کنید. سیر رنده‌شده را به‌همراه سیبزمینی خردشده، بادمجان و کدوی کباب‌شده و کمی روغن زیتون روی حرارت قرار دهید تا کمی تفت بخورند. در ادامه مقداری رب گوجهفرنگی به آن بیفزایید. مقدار کمی آب در غذا بریزید تا مواد نرم‌تر شوند. در آخر به آن مقداری نمک و فلفل و آبلیمو (اختیاری) بزنید.
- افزودن مقداری آب‌لیموی تازه در مرحله آخر پخت، منجر به خوشمزه شدن یتیمچه می‌شود.
- افزودن مقداری دارچین، طعم و عطر بی‌نظیری به یتیمچه می‌دهد.
طرز تهیه یتیمچه نیشابوری
مواد لازم برای ۴ نفر
- ۱ فنجان عدس
- نصف لیوان لوبیا
- نصف لیوان نخود
- ۴ عدد بادمجان متوسط
- ۱ عدد پیاز بزرگ
- ۵ عدد گوجهفرنگی
- نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه
- نصف قاشق چای‌خوری دارچین
- نصف قاشق چای‌خوری فلفل سیاه یا قرمز
- نمک به مقدار لازم
- کشک به مقدار لازم
- نعنا داغ به مقدار لازم
طرز تهیه یتیمچه نیشابوری
۱. لوبیا و نخود را از شب قبل خیس کنید و هر چند ساعت یک‌بار آب آن را عوض کنید تا نفخ آن‌ها گرفته شود. سپس آن‌ها را به‌همراه آب در قابلمه‌ای مناسب بریزید و روی حرارت قرار دهید تا بپزند.
۲. حدود ۳۰ دقیقه قبل از پخت کامل حبوبات، عدس را نیز به آن‌ها اضافه کنید و اجازه بدهید تا همراه با لویبا و نخود بپزد.
۳. در همین حین، پیازها را در روغن تفت دهید تا کمی نرم شود. زردچوبه و فلفل سیاه را به پیاز داغ بیفزایید و کمی تفت دهید تا بوی خامی زردچوبه گرفته شود.
۴. ترکیب پیاز و ادویه را در حبوبات پخته بریزید.
۵. بادمجان‌ها را پوست بگیرید و حدود یک ساعت در آب و نمک قرار بدهید تا تلخی آن‌ها گرفته شود. سپس آن‌ها را آبکش کنید، بشویید و خشک کنید. بادمجان‌ها را به‌صورت مکعب‌های کوچک برش بزنید و در کمی روغن سرخ کنید.
۶. گوجه‌فرنگی‌ها را خرد کنید و در روغن تفت دهید. سپس آن‌ها را به‌همراه بادمجان‌ها و نمک به حبوبات اضافه کنید.
۷. اجازه دهید تا غذا به‌مدت ۳۰ دقیقه جا بیفتد.
۸. میزان آب یتیمچه، بستگی به سلیقه شما دارد. یتیمچه را در ظرف سرو بریزید و با نعنا داغ، سیر داغ و کشک تزیین کنید و به سر میز بیاورید.
نکات مهم برای طبخ یتیمچه نیشابوری
- اگر عدس دیرپز است، آن را زودتر به حبوبات اضافه کنید.
- اگر کشک دوست ندارید، می‌توانید آن را از طرز تهیه یتیمچه نیشابوری حذف کنید.
- گوجهفرنگی قابل حذف کردن از دستور پخت است. برخی افراد دوست ندارند گوجهفرنگی و کشک را با هم در یک غذا بریزند، البته طعم این دو در کنار هم، بسیار خوشمزه می‌شود.
فواید یتیمچه
بادمجان
بادمجان دارای ویتامین‌های A.B.C و همچنین پروتئین، نشاسته و مواد معدنی مانند گوگرد، منیزیم و کلسیم است. البته این ماده غذایی دارای سمی به نام سولاتین است که منجر به حساسیت و تحرکی بیماری‌هایی چون آسم و برونشیت می‌شود. از فواید بادمجان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت معده
- رفع کم‌خونی به‌دلیل وجود آهن
- جلوگیری از گرفتگی رگ‌ها و پیشگیری از خطر سکته قلبی
- درمان اسهال خونی
کدو سبز
- کدو سبز، کربوهیدرات کم و فیبر بالایی دارد و به همین دلیل، شما را سیر نگاه می‌دارد و مانع زیاد خوردن شما می‌شود.
