وقتی در سفر و در حال گشت و گذار در مقصدهای جدید هستید، بهخصوص در کشورهای خارجی یا مناطقی که فرهنگ کاملا متفاوتی دارند، زیاد پیش میآید که با غذاها و مواد اولیهای روبهرو میشوید که اصلا با آنها آشنایی ندارید. گاهی همین مسئله باعث میشود که به فکر غذای دیگری بیفتید و از خوردن آن غذا صرفنظر کنید.
مثلا مرغ خام سنتی را فرض کنید که در ژاپن رایج است یا نوعی بادکنک ماهی که دارای اندامهای حاوی نوروتوکسین و سمی است که به مراتب قویتر از سیانید هستند. البته هر دوی اینها جزو غذاهای محبوب و لذیذ هستند و بادکنک ماهی باید با شیوه خاصی تمیز و برای طبخ آماده شود.
سفر به خارج از کشور، تنها جایی نیست که باعث میشود در معرض مواد غذایی سمی و عجیب قرار بگیرید. برخی غذاهای رایج و محبوب روزمره هم سمی هستند. برخی از مواد خوراکی که هر روز از فروشگاه میخریم از انواع میوه و سبزی گرفته تا حبوبات و مغزها، اگر کشنده نباشند، حاوی عناصر سمی هستند.
در ادامه چند ماده غذایی را معرفی میکنیم که خوردن آنها بسیار رایج است و در سبد غذایی روزمره ما پیدا میشود. ما هر روز این مواد را میخوریم بدون اینکه بدانیم ممکن است ما را بکشند.
۱. بادام
خوانندگان رمانهای رازآلود حتما میدانند که سیانید یا سیانور، یک سم رایج و آشنا، بویی شبیه بادام تلخ دارد. به این دلیل است که بادام فراوری نشده حاوی هیدروسیانید اسید است که میتواند مرگبار باشد. خوردن تعداد کمی بادام تلخ در حدود ده بادام میتواند برای یک کودک، مرگبار باشد. البته بادامی که ما هر روز میخریم و استفاده میکنیم، بادام شیرین است. از روغن بادام تلخ برای تهیه عصارهها و داروهای موضعی استفاده میشود.
۲. جوز هندی
جوز هندی یکی از ادویههای رایج و محبوب است. این ادویه را هم برای دسرها و هم برای غذاهای شور استفاده میکنند. این ادویه میتواند باعث ایجاد توهم بشود. جوز هندی حاوی یک عنصر روانگردان است که میریستین نام دارد. این ماده اگر در مقادیر زیاد مصرف شود تاثیری بیش از دو لیوان اگناگ دارد. اگ ناگ یک نوشیدنی لبنی با طعم شیرین است.
از دیگر عوارض جانبی مصرف زیاد جوز هندی میتوان به سردرد، حالت تهوع و هذیان اشاره کرد. هنوز مشخص نیست که چه مقدار جوز هندی سمی و خطرناک است؛ ولی علائم آن معمولا بعد از مصرف دو قاشق غذاخوری از این ادویه، شروع به ظاهر شدن میکند.
۳. لوبیا قرمز
خریدن انواع حبوبات و غلات مثل لوبیا و برنج در حجم زیاد، از نظر اقتصادی بهصرفه است. با وجود این، فکر بدی نیست تا برای مصرف لوبیا قرمز از کنسرو آن استفاده کنید. اگر لوبیای خام خریداری میکنید در نظر داشته باشید که این لوبیا باید چندین ساعت خیس شود و حداقل برای مدت ۳۰ دقیقه بجوشد تا سمی که در آن است و فیتوهماگلوتینین یا لکتین نام دارد، از بین برود و قبل از مصرف کاملا سمزدایی و برای خوردن، ایمن شود.
خوردن تنها تعداد کمی از لوبیا قرمز خام میتواند علائمی مثل تهوع، استفراغ و اسهال ایجاد کند. حبوبات دیگری مثل باقلا، دانه سویا و سایر حبوبات نیز حاوی لکتین هستند؛ ولی لوبیا قرمز بیشترین مقدار این ماده سمی را در خود دارد.
۴. عسل
افسانهای وجود دارد که بر اساس آن اگر عسل را حرارت بدهید، سمی میشود. البته این نکته حقیقت ندارد؛ ولی خوردن عسل غیرپاستوریزه، میتواند برای کودکان و زنان باردار خطرناک باشد. پاستوریزاسیون فرایندی است که در طی آن مواد غذایی در معرض حرارت کمی قرار می گیرند که این حرارت باعث کشتن پاتوژنها میشود. در مورد عسل، فرایند پاستوریزاسیون سمهایی را به نام آلکالوئیدهای پیرولیزیدین که در عسل موجود است، از بین میبرد.
