حقایق قزوین، از پایتخت ایران تا شهر خوشنویسان
هرآنچه باید در مورد قزوین بدانید
قزوین سرزمین کهنی است که با توجه به موقعیت جغرافیایی، همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. این منطقه که امروزه از صنعتی‌ترین شهرهای کشور به شمار می‌رود، به‌واسطه‌ی عقبه‌ی خود از پدیده‌های فرهنگی و تاریخی بسیاری برخوردار است؛ هر چند که طبیعت حومه‌ی آن نیز از ویژگی‌های قزوین محسوب می‌شود.
با این مقدمه به سراغ برخی از حقایق و نکات جالب این شهر می‌رویم.
۱. سابقه سکونت، مکان‌های اولیه اسقرار و اولین اجتماعات کشاورزی به دست آمده در ایران در مستندات باستان‌شناسی تپه زاغه به ۸۰۰۰ سال می‌رسد که در استان قزوین است.
۱. بر اساس مستندات و کتابهای بنام تاریخی، شهر قزوین توسط شاپور ساسانی پسر اردشیر بابکان بنا شده و به نام شادشاپور نام‌گذاری شده است.
۲. قزوین در پی چالش‌های تاریخی فراوان، در زمان شاه تهماسب، به‌عنوان پایتخت حکومت صفویه انتخاب شد.
۳. قزوین به‌مدت ۵۰ تا ۵۷ سال پایتخت ایران بوده است.
۴. در طول تاریخ نام‌های متعددی برای این منطقه انتخاب شده است. از نام «ارساس» که در کتب تاریخی یونان باستان از آن یاد شده تا نام‌های «اردپا» در دوران اشکانیان.
در زمان ساسانیان نام این منطقه به «کشوین»، به‌معنای «پرصلابت و استوار»، تغییر پیدا کرد و عده‌ای واژه‌ی «قسوین» یا «قزوین» را تغییریافته‌ی همان نام می‌دانند. از طرفی بعضی از مورخان، «قزوین» را معرب «کاسپین» می‌دانند که به قومی که از مجاورت دریای کاسپین به این منطقه مهاجرت کرده‌اند، اشاره دارد.
۵. قزوین به‌لحاظ اقلیمی هم از ارتفاعات متعدد و هم از دشت‌های پهناور بهره می‌برد. همین امر آب و هوای خنک و نسبتا سردی را همراه با رطوبت پایین برای آن در پی داشته است. میانگین دمای قزوین در روزهای گرم سال ۳۱ درجه و میانگین دما در روزهای سرد سال ۲- محاسبه شده است.
۶. استان قزوین ۲۰ شهر در ۵ شهرستان دارد که شهر قزوین مرکز شهرستان و استان قزوین است.
۷. آغاز فعالیت شهرداری قزوین همراه با تعیین رئیس بلدیه، در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی انجام شد.
۸. قزوین جمعیتی در حدود ۶۰۰ هزار نفر را در خود جای داده است.
۹. اولین خط راه‌آهن در سال ۱۳۱۸ به قزوین رسید.
۱۰. امروزه قزوین به‌عنوان یکی از مناطق صنعتی و توسعه‌یافته در ایران مطرح است. اولین شهر صنعتی کشور در سال ۱۳۴۶ با نام «البرز» در این منطقه ساخته شد. همچنین معادن بزرگ مس، سرب، روی و گچ از جمله معادن بهره‌برداری شده در این منطقه محسوب می‌شود.
۱۱. قزوین از دیرباز مهد پرورش بزرگان خوشنویسی کشور بوده است. این امر سبب شد قزوین به‌عنوان «پایتخت خوشنویسی ایران» نامیده شود. به غیر از موزه‌ی دائمی خوشنویسی قزوین، هر ساله رویدادهای بزرگ خوشنویسی نیز در این منطقه برگزار می‌شود.
۱۲. از صنایع دستی این منطقه نیز می‌توان به نقاشی، نوار بافی، فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، گیوه دوزی، آینه سازی و منبت کاری اشاره کرد.
۱۳. با توجه به عقبه و قدمت این منطقه، عمارت‌ها و بناهای تاریخی بسیاری در قزوین پیدا می‌شود. از «کاخ چهلستون» این شهر، به‌عنوان تنها کاخ بر جای مانده از زمان صفوی، گرفته تا عمارت‌های «باغ سپهدار» و شهرداری همگی از جمله آثار تاریخی قزوین محسوب می‌شوند.
۱۴. قزوین را می‌توان به‌نوعی «شهر آب انبارها» دانست. به‌واسطه‌ی موقعیت جغرافیایی، در این منطقه صدها آب‌انبار ساخته شده است. همچنین بزرگترین آب‌انبار تک‌گنبدی جهان، «آب‌انبار سردار بزرگ» از قرن ۱۲ خورشیدی در قزوین قرار دارد.
۱۵. خیابان سپه قزوین نخستین خیابان طراحی شده ایران است که در دوران شاه طهماسب صفوی احداث شد و درسال ۱۳۰۷ در دوره رضاشاه سنگ‌فرش شد و به‌شکل یک خیابان مدرن امروزی درآمد و سال ۱۳۸۷ به‌عنوان اولین خیابان مدرن ایران ثبت ملی شد.
۱۶. قزوین در مناطق حومه‌ای خود از پدیده‌های طبیعی بسیاری بهره می‌برد. در شمال شرق قزوین، منطقه‌ی «الموت» واقع شده است. این منطقه به‌واسطه‌ی طبیعت زیبای خود و همچنین پدیده‌های تاریخی از مناطق گردشگری قزوین محسوب می‌شود.
۱۷. قزوین با ثبت بیش از ۱۳۰۰ اثر تاریخی رکورد ثبت بیشترین آثار تاریخی در کشور را دارد و به بهشت سبک‌های گوناگون معماری در ایران مشهور است.
۱۸. قزوین در شرایطی بیشترین آثار تاریخی ثبت شده در کشور را در خود نهفته دارد که تنها کمتر از یک درصد از کل مساحت ایران را به خود اختصاص داده است.
۱۹. یکی از مخرب‌ترین فجایع کشور در قزوین اتفاق افتاد به‌طور‌ی‌که از فاجعه‌آمیزترین زلزله‌های دوران معاصر ایران می‌توان از زلزله‌ی قزوین در سال ۱۳۴۱ یاد کرد. در این زلزله بیش از ۱۲ هزار نفر جان باختند.
۲۰. و به‌عنوان کلام آخر باید گفت که استان قزوین از بزرگترین تامین کننده محصولات غذایی و کشاورزی پایتخت‌نشینان استٰٰ و در ردیف پنج استانی است که بیشترین ثروت را از راه تولید به خزانه کشور واریز می‌کند و در یک کلام قزوین، یکی از ثروتمندترین استانهای کشور است.