طرز تهیه نوشیدنی گرم ثعلب؛ نوشیدنی زمستانی و لذیذ ترکی

دلتان یک نوشیدنی گرم، لذیذ و جدید می‌خواهد؟ نمی‌دانید برای مهمانی چه نوشیدنی مجلسی و متفاوتی سرو کنید؟ با کجارو همراه شوید و بهترین نوشیدنی‌های ایران و جهان را در مجموعه شربت‌ها و نوشیدنی‌ها، در خانه و در کنار ما درست کنید. امروز قصد داریم طرز تهیه یک نوشیدنی بسیار خوشمزه و پرطرفدار به نام «ثعلب» (saleb) را در اختیار شما قرار دهیم تا با درست کردن آن در مهمانی‌ها، عزیزان و دوستانتان را شگفت‌زده کنید.

ثعلب، یک نوشیدنی زمستانی خاورمیانه‌ای با پایه شیر داغ است که غلظتی شبیه به پودینگ دارد و گاهی اوقات با دارچین، زنجبیل و انواع آجیل تزئین می‌شود. این نوشیدنی در روزهای سرد زمستانی در کشور ترکیه خورده می‌شود و طرفداران بسیاری دارد. ثعلب، گیاهی از گونه گل‌های ارکیده است که در دشت‌ها، جنگل‌ها و حتی خیابان‌های ترکیه می‌روید.

نوشیدنی ثعلب، یکی از شگفت‌انگیزترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان است و با آرد ثعلب، شیر داغ و دارچین درست می‌شود. طعم این نوشیدنی به‌قدری منحصربه‌فرد است که نمی‌توان آن را با کلمات توصیف کرد. بافت غلیظ و خامه‌ای نوشیدنی شیر و ثعلب، هم بچه‌ها و هم بزرگسالان را عاشق خود خواهد کرد. البته باید بدانید که این نوشیدنی علاوه بر طعم لذیذ، دارای خاصیت‌های دارویی فراوان نیز است.

طرز تهیه این نوشیدنی بسیار ساده است و شما تنها به ۴ ماده برای درست کردن نوشیدنی ثعلب نیاز دارید. در ادامه با همراه باشید و طرز تهیه یکی از محبوب‌ترین و مشهورترین نوشیدنی‌های کشور ترکیه و منطقه خاورمیانه را یاد بگیرید.

ارکیده‌هایی که برای تولید ثعلب مناسب هستند، ساختاری منحصربه‌فرد دارند. ریشه این ارکیده‌ها از دو غده در کنار یکدیگر، تشکیل می‌شود که به‌شکل تخم‌مرغ هستند. غده پیاز بزرگ‌تر یا غده تهی، مسئولیت آبرسانی به گل را بر عهده دارد و مولد و منشا گیاه در حال رویش است؛ در حالی که غده کوچک‌تر یا غده توپر، نقش پیاز یدکی را بازی کرده و در سال بعدی، گل را تغذیه می‌کند. با اینکه می‌توان ثعلب را از هر دو غده پیاز تهیه کرد، تولیدکنندگان معمولا از غده یدکی استفاده می‌کنند تا غده بزرگ‌تر این فرصت را داشته باشد تا یک غده کوچک‌تر جدید تولید کند. ارکیده با این روش زنده می‌ماند. خیلی جالب است، نه؟

آرد ثعلب از ساییدن سیبک‌ها یا غده‌های ریشه خشک‌شده گونه‌های مختلف گیاه ارکیده‌ها یا ثعلبیان (Orchis) از جمله «اورکیس میلیتاریس» (Orchis militaris) و «اورکیس ماسکولا» (Orchis mascula) به‌دست می‌آید. از آرد ثعلب برای درست کردن انواع دسرها و نوشیدنی، به‌خصوص در غذاهای امپراتوری سابق عثمانی و منطقه شام استفاده می‌شده است. نوشیدنی ثعلب، یک نوشیدنی سنتی و پرطرفدار زمستانی در شام به شمار می‌آمده است.

برای تهیه آرد ثعلب، پس از برداشت پیازها، آن‌ها را می‌شویند و سپس در آب یا شیر می‌جوشانند. در ادامه آن‌ها را در هوای آزاد خشک می‌کنند و پس از کامل خشک شدن، آن‌ها را آسیاب می‌کنند. در نتیجه، یکی از فوق‌العاده‌ترین مواد اولیه در جهان خلق می‌شود: آرد ثعلب یا پودر ثعلب. این آرد به‌صورت طبیعی دارای نشاسته، شکر و لعاب است که به آن خاصیتی چسبناک می‌دهند.