- کدو سبز دارای کلسترول، سدیم و چربی کم است و به حفظ تعادل کربوهیدرات ها کمک می‌کند.
- کدو سبز سرشار از لوتئین، زئازانتین و ویتامین A است که از چشم مراقبت می‌کند و از ایجاد لکه‌های زرد مربوط به پیری جلوگیری به عمل می‌آورد.
- مقدار زیاد ویتامین C در کدو سبز و همچنین خاصیت ضدالتهابی آن در درمان آسم، نقش موثری دارند.
- کدو سبز دارای فیبر فراوان است و به همین علت، آب اضافی را در روده بزرگ جذب، رطوبت مدفوع را حفظ و به خروج آسان آن از بدن کمک می‌کند.
- کدو سبز حاوی ویتامین K است که سبب تقویت استخوان‌ها می‌شود.
- کمک به عملکرد تیروئید به‌دلیل وجود منیزیم
- بهبود عملکرد مغز و حافظه
- کمک به آبرسانی پوست
- افزایش رشد مو
- افزایش ایمنی بدن
- کاهش فشار خون به‌دلیل وجود پتاسیم
- کاهش کلسترول
سیبزمینی
سیبزمینی، منبع غنی ویتامین B۶ و C، فیبر و پتاسیم است و از خواص آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش فشار خون
- بهبود سلامت قلب
- بهبود سلامت مغز
- درمان افسردگی
- تقویت حافظه
- تقویت استخوان
- کاهش التهاب
- بهبود هضم و گوارش
- تقویت ایمنی بدن
طعم یتیمچه
یتیمچه، غذایی سنتی و نوستالژیک است که حتما طعم آن را در خانه مادربزرگ پدربزرگ‌ها چشیده‌اید. شاید بسیاری از افراد، تاکنون این غذا را امتحان نکرده باشند یا به‌علت نام کمی عجیب آن، از پخت آن صرف‌نظر کنند؛ اما باید بدانید که یتیمچه، غذایی بسیار لذیذ و مقوی است که فقط با یک بار امتحان، عاشق آن خواهید شد.
بادمجان، سیبزمینی، گوجهفرنگی و پیازهای تفت داده در کره، با عطر و طعمی دلپذیر، هر کسی را برای چشیدن یتیمچه وسوسه می‌کنند. از یتیمچه در کنار سبزی خوردن، دوغ یا شربت آبلیمو و ماست موسیر، لذت ببرید.
اگر در زادگاه یا شهر محل سکونت شما یتیمچه را به روشی متفاوت از آنچه در این مقاله خواندید تهیه می‌کنند، تفاوت‌ها و طرز تهیه‌های رایج را با ما و کاربران کجارو در میان بگذارید. همچنین اگر موفق به طبخ هریک از غذاهای لذیذ ارائه‌شده در مجموعه غذاهای محلی ایران شدید، حتما از غذاهای خود عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تجربه و تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: reezhanrestaurant.ir، عکاس: نامشخص
سوالات متداول
یتیمچه چیست؟
یتیمچه، یکی از غذاهای گیاهی و اصیل ایرانی است که معمولا با بادمجان، کدو، گوجهفرنگی، سیر، پیاز، سیبزمینی و فلفل دلمهای تهیه می‌شود. علت اینکه به این غذا یتیمچه می‌گویند، این است که گوشت ندارد.
طرز تهیه یتیمچه تهرانی چیست؟
پیاز و سیر را تفت دهید و به آن نمک، فلفل و زردچوبه بزنید. بادمجان و فلفل دلمهای خردشده را اضافه کنید و تفت دهید. رب گوجهفرنگی را بیفزایید. سپس سیبزمینی و آب را در غذا بریزید و اجازه دهید که یتیمچه جا بیفتد.