رفسنجان در یک نگاه

در این مطلب به سراغ شهر رفسنجان رفته‌ایم تا این شهر زیبا را بیشتر بشناسیم، با ماه همراه باشید:

رفسنجان در ارتفاع ۱۵۲۸ متری از سطح زمین قرار دارد و از شمال به زرند، از غرب به شهربابک، از جنوب غربی به سیرجان، از جنوب به بردسیر و از شرق به کرمان محدود می‌شود. فاصله رفسنجان تا کرمان برابر با ۱۱۰ کیلومتر است. در ۵۵ کیلومتری جنوب رفسنجان، مجموعه کارخانه‌های مس سرچشمه قرار دارد که یکی از بزرگ‌ترین معادن مس ایران است.

رفسنجان یکی از مهم‌ترین نقاط ایران در زمینه منابع و ذخایر زیرزمینی است، به همین دلیل در طول تاریخ اسامی این شهر بر اساس این ویژگی انتخاب شده است. نام‌های قدیمی رفسنجان شامل، «رفسنگان» و «رفسنگ» می‌شود که هر دو کلمه به‌معنای مس و کانی است که هردو مواد معدنی هستند.

قبل از ظهور اسلام، در بسیاری از منابع، از شهری در نزدیکی رفسنجان امروزی یاد شده است که نامش، «بهرام‌آباد» بوده است. صحت‌وسقم این مسئله واضح نیست، ولی بسیاری از تاریخ‌دانان بر این باور هستند که بهرام‌آباد در واقع همان رفسنجان است. پس از اسلام به‌خصوص در عصر صفوی، رفسنجان یکی از مهم‌ترین مناطق کشور شد. رفسنجان در طول تاریخ بارها غارت شد، ثروتمند بودن منطقه و وجود منابع طبیعی فراوان، زمینه این مسئله را فراهم می‌کرد.

رفسنجان در مسیر ارتباطی یزد-کرمان قرار داشت، همین موقعیت سبب شد که رفسنجان هرروز آبادتر از قبل شود و بسیاری از حکام به این منطقه توجه کنند.

محمود افغان در حمله به ایران از رفسنجان گذشت و این شهر را غارت و تخریب کرد تا جایی که در عصر قاجار این منطقه به ویرانه‌ای تبدیل شد. یکی از بناهای مهم تاریخی رفسنجان، قلعه‌ای مربوط به اسماعیلیان بود که براثر سیل از بین رفته و امروز تنها خرابه‌هایی از آن باقی مانده است.

رفسنجان بناهای تاریخی زیادی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها «بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان» است که در این خاک واقع شده است.

لباس محلی که مردم رفسنجان بر تن می‌کنند، لباس محلی کرمانی است و این محدوده لباس محلی خاصی ندارد.

لباس در میان مردم کرمان به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:

• محلی
• بلوچی
• زرتشتی

از جمله پوشاک محلی زنان می‌توانیم به چارقد، پیچه، چادر دلاغ، شلیت، پیراهن شش‌ترک، یل، ساغری و گالش است.

از پوشاک محلی مردانه می‌توانیم به انواع کلاه‌های نمدی، شاپو، عمامه و کاموایی، پیراهن، قبا، ساغری، گیوه، مچ پیچ و پاپیچ اشاره کنیم.

نوزادان هم در فرهنگ کرمان، لباس مخصوص خود را دارند، از جمله لباس‌های محلی کرمانی می‌توانیم به دورگوشو، کلاه چینو، لچک، شمیلو اشاره کنیم.

یکی از ایامی که در کرمان و شهر رفسنجان با آداب خاصی گرامی داشته می‌شود، شب یلدا است. افسانه‌ای زیبا در رابطه با شب یلدا در فرهنگ کرمان وجود دارد که از گذشته سینه‌به‌سینه نقل شده است. بر اساس این افسانه مردی ثروتمند به نام قارون با کاروانی شتر که روی آن هیزم فراوان قرار دارد، دور شهر می‌شود و در جلوی درب خانه افراد نیکوکار، هیزم قرار می‌دهد. این هیزم‌ها با طلوع خورشید به طلا تبدیل می‌شود و افراد نیکوکار به سزای عمل نیک خود می‌رسند.

از جمله غذاها و خوراکی‌های سنتی که در این شب بر سر سفره کرمانی‌ها قرار دارد، عبارت است از اوماچو، کلمپه و کماچ.

در این شب زیبا حافظ می‌خوانند و بزرگان خاندان فال نخود می‌گیرند.

کرمان و شهرهای آن، لهجه خاصی دارند که به لهجه کرمانی مشهور است. در رفسنجان و کرمان گروهی از زرتشتیان سکونت دارند که زبانی متفاوت از کرمانی فارسی دارند.

مهم‌ترین واصلی‌ترین محصول رفسنجان، پسته است. از دیگر سوغاتی‌های مشهور این خاک می‌توانیم به قاووت پسته، حلوای پسته و کره پسته اشاره کنیم.

خاک مرغوب رفسنجان باعث شده است که کارخانه‌های تولید کاشی و سرامیک در این منطقه رشد کنند و این دو محصول را می‌توان از مهم‌ترین صنایع رفسنجان شناخت.

از جمله غذاهای سنتی رفسنجان می‌توانیم به کشک مغز، بز قورمه، پی تو، آب گرمو، چمال، گورماست و اماچو اشاره کنیم.

از جمله جاذبه‌های تاریخی رفسنجان می‌توانیم به مجموعه تاریخی حاج علی آقا علی رفسنجان (بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان)، کاروانسرای کبوترخان، بادگیر معین، معبد آناهیتا، غار طوطیان، موزه ریاست جمهوری، موزه مردم‌شناسی اشاره کنیم.

از مناطق ییلاقی و سرسبز رفسنجان می‌توانیم به داوران و چاه دریا اشاره کرد. تنگه راگه یکی از جاذبه‌های زیبای رفسنجان و مقاصد دره نوردی ایران است.