معمولا از آرد ثعلب یا همان پودر ثعلب در بستنی‌سازی استفاده می‌شود؛ اما در گذشته و در حال حاضر در ترکیه از این آرد در تهیه نوشیدنی نیز استفاده می‌شود. از ثعلب همچنین در تولید بستنی سنتی ایرانی، بستنی عربی یا بوزا، بستنی ترکی یا «داندورما» (dondurma) و بستنی یونانی یا کایماک استفاده می‌شود.

رومیان باستان از بیش از ۳۰۰۰ سال قبل از پیاز گل‌های ارکیده زمینی برای تهیه نوشیدنی استفاده می‌کردند و نام‌های مختلفی از جمله «پریاپیسکوس» (priapiscus) و «ساتیریون» (satyrion) بر آن می‌گذاشتند. همان طور که از این نام‌ها برمی‌آید، رومیان این نوشیدنی‌ها را بسیار مقوی می‌انگاشتند.

نوشیدنی ثعلب در حوزه حکومت امپراتوری عثمانی از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار بود. شهرت این نوشیدنی، قبل از شروع مصرف چای و قهوه به کشورهای دیگری چون انگلستان و آلمان رسید و بعدها به‌عنوان یک نوشیدنی جایگزین در قهوه‌خانه‌ها به مردم ارائه شد.

در کشور انگلستان، این نوشیدنی با نام «ثالوپ» (saloop) شناخته می‌شود. برای آماده‌سازی این نوشیدنی که در قرن‌های هفدهم و هجدهم در اوج محبوبیت در انگلستان بود، به پودر ثعلب، آب و یک شیرین‌کننده و همچنین گلاب یا عرق بهار نارنج نیاز بود. در قرن هجدهم، «داگ استونز» (dogstones) به‌عنوان جایگزین ریشه ارکیده‌های انگلیسی برای تهیه انواع نوشیدنی‌های ترکی به کار می‌رفت.

ثالوپ، یک نوشیدنی گرم بود که در قرن‌های هجدهم و نوزدهم، محبوبیت زیادی در انگلستان داشت. در ابتدا، این نوشیدنی از ثعلب منطقه «سمورنا» (Smyrna)، شهری از دوران یونان باستان در ساحل غربی آناتولی کنار دریای مدیترانه درست می‌شد. بعدها، ریشه‌ها و برگ‌های درخت «رازیانه بو» (sassafras) از آمریکای شمالی تبدیل به ماده تشکیل‌دهنده این نوشیدنی شد. این گیاه باعث غلیظ‌شدن نوشیدنی می‌شد و همچنین کیفیتی وسوسه‌کننده به آن اعطا می‌کرد.

نوشیدنی دلچسب ثالوپ به‌جای قهوه و چای به فروش می‌رفت و قیمتی بس گران‌تر داشت. این نوشیدنی شبیه به نوشیدنی شیر و شکر سرو می‌شد.

متاسفانه محبوبیت ثعلب در ترکیه منجر به کاهش تعداد گل‌های ارکیده وحشی شده است. به همین علت صادرات ثعلب در این کشور، غیرقانونی است و بسیاری از مخلوط‌های ثعلب با چاشنی‌های مصنوعی درست می‌شوند.

ثعلب در یونان نیز خورده می‌شود و معمولا در ماه‌های سرد سال به‌عنوان نوشیدنی گرم در خیابان‌ها به فروش می‌رسد. تخمین زده می‌شود که هر سال در ترکیه حدود سی تن غده ریشه از ۳۸ گونه برداشت می‌شود و برای تهیه یک کیلو آرد ثعلب به هزار تا ۴۰۰۰ غده ریشه گل ارکیده نیاز است. انقراض ارکیده‌های وحشی در بسیاری از نقاط ترکیه منجر به این شده است که تجار به‌دنبال راهی برای برداشت این گل از ایران باشند.

گفته می‌شود در سال ۲۰۱۳، بین ۷ تا ۱۱ میلیون ارکیده از نوزده گونه مختلف از شمال ایران، برداشت شده و بیشتر آن‌ها به ترکیه صادر شده‌اند. برداشت غده‌های ریشه ارکیده در کشور یونان نیز رو به افزایش است.

برای ۴ نفر

• یک قاشق غذاخوری پودر ثعلب
• یک و نیم قاشق غذاخوری شکر
• یک لیتر شیر کامل
• دارچین برای تزئین

۱. شیر را در یک شیرجوش بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا به جوش بیاید.

