از فلسفه سفره هفت سین چه می‌دانید؟

هفت سین، آیینی کهن و نمادی از جشن نوروز است که سفره‌های ایرانی را در آغاز سال نو زینت می‌بخشد. هفت‌سین شامل سیر، سرکه، سنجد، سمنو، سماق، سیب و سبزه می‌شود و نه‌تنها جلوه‌ای از زیبایی و هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارد، بلکه حامل پیام‌هایی از امید، تازگی و برکت برای سال پیش رو است. برای آشنایی با فلسفه هفت سین، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

چیدن سفره هفت سین ساعاتی قبل از تحویل سال، یکی از آیین‌های باستانی به جا مانده برای مردم ایران است. با گسترش دین اسلام در کشور ما، کتاب قرآن نیز به سفره هفت سین اضافه شد تا مردم سال نو را با توکل و نام و یاد خدا آغاز کنند. در زمان هخامنشیان سفره «هفت چین» نیز وجود داشته است.

عدد هفت در زبان ایران باستان، به «امرداد» نسبت داده شده و به‌معنی زندگی و جاودانگی است. در کل عدد هفت برای آن‌ها بسیار مقدس و خوش یمن بود و آن را به فال نیک می‌گرفته‌اند. هفت خوان رستم، هفت شهر عشق، هفت آسمان و... مثال‌هایی هستند که اهمیت این عدد را برای آن‌ها نشان می‌دهند.

هر یک از هفت سین این سفره، مفهوم خاص خودشان را دارند که در ادامه آن‌ها را به‌ترتیب بررسی می‌کنیم:

وجود سنجد در سفره هفت سین، نشان‌دهنده انجام دادن «سنجیده» کارها است. چراکه سنجد نماد عمل سنجیده و گرایش به عقل محسوب می‌شود. برخی دیگر سنجد را نماد عشق و دلدادگی می‌دانند و معتقدند وجود آن سر سفره هفت سین، عشق و محبت بین اعضای خانواده را زیاد می‌کند.

سیب در سفره هفت سین، نماد تندرستی و سلامتی است و وجود آن در این سفره، سلامتی اعضای آن خانواده را تا آخر سال به‌همراه دارد و آن‌ها را از هر‌گونه بیماری دور می‌کند.

سبزه، نماد شادی، سر‌زندگی، آرامش، ایثار و حیات است و بودن آن در سفره هفت سین، موجبات شادی و طراوت اعضای خانواده را فراهم می‌کند. برخی نیز سبزه را نماد فرشته اردیبهشت می‌دانند.

سمنو، نماد قدرت و خیر و برکت محسوب می‌شود. سمنو از گندم درست می‌شود و به‌خاطر مقوی بودن، به آن غذای مرد آفرین نیز می‌گویند. وجود آن در سفره هفت سین، قدرت، صبر و عدالت را برای اعضای خانواده به ارمغان می‌آورد.

برای وجود سیر در سفره هفت سین دلایل متعددی وجود دارد. برخی آن را سمبل اهورامزدا و نمادی از سلامت و تندرستی می‌دانند. عده‌ای نیز به خواص دارویی سیر اشاره کرده‌اند و آن را نماد بر‌طرف کننده بیماری‌ها در سال نو می‌دانند. کرامت، گند‌زدایی و پاک کنندگی محیط، محافظت کننده در برابر شر، نگهبان سفره نیز برخی از نماد‌هایی است که برای سیر گفته شده است.

سرکه را نمادی از جاودانگی می‌دانند و حضور آن در سفره هفت سین به‌عنوان دور کننده نا‌ملایمات زندگی شناخته می‌شود. برخی نیز معتقدند، سرکه نماد رضایتمندی است و ما را به پذیرش نا‌ملایمات زندگی دعوت می‌کند.

سماق، نماد صبر، بردباری و استقامت محسوب می‌شود و وجود آن در سفره هفت سین این موضوع را به ما یادآور می‌شود که باید سال پیش‌رو را با صبر و بردباری پشت سر بگذاریم.

علاوه بر هفت سین گفته شده که به معنا و مفهوم هریک پرداختیم، برخی سکه را نیز سین مدرن و دیگر سفره هفت سین نوروز می‌دانند؛ اما سکه جزو هفت سین محسوب نمی‌شود. سکه به‌مرور زمان به هفت سین اضافه شد و به‌عنوان نماد افزایش دارایی و رزق و روزی تلقی می‌شود.

مهم‌ترین عضو سفره هفت سین، سبزه است که روح شادی و طراوت را در فضای خانواده زنده می‌کند. بقیه سین‌ها و اجزای سفره نیز در کنار آن قرار می‌گیرند و یک سفره هفت سین را شکل می‌دهند.

در زمان هخامنشیان در نوروز به روى هفت ظرف چینى غذا مى‌گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنى مى‌گفتند. در دوران ساسانیان و پیش از ظهور دین اسلام، مردم ایران باستان، سفره «هفت شین» پهن می‌کردند. هفت شین این سفره شامل شمع، شیرینى، شهد (عسل)، شمشاد، شربت و شقایق یا شاخه نبات بوده است. بعدها، ظروف چینی به ایران آورده شد که خوراکی‌های سفره هفت سین در آن‌ها قرار می‌گرفت؛ به همین سبب به سفره‌ هفت سین نوروزی، «هفت چین» نیز می‌گفتند. با ورود دین اسلام به ایران و ترویج و گسترش زبان عربی، به علت نبودن حرف «چ» در زبان عربی، هفت چین به هفت سین تغییر اسم پیدا کرد.

در هفت سین ۱۴۰۴ مانند سال‌های گذشته می‌توانید از نماد‌هایی مانند قرآن، آینه، ماهی قرمز و هفت سین استفاده کنید؛ اما بهتر است با خلاقیت خود تزیین سفره را کمی امروزی‌تر در نظر بگیرید و وسایل جدیدتری را به آن اضافه کنید.

یکی از رسوماتی که خانواده‌های مذهبی در ایام نوروز انجام می‌دهند، انداختن سفره هفت سین قرآنی است.

بعضی خانواده‌های ایرانی هفت سین قرآنی را به‌همراه آب و زعفران در یک بشقاب می‌نویسند و سر سفره می‌گذارند. بعد از تحویل سال، روی بشقاب آب می‌ریزند و آن را می‌نوشند تا حاجاتشان برآورده شود. نوشته‌های هفت سین قرآنی عبارت‌اند از:

• سلامُ قولاْ من ربّ رحیم (سوره یس/ آیه ۵۸) / از جانب خدای مهربان به آن‌ها سلام گفته می‌شود.

تفسیر: این ندایی که از طرف خدا به گوش انسان می‌رسد، او را غرق در لذت و شادی معنوی خواهد کرد که از تمام نعمت‌های دنیا برای او با ارزش‌تر است.

• سلامٌ علی نوحٍ فی العالمین (سوره صافات/ آیه ۷۹) / سلام به نوح در میان جهانیان

تفسیر: خداوند به پیامبر بزرگوارش سلام می‌فرستد که این سلام تا ابد و حتی در قیامت در میان مردم جهان باقی خواهد ماند.

• سلامٌ علی ابراهیم (سوره صافات/ آیه ۱۰۹) / سلام به ابراهیم

تفسیر: قبل از این آیه، خداوند بشارت فرزندی صالح را به ابراهیم می‌دهد و داستان ذبح اسماعیل و تسلیم بودن هر دوی آن‌ها در برابر دستور خداوند را یاد آور می‌شود. سپس در این آیه به این بنده پاک و مخلص خود سلام می‌دهد.

• سلامٌ علی موسی و هارون (سوره صافات/ آیه ۱۲۰) / سلام بر موسی و هارون

تفسیر: پیش از این آیه خداوند داستان‌های پیش آمده درباره موسی و هارون را روایت می‌کند و سپس بر آن‌ها سلام و درود می‌فرستد.

• سلامُ علی آلِ یاسین (سوره صافات/ آیه ۱۳۰) / سلام بر پیروان الیاس

تفسیر: خداوند زحماتی را که پیروان الیاس برای ایجاد عقیده وحدانیت خدا به وجود آورده‌اند فراموش نخواهد کرد و به پیروان او درود می‌فرستند.

• سلامٌ علیکم بما صَبِرتم فنعم عقبی الدّار (سوره رعد/ آیه ۲۴) / سلام به شما برای صبوری و شکیبایی که داشتید و سرای آخرت چه نیکوست
• سلامٌ هی حتی مطلع الفجر (سوره قدر/ آیه ۵) / آن شب تا نزدیک صبح، سلام و صلح است.

تفسیر: این آیه شب قدر را توصیف می‌کند که در آن قرآن نازل شده و بندگان شامل رحمت خاص خداوند می‌شوند.

اگر به‌دنبال سفره هفت سین شیک و در عین حال ساده هستید، هفت سین نمدی یکی از گزینه‌های پیش روی شما است. سفره هفت سین نمدی را می‌توانید از فروشگاه‌ها تهیه کنید یا خودتان دست به کار شوید و آن را بسازید.

روش ساخت سفره هفت سین نمدی ساده:

• ابتدا طرح سفره هفت سین مورد نظرتان را روی کاغذ رسم کنید.
• الگو را روی نمد قرار دهید و با قیچی آن را برش دهید.
• قسمت‌های مختلف ظروف هفت سین را به هم بچسبانید و با کمک نخ و سوزن آن‌ها را به یکدیگر وصل کنید.
• در‌ نهایت ظروف هفت سین آماده شده را با وسایل تزیینی آماده تکمیل کنید. همچنین می‌توانید از ربان و مروارید‌ برای تزیین آن‌ها کمک بگیرید.

ماده رزین به‌دلیل شفافیت و درخشندگی، مقاومت مناسب و قابلیت رنگ‌آمیزی در سال‌های اخیر طرفداران زیادی پیدا کرده است. برای آماده‌سازی هفت‌سین نوروز می‌توانید روی زیبایی و درخشندگی این ماده حساب باز کنید.

برای تهیه هفت‌سین رزین به رزین اپوکسی و هاردنر به‌عنوان دو ماده اصلی احتیاج دارید. قالب سیلیکونی، رنگ مایع، سمباده و چسب نیز از دیگر مواد موردنیاز هستند. برای تهیه اجزای مختلف هفت‌سین رزین باید طبق مراحل زیر عمل کنید:

• ابتدا رزین و هاردنری که تهیه کرده‌اید را طبق دستورالعمل شرکت سازنده با یکدیگر ترکیب کنید.
• رنگ دلخواه را به مخلوط رزین و هاردنر اضافه و آن‌ها را خوب ترکیب کنید.
• مواد را به قالب سیلیکونی منتقل کنید. اگر قصد دارید تزیینات خاصی را اعمال کنید، در این مرحله می‌توانید گل خشک یا هر چیز دیگری را به مخلوط اضافه کنید.
• حدود ۲۴ ساعت به قالب‌ها فرصت دهید تا خشک شوند؛ سپس آن‌ها را از داخل قالب خارج و با کمک سمباده لبه‌های قطعات رزین را فرم دهی کنید.
• در نهایت آن‌ها را با استفاده از چسب به یکدیگر بچسبانید.

برای داشتن یک سفره هفت سین لاکچری می‌توانید از ظروف سنتی که طراحی مدرنی دارند استفاده کنید. همچنین می‌توانید با اضافه کردن لوازم دکوری، ساعت و ماهی‌های زینتی، فضایی خاص به سفره هفت سین خود بدهید. البته سعی کنید در این کار افراط نکنید؛ چراکه تزیین سفره هفت سین یک آیین باستانی است و بهتر است خیلی از حالت سنتی خود فاصله نگیرد.

هفت سین یکی از نمادهای باستانی ایران است و باید سعی کنیم در برگزاری هرچه بهتر این آیین زیبا و اصیل بکوشیم و آن‌را دست به دست به نسل‌های بعد منتقل کنیم. اگر این مطلب کجارو برایتان مفید بوده است، لطفا آن را به اشتراک بگذارید و نظرات و پیشنهادها خود را درباره سفره هفت سین با ما در میان بگذارید.

عکس‌ کاور از toirantour.comا؛ عکاس: نامشخص