خوردن بیش از یک قاشق چایخوری عسل پاستوریزه نشده، میتواند علائمی مثل حالت تهوع، سرگیجه، سردرد و حتی مرگ در کودکان و زنان باردار ایجاد کند؛ ولی جای نگرانی نیست. بزرگسالانی که از سلامت کامل برخوردارند، میتوانند یک قاشق بزرگ و کامل عسل را به نوشیدنی خود اضافه کنند و نوش جان کنند.
۵. گیلاس
هسته گیلاس حاوی مادهای شیمیایی است که آمیگدالین نام دارد. این ماده بعد از خورده شدن در بدن به سیانید تبدیل میشود. البته مسمومیت با سیانور در افرادی گزارش شده است که هستههای شکسته و باز گیلاس را خوردهاند. دوز مرگبار هسته گیلاس فقط به اندازه دو هسته است؛ ولی البته معمولا برای مسمومیت به بیشتر از این مقدار نیاز است.
البته اگر گاهی هسته گیلاس را ناخواسته قورت دادید، نگران نشوید؛ ولی در بدترین حالت ممکن است علائمی مثل تب، سردرد، تهوع، بیحالی و بیخوابی را تجربه کنید. دانه سیب و هسته میوههای دیگری مثل هلو و آلو هم عناصر سیانوژنیک مشابهی دارند.
۶. سیبزمینی
سیبزمینی، گوجه فرنگی و بادمجان همگی متعلق به خانوادهای به نم بادنجانیان هستند و عنصری سمی دارند که سولانین نام دارد. برای اجتناب از مسمومیت با سولانین، مراقب باشید که سیبزمینیهای سبز یا جوانه زده را مصرف نکنید. این سم در همه قسمتهای گیاه وجود دارد و فقط به برگ و گل آن خلاصه نمیشود و در ریشه هم وجود دارد.
غده یا ریشه خوراکی این گیاه زمانی که شروع به جوانه زدن میکند یا سبز میکند، مسموم میشود. سیبزمینی قبل از جوانه زدن ابتدا به رنگ سبز تغییر رنگ میدهد. این علامت نشاندهنده وجود کلروفیل و حاوی سولانین است. سیبزمینیها را دور از تابش نور آفتاب نگه دارید. قرار گرفتن در معرض نور باعث ایجاد کلروفیل و این سم در سیبزمینی میشود.
۷. ریواس
ریواس بسیار آبدار و ترش و لذیذ است. هم برای غذاهای شور مناسب است و هم برای دسرهای شیرین. برگهای ریواس حاوی اگزالیک اسید است. این اسید میتواند باعث ایجاد التهاب در در دهان و گلو شود. دشواری در تنفس، سنگ کلیه و حتی مرگ از علائمی است که در اثر مصرف آن ایجاد میشود. البته برای اینکه این ماده عوارض مرگبار داشته باشد، باید چهار و نیم کیلو یا بیشتر از آن را مصرف کنید.
۸. بادام هندی
بادام هندی خام حاوی اوروشیول است. یک ماده شیمیایی که در پیچک سمی هم وجود دارد. پوستههای بادام هندی با روغنی پوشیده شدهاند که حاوی آناکاردیک اسید است که رابطه نزدیکی به اوروشیول دارد و در اثر تماس با پوست، باعث ایجاد بثورات پوستی و راش میشود.
بادام هندی که ما از سوپرمارکتها میخریم، معمولا بخارپز شده یا تفت داده شده هستند تا اوروشیول آنها از بین برود. این ماده اگر در مقادیر بسیار زیاد مصرف شود، میتواند کشنده باشد.
۹. انواع قارچ
قارچ خوراکی بسیار لذیذ است و در غذاهای متنوعی کاربرد داد. در بسیاری از غذاها میتوانید از قارچ استفاده کنید و طعم متفاوت و لذیذی به غذاهای متنوع میدهد. غیر از قارچهای خوراکی، خوردن بقیه قارچها کشنده است؛ مثلا یکی از انواع قارچها که بهدرستی، کلاهک مرگ نام گرفته است.
برای یک فرد عادی غیرممکن است که بتواند تفاوت قارچ خوراکی و قارچ سمی را که در طبیعت وجود دارند، تشخیص دهد. هر سال تعداد زیادی بهخاطر اشتباه در مصرف قارچ، جان خود را از دست میدهند. اگر به مصرف قارچ علاقه دارید و اطلاعات کافی در مورد قارچهای سمی و خوراکی ندارید، بهتر است که به خوردن قارچهای تهیه شده از سوپرمارکت بسنده کنید. قارچ مطمئن تهیه کنید و با خیال راحت مصرف کنید. در طبیعت از چیدن و مصرف قارچها خودداری کنید.