۲. پس از به جوش آمدن شیر، شعله گاز را کم کنید و اجازه دهید تا شیر کمی بجوشد.

۳. در یک کاسه کوچک، پودر ثعلب و شکر را مخلوط کنید. سپس ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری شیر داغ را از شیرجوش به آن‌ها بیفزایید تا مخلوط کمی رقیق شود.

۴. در ادامه، مخلوط ثعلب را در چند نوبت به شیر در حال جوش اضافه کنید و شیر را هم بزنید تا غلیظ شود. این فرآیند حدود ۱۵ دقیقه به طول می‌انجامد.

۵. نوشیدنی خود را مزه کنید و شیرینی آن را اندازه کنید. اگر دوست دارید نوشیدنی شما شیرین‌تر باشد، کمی شکر بیشتر به آن اضافه کنید.

۶. نوشیدنی ثعلب را در فنجان‌های قهوه یا ماگ بریزید و روی آن را با پودر دارچین تزئین کنید.

• شما می‌توانید باقی‌مانده نوشیدنی ثعلب را در یک بطری یا شیشه بریزید و به‌مدت ۲ تا ۳ روز در یخچال از آن نگهداری کنید. برای استفاده دوباره نیز، آن را به‌سادگی دوباره گرم کرده و نوش جان کنید.
• برخی افراد در ابتدا شکر و ثعلب را به شیر سرد اضافه می‌کنند و هم می‌زنند تا ثعلب حل شود. سپس شیر را روی حرارت ملایم می‌گذارند تا به جوش بیاید.
• شما می‌توانید در مرحله پایانی، کمی گلاب نیز به نوشیدنی ثعلب اضافه کنید.
• به‌جای شکر، می‌توان از نبات یا عسل هم استفاده کرد.
• به‌جای دارچین، می‌توان از زنجبیل آسیاب‌شده برای تزئین استفاده کرد.

ثعلب را می‌توان در بستنی، دمنوش و نوشیدنی ثعلب استفاده کرد. البته باید بدانید که مقدار مصرف مجاز این پودر، ۲ گرم در روز است. طبع این گیاه، گرم و مرطوب است. از فواید و خواص دارویی این گیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درمان مشکلات گوارشی: ثعلب با وجود مواد موکوس‌مانند، برای درمان مشکلات گوارشی مانند سوزش دل، دل درد و سو هاضمه مفید است. این گیاه همچنین به درمان اسهال، به‌خصوص در کودکان کمک می‌کند.
• درمان ریزش مو: کافی است پودر ثعلب را با روغن زیتون و گل سرخ مخلوط کنید و و روی موها و پوست سر خود بمالید. سپس بعد از ۱۵ دقیقه موهای خود را با آب و شامپو بشویید.
• جوا‌ن‌سازی پوست صورت: ثعلب در بازسازی سلول‌های پوستی بسیار موثر عمل می‌کند، زیرا موجب سفت‌تر شدن پوست با رفع چین و چروک و در نتیجه جوان‌سازی پوست صورت می‌شود.
• درمان درد های عصبی: ثعلب می‌تواند به درمان دردهای عصبی کمک کند و استرس روی اعصاب بدن را از بین ببرد.
• تقویت سیستم ایمنی بدن: ثعلب دارای خواص ضد میکروبی قوی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و موجب کاهش خطر ابتلا به سرماخوردگی می‌شود.
• رفع آکنه و جوش صورت
• درمان ورم کلیه و مثانه
• درمان فلج صورت
• درمان کم خونی
• درمان یبوست و اسهال
• درمان رعشه

این نوشیدنی از آن دسته نوشیدنی‌هایی است که باید حتما یک بار در زندگیتان، آن را امتحان کنید. در حین درست کردن این نوشیدنی در خانه، عطر و بویی در خانه بلند می‌شود که شما را مدهوش خواهد کرد. پس حتما نوشیدنی ثعلب را در شب‌های سرد سال در خانه درست کنید و با نوشیدن آن، جشنی از طعم‌های فوق‌العاده به راه بیندازید.

آیا موفق به تهیه نوشیدنی شیر و ثعلب از مجموعه شربت‌ها و نوشیدنی‌ها شدید؟ اگر این نوشیدنی گرم و لذیذ را در خانه درست کردید، حتما در بخش نظرات همین مطلب، تجربه خود را برای ما و دیگر کاربران کجارو بنویسید یا از نوشیدنی داغ ثعلب خود عکس بگیرید و با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، عکس